Сынылатын әдебиет: 3, 7, 8, 12-14, 18.
2 дәріс тақырыбы: ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ КОНСУЛЬТАЦИЯЛАУ ТУРАЛЫ ТҮСІНІК.
Дәріс тезистері.
Замауи психологиялық консультациялау туралы түсінік. Консультациялаудың жалпы теориясының негізгі сұрағы. Консультативті теория мен практика. Псхологиялық консультацияның түрлі модельдері: медициналық, педагогикалық, диагностикалық, әлеуметтік, психологиялық. Әрбір модельдің артықшылықтары мен кемшіліктерінің негізгі сипаттамалары. «Консультациялау», «психотерапия», «интервью алу», «психологиялық коррекция» ұғымдарының арақатынасы. Психологиялық консультациялаудың мәні – арнайы ұйымдастырылған өзараәрекеттесу (сұхбаттасу) процессінде өз бойындағы және адамдармен араласу барысындағы түрлі қиындықтарды қолға алуды дені сау адамдарға психологиялық көмек.
Психологиялық консультациялау (ПК) психологтардың әлеуметтік іс әрекеті ретіндегі психологиялық практиканың бір түрі болып келеді және «адамның социумдағы өмір сүруімен туындайтын алуан түрлі психологиялық мәселелерді шешуде адам мен қоғамдастыққа көмек беру үшін арналған іс әрекеттің саласы мен тәсілі» деп түсінілетін психологиялық көмекке жатады (А.Бондаренко, 2001). Психологиялық көмек көрсету саласында мамандықтың спецификасымен және психолог-консультанттың статусы мен заңды құқықтарының анықсыздығымен байланысты белгілі бір қиыншылықтар бар
Ұсынылатын әдебиет: 2, 3, 10, 12-14, 16.
2 дәріс тақырыбы: ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ КОНСУЛЬТАЦИЯЛАУ ТУРАЛЫ ТҮСІНІК.
Дәріс тезистері.
Псхологиялық консультацияның түрлі модельдері: медициналық, педагогикалық, диагностикалық, әлеуметтік, психологиялық. Әрбір модельдің артықшылықтары мен кемшіліктерінің негізгі сипаттамалары. «Консультациялау», «психотерапия», «интервью алу», «психологиялық коррекция» ұғымдарының арақатынасы. Психологиялық консультациялаудың мәні – аранйы ұйымдастырылған өзараәрекеттесу (сұхбаттасу) процессінде өз бойындағы және адамдармен араласу барысындағы түрлі қиындықтарды қолға алуды дені сау адамдарға психологиялық көмек.
Кәсіби консультациялау 40-50 ж.ж. психологиялық ағартумен анықталған әлеуметтік сұраныстың арқасында пайда болды, және көбінше психодинамикалық бағыттағы психотерапевттермен, психотерапиялық практикаға сүйене отырып таратылды (әсіресе клиентке бағдар алған психотерапия). Консультативті психология көмек сұраған адамның бойында арнайы ұйымдастырылған қарым-қатынастың көмегімен қиын өмірлік жағдайдан шығудың жаңа мүмкіндіктерін қамтамасыз ететін қосымша психологиялық күштер мен қабілеттер өзектендіріледі деген түсінікке сүйенеді. Соңғы жылдардағы партнерлық жол мен консультациялаудың тәжірибесі психотерапияны көп байытты. Консультациялауды классикалық психотерапиядан дерт концепциясынан бас тарту айырады. Сонымен қатар, бұл екі практиканың түрін айыру салыстырмалы түрде ғана, себебі психотерапевт те ықпал етудің медикаментозды емес тәсілдерін қолданады. КСРО кезінен бастап психологиялық көмек беру практикасына психокоррекция деген ұғым ендірілген. Оны көбінесе психологиялық консультациялау деген ұғымның синонимі ретінде қолданады, және ол көмек берудің осы түрі мен психотерапия арасында шегара қою үшін арналған деп есептеледі.
Ұсынылатын әдебиет: 2, 3, 10, 12-14, 16.
3 дәріс тақырыбы: КОНСУЛЬТАЦИЯЛАУ МАҚСАТТАРЫ
Дәріс тезистері:
Консультациялау мақсаттары: 1) нақты психологиялық қиындықты жеңу; 2) клиенттің тұлғалық өсуі. Психологиялық консультациялаудағы екі бағдар: 1) әлеуметтік-психологиялық (объективті); 2) индивидуалды-феноменологиялық (субъективті). Бағдарлар арасындағы айырмашалақтар: а) мақсатында (өмірге бейімделу – өмірін өзгерту); б) басты назарында (мінез-құлық – тәжірибе); в) коммуникация типінде (эксплицитті – имплицитті); г) өзгерісті анықтайтын басты құрал туралы түсінік (бекіту – саналы сезіну); д) консультант пен клиенттің психологиялық контактысының ролі туралы түсініктерде (маңызды, бірақ екінші реттік – шешуші); е) мерзімінде (қысқа мерзімді – ұзақ мерзімді); ж) түсіндіру модельдерінде (себептілік – интенциялық); з) «шынайылықты» түсінуде (конвенционалды – индивидуалды шынайылық).
Консультациялау мақсатын анықтау туралы сұрақ психологиялық көмек сұрап келген клиенттің қажеттіліктерінен, консультанттың өзінің теоретикалық бағдарынан тәуелді. Алайда консультациялау мақсаттарының алуан түрімен танысудан алдын түрлі мектептердің теоретиктері белгілі бір дәрежеде еске алып отыратын бірнеше универсалды мақсаттарды мағына елегінен өткізген пайдалы болады.
Ұсынылатын әдебиет: 1, 2, 3, 10, 12-14, 16.
3 дәріс тақырыбы :КОНСУЛЬТАЦИЯЛАУ МАҚСАТТАРЫ
Дәріс тезистері:
Адам табиғатына қатысты теоретикалық бағыт-бағдарларға тәуелді консультативті практиканың мақсаттарын қоюда теоретикалық бағдарлар арасындағы өзгешеліктер: адам дегеніміз не? Оған қандай туа біткен тенденциялар тән? Кез келген жағдайда адам еркін бе, әлде оның мінез-құлқы детерминацияланған ба? Адамның өзгере алуының алғышарттары бар ма және ол қалай өзгере алады?
Психоанализ, бихевиоризм, гештальт-бағыт, гуманисттік және экзистенциалды психологияның, нарративті бағыттың, интегративті бағдарлардың негізгі теоретико-методологиялыұ принциптері.
Психологиялық кеңес берудегі екі бағдар: әлеуметтік-психологиялық (объективті) және индивидуалды-феноменологиялық (субъективті). Бағдарлар арасындағы айырмашылық: а) мақсаттарда (өмірде бейімделу - өмірдің өзгеруі); б) негізгі фокустағы зейін (жүріс-түрыс - тәрбие); в) коммуникация типінде( эксплисцитті-имплицитті); г) өзгерісті анықтайтын негізгі тәсілді үсыну (қуаттану - саналы түрде үғыну); д) консультант пен клиенттің психологиялық контактінің маңызын ұсыну (маңызды, бірақ екінші ретті - шешуші); е) мерзімдерде (қысқа мерзімді - үзақ мерзімді); ж) түсіндірмелі модельдерде (себептілік -интенционалдық); з) "реалдық" туралы үсыну (конвенционалды индивидуалды реалдылық)