Вегетативті тамырлық дистония
Клин: жалпы әлсіздік, шаршағыштық, физикалық және психикалық жүдеу, жүрек аймағында ауырсыну, жүрек соғысы, ауа жетіспеушілік сезімі, дем алуына қанағаттанбаушылық, тұрақсыз нәжіспен көрінеді.Тексергенде терең рефлекстердің жоғарылауы, АҚ ассиметриясы, тахикардия,пульс лабильділігі, тершеңдіктің жоғарылауы, дермографизм айқын өзгерістері, саусақ пен қабақтың треморы. Эмоциональды бұзылыстар үрей, қорқыныш(паника)- ұйқы бұзылысы.
Нейроэндокринді алмасу бұзылысы май,көмірсу, ақуыз, су-тұз алмасуы бұзылады, шөлдеу, тәбет булемия немесе анорексия түрінде және сексуальді бұзылыстар, Иценко-Кушинг, Фрелих- Бабинскийдің адипозогенитальді дистрофиясы, Симмондс, қантсыз диабет (полиурия, полидипсия,зәр салыстырмалы тығыздығы төмендеуі) дамуы мүмкін. Жас әйелдерде климакс ерте байқалуы мүмкін.
Терморегуляциялық форма бұзылысында температураның таңертең көтеріліп, кешке түсумен көрінеді. Гипертермиялық кризде 38-39 градусқа дейін көтеріледі.
Нейродистрофиялық форма терінің трофикалық бұзылыстары (қышу,құрғау, нейродермит, жаралар) бұлшық ет, сүйек бұзылысы, асқазанның кілегейлі қабықшасы, өңеш, асқазан, он екі елі ішек перфорациясы.
Ұйқысының бұзылысы қиындықпен ұйықтау, түнгі уақытта үрейлі беткей ұйқы, күндіз ұйқышылдық, кейде гиперсомния симптомокомплекстермен көрінеді:нарколепсия, клейн-левин синдромы,пиквик синдромы.
Емі:1. симпатикалық немесе парасимпатикалық тонусқа әсер ететін препараттар –пироксан, грандаксин, эглонил, беллотаминал; 2.дегидротационды препараттар;
3.қабынуға қарсы препараттар
4.негізгі ауруды емдеу, егер гипоталамикалық синдром екіншілік болып табылса, мұндай жағдайда дезинтоксикационды терапия, витамин В,С,Са препараттары, аминоқышқылдар,антидепрессанттар,симпатикалық тонусты төмендету үшін белок пен май, жылы ванна ,теңіз климатын шектеу.
Рейно ауруы.Этиологиясы- инфекция, эндокринді бұзылыстар, жұлынның бүйір мүйізінің тума жеткіліксіздігі.Клиникалық көрінісі 3 стадиядан тұрады.
1-стадия бұл белгілі бір аймақтағы капилляр және артериялардың кенеттен спазмының болуымен сипатталады,осы аймақтар бозғылт, сипағанда суық, кейін сезімталдық төмендейді. Ұстама ұзақтығы бірнеше мин- 1сағ және жоғары, осы ұстама біткесін, спазм қалпына келеді, ұстамалар әр түрлі уақытта қайталануы мүмкін.
2-стадия бұл асфиксия көріністерімен қосарланған, мұнда спазм көк-күлгін түсте көрінеді, қатты ауырсыну пайда болады, асфиксияның орнында сезімталдық жоғалады.Осы стадияның басты механизмі вена парезі. Бірнеші уақыттан кейін бұл көріністер жоғалады.
3-стадия ұзақ асфиксияның әсерінен дамиды. Бұл кезде аяқтарында ісіну, көк-күлгін түсті,қанды құрамды көпіршіктер пайда болады. Осы көпіршікті жарған кезде тіннің некрозы пайда болады, ауыр жағдайларда сүйекке дейінгі барлық тіннің некрозы пайда болады.Бұл процесс тыртық қалыптасумен аяқталады.Клиникалық көріністері жиі саусақтарда,сирек аяқта ,құлақта, мұрын ұшында пайда болады. Осы ауру ерекшелігі - клиник көріністердің симметриялы болуы,бұл ауру созылмалы, 10-жылға дейін созылуы мүмкін, гангрена сирек болады. Бұл кезде саусақ немесе оның бөліктерінің жансыздануы мүмкін.
Диагностикасы. Бозару ұстамасы немесе саусақтардың ұстамасы, әсіресе 2-ші, 3-ші, зақымдалудың симметриялылығы, гангренаның болмауы, ауру ұзақтығы кем дегенде екі жыл.Емі. Адреноблокатор, ганглиоблокатор, транквилизатор, спазмалитикалық тамыр кеңейтуші препараттар, жылы ванна.Десимпатизация немесе преганглионарлы симпотэктомия.
Эритромелалгия.Бұл тамырлардың патологиялық кеңеюі әсерінен шектелген және ауырсынулық ісінумен сипатталады. Этиологиясы капилляр, артериолла, вена иннервациясының жедел тамырлық бұзылыстары. Бұлщықеттік күштеме, шаршағыштық, қатты эмоциональды уайымдау, шамадан тыс қызу.Клиникасы. Аяқтық дистальді бөлімінде дуылдататын ауырсыну және ісіну , тері қызаруы, терінің ісікпен және тершеңдікпен бірге жергілікті температура жоғарылауы, көбінесе бір аяқ зақымдалады,әдетте табан. Ауырсыну сезімдері аяқта қызған кезде, тұрғанда ,жүрген кезде күшейеді, суықта, жатқан кезде төмендейді. Ұстама ұзақтығы бірнеше мин-н- бирнеше сағ-қа дейін.Диагностикасы клиникалық көріністеріне байланысты.Емітамыртарылтушы препараттар мезатон, изадрин, Са препараттары, актовегин, аскорбин глутамин қышқылы, седативті препараттар, венаішілік новокаин.
3.Цереброваскулярлық аурулардың алдын алу. Бірінші және екінші алдын алудың ерекшеліктері.
Біріншілік профилактика <массалық стратегия> ретінде қарастырылады, бұл кең санитарлы-ағарту жұмысты, инсульт дамуының қауіпті факторлары (темекі шегу,АҚ жоғарлауы, қант диабеті,гиперхолестеринемия,алкоголь,стресс,гиподинамия) туралы тұрғындар білімін жоғарлатуға және профилактикалық шаралары туралы бағытталған; және <жоғары қауіптегі топтар стратегиясы>, бұл арнайы алгоритм негізінде ми инсульті дамуының жоғары қауіптегі топтарды қарастырады. Мұндай науқастар участкелік терапевт және невролог бақылауында жоспарлы профилактикалық курстық емін өткізеді.
Профилактиканың негізгі әдістері – ақ-ны тұрақты бақылау негізінде гипотензивті терапия, антиагреганттар қабылдау, гиполипидемиялық терапия, каротидті эндортерэктомия, ангиопластика.
Екіншілік профилактиканы инсультттан кейінгі науқастарды амбулаторлы-поликлиникалық және санаторлы этапта жүргізеді. Мақсаты – қоршаған ортадан күнделікті өмірге науқастың тәуелділігін азайту, еңбекке қайтару, қайталамалы инсульт, миокард инфаркт, жүрек қантамыр жүйесінің басқа да ауруларының даму қаупін төмендету. Мұндай науқастарға медикаментозды терапия (вазоактивті препараттар, антиагреганттар, ноотроптар, нейропротектор, витаминдер), массаж, ЛФК, психотерапия жүргізеді.
4.Обсессивті-компульсивті бұзылыстар (клиникасы, АХЖ-10 бойынша диагностикалық критериі, емі)
Клиника Шағымдары қайталамалы ауыр стереотипті, жабысқақ ойлар, образдар немесе әуестер, стереотипті формада науқас ойына қайта - қайта келетін мағынасыз деп қабылданатын және қарсыласудың сәтсіз мүмкіндігін шақырады. Компульсивті қимыл немесе ритуалдар стериотипті қимылдардың қайта –қайта қайталануларымен көрінетін, шындыққа жанаспайтын ойлармен аяқталынады. Обсессия мен компульсия, абсурдты және иррационалды түрінде көрінеді. Науқас олардан және оған қарсыласудан шаршайды. Ең жиі кездесетін жабысқақ жұқтырып алу қорқынышы (мизофобия), яғни көп сағаттар бойы қолын жуады; жабысқақ күдіктену, компульсивті тексерумен қосарланатын (есік жабық па,газ сөндірулі ма), және жабысқақ баяулану, обсессия и компульсия қосылғанда және науқас күнделікті жұмыстарды баяу орындайды.Жабысқақ ойлар .Әсіреме жабысқақ ойлар. (F42.0).Шешім шығаруға әкелмейтін субъективті жағымсыз, пайдасыз идеялар,қорқыныштар,образдар, альтернативті философиялық талдау.З. Фрейд егеуқұйрықтық адам» деген синдромды сипаттаған, онда өткір заттардан әсіресе науқастардың бритвасынан қорқыныш сезімі.Компульсивті қимыдар (обсессивті ритуалы) (F42.1).Қауіпті жағдайларды болдырмау немесе ұқыптылыққа байланысты болатын жабысқақ қимылдар.Соның ішінде – қорқу (мысалы,жұқтыру қорқынышы- бұл қолды жууына әкелетін жабысқақ қимыл). Компульсивті ритуальды қимылдар күніне бірнеше сағат алуы мүмкін және бұл шешім қабылдай алмаушылығымен және баяулылығымен қосарланады. ТерапияАнтидепрессанттар, әсіресе трицикликалық , мелипрамин, тетрацикликалық (миансерин, мапротилин (людиомил), антиконвульсанттар, көбіне карбамазепин, парадоксальды интенция, психоанализ, ауыр жабысқақ кезінде — ЭСТ.
5.Алкогольді психоздың түрі, клиникалық сипаттамасы.Алкогольді психоз – созылмалы алкоголизмнің нәтижесінде психиканың бұзылуы. Түрлері:1.Алкогольді делирий (белая горячка)- алкогольмен ұзақ ,ауыр улану басылған соң 2-3 күннен кейін дамиды. Өте жедел дамиды. Абстинентті синдром кезіндегі соматикалық ж/е неврологиялық бұзылыстар делирийдің хабаршысы б.т. вегетатаивті бұзылыстар арта түседі,тері жабындысының гиперемиясы,гипергидроз,тахикардия күшейеді,АҚ төмендейді,тремор,бұлшықет гипотониясы, гиперрефлексия күшейеді, делирий дебютында эпилептиформды ұстамалар бақылануы мүмкін. Ерте пайда болатын белгілерінің бірі ұйқының жоғалуы, содан кейін көру ж/е есту иллюзиясы п.б.оған гипногогиялық галлюцинациялар қосылады, қорқыныш күшейеді. Алкогольді делирийдің клиникасы дамығанда сахна тәрізді шынайы көру, есту галлюцинациялары п.б.қорқыныш пен үрей дамып,өлім жақындап келе жатқандай болады, зейіні аса елітпелі,өте сенгіш болады.2.Алкогольді галлюциноз – клиникасы шынайы,вербальды галлюцинациялармен сипатталады. Галлюцинациялар науқас үшін жағымсыз сипатта болады:балағат сөздер, қауіп туғызу,жәбірлеу. Науқасты «алклголик,отбасын күйреткен маскүнем»деп айтады. Жиі үрей, күдік билейді, кейде науқас жабырқау күйде болады. Науқастың жүріс-тұрысы галлюцинация мазмұнымен анықталады. Соңына түсу,қатынас сандырақтық идеялары қосылуы мүмкін. Олар әлеуметтік қауіп тудыруы да мүмкін:себебі біреуді өлтір,ұр деген бұйрық келіп,оларды орындауы мүмкін. 3.Алкогольді сандырақ психоздары: Алкогольді параноид- клиникасында негізгі синдром қызғаныш н/е соңына түсу сандырағы б.т.әсер ету сандырақтық идеялары да кездеседі. Сандырақтық идеялар мазмұны бойынша нақты,науқастың айналасындағы шындықпен ж/е нақты адамдармен байланысты (әйелі,көршілері). Науқас күйзелістері эмоциональды қаныққан – науқастар бойын қорқыныш, үрей билейді. Олардың жүріс-тұрысы, әрекеттері сандырақ фабуласымен байланысты. Науқас агрессивті болуы мүмкін. Қызғаныш сандырағы - 40 тан асқан ерлерде кездеседі. Айналасындағы заттардың бәрін еш негізсіз қызғана береді.
4.Корсаков психозы – алкогольді делирийдің есте сақтаудың бұзылысымен жүретін жалғасы(соңы). Шеткері жүйкелердің күрделі зақымдалуы байқалады. Есте сақтаудың толық н/е жартылай бұзылысымен жүреді.
6.ситуация.Науқас күндіз туыстарымен ұрысып қалып диваннан құлап түсті,көзі айналып кетті:Задача: 1. Клонико-тоникалық тырыспалар, демонстративті мінез-құлық, қарашықтың жарыққа реакциясының сақталуы. 2. Истериялық синдром. 3. F4. Истериялық невроз диф. с эпилепсиямен, истериялық психопатиямен. 4. Госпит? 5. Психотерапия – сендіру, гипноз. Бейспецификалық тәсілдер– электроұйқы, рефлексотерапия, гомеопатия. Қозғыштығы жоғарылағанда нейролептиктер тағайындалады – галоперидол, аминазин
Билет.
1. Мигрень. Жіктелуі,этиологиясы,клиникасы,диагностикасы,емі. Жеке назологиялық фрма болып табылатын ұстамалы түрде өтетін бас ауруының ерекше түрі. Классификациясы: мигрень без ауры и мигрень с аурой.Этиологиясы: тұқымқуалаушылық,ми қан айналымының регионарлы өзгерістеріне байланысты. Бірнеше теориялары бар:тамырлы және нейрогенді.Клиника.үш түрін ажыратады: классикалық, атипті және ассоциативті. Классикалық түрі (көздік)өтпелі гемианопсия,жарқылдаған нүктелер түріндегі немесе жарқылдаған сынған сызықтар түріндегі фотопсиямен басталады. Кейде ойлаудың бұзылысы болады, концентрация мен назар аураруы қиындайды. Аура бірнеше минуттан жарты сағатқа созылады, кейде 1-2 күнге ,осыдан кейін жергілікті пульсациялық түрге ие бас ауруы басталады және құсу,жүрек айну. Осыдан кейін ауырсыну күшейеді, кейде жарты жақ басында юайқалады немесе екі жақты да болуы мүмкін. Бас ауруы жарты сағат пен 1 сағат аралығында ең жоғарғы шегіне жетеді. Ауырсыну көбінесе маңдай-самай аймағында болады, ауырсыну көз аймағы мен жоғарғы жаққа таралады. Осыдан бөлек бозару ,одан кейін беттің қызаруы, сөл бөлінуі,көздің қызаруы,көбінесе ауырсыну аймағында,жоғарылаған саливация,жүрек айнуы, құсу.Бастың ауруының ұзақтығы бірнеше сағаттан 1-2 тәулікке дейін. Ұстаманың ең жоғарылаған шегінде самай артериясының кернеуі мен кеңеюі байқалады.Атипті мигрень кезінде эйфория ,депрессия байұалады,кейде ашығу сезімі ,есінеу.Көру алағының төмендеуі болмайды. Ауырсыну орбита айналасында,маңдайға, самай және шүйде –мойын аймағына таралады. Мұрын бітелуі, жүрек айнуы, құсу, дене температурасының субфебрильді санға дейін көтерілуі. Көз қарашығының тарылуы, конъюктиваның тамырларының инъецирленуі,орбита аймағының ісінуі. Бас ауруы ұйқы кезінде немесе оянғаннан соң пайда болады. Ауырсыну ұзаққа созылады (орташа уақытпен 16–18 сағ).Сирек жағдайда бірнеше тәулікке созылатын мигенозды статус қалыптасады. Жүктілік кезінде мигренді ұстамалар тежеледі.ассоциаланған мигренде цефалгический синдром өтпелімен немесе салыстырмалы тұрақты гемипарездермен бірігіп,көздің сыртқы бұлшықеттерінің , мимикалық бұлшықеттердің,мишықтық бұзылыстар немесе психикалық бұзылыстардың анық болуымен көрінеді.Бұл форма негізінде артериальды немесе артериовенозды мальформация жатады. Диагностика. Критерии:1)бас ауруының бір жақтық орналасуы;2) ауырсынудың пулсацияланатын сиапттамасы;3) науқастың физикалық белсенділігін төмендететін және моторлы физикалық жұмыс және жүру кезінде күшейетін ауырсынудың интенсивтілігі.;4) осы симптомдардың кем дегенде біреуінің болуы: жүрек айну,құсу, жарық- және дыбыстан қорқу;5) ұстаманың ұзақтығы 4 тен 72 сағ аралығында;6) анамнезінде 5 ұстамадан кем болмауы.Мигерннің асссоциативті формасының себебін орнату үшін науқасты стационар жағдайында тексеру керек,ангиография,ультрадыбысты допплерографиия(УЗДГ), МРТ. Емдеуі.Әсері күшті вазоконстрикторлы заттар – эрготамин немесе ригетамин; кофеин немесе кофетамин тағайындайды,содержащий кофеин и эрготамин.
2. Шашыранды склероз– генетикалық бейімделген организмге сыртқы орта әсерінен дамитын патологиялық фактор(көбінесе инфекционды) созылмалы демиелинизиацияланған ауру.ОЖЖ ақ затының көпошақты зақымдалуы байқалады,сирек жағдайда перифериялық нерв жүйесінің де. Ағымы бойынша жіктелуі: 1)Рецидивті ағым (ремиттирующее) .2) Екіншілік үдемелі ағым
3)Біріншілік үдемелі ағым.4) Прогредиентті-рецидивті ағым. Эпидемиология. 3 аймақты бөлуге болады:жоғарғы қауіпті аймақ,мүнда ауру жиілігі 50 :100 000 , көбінесе оған жатады: Солтүстік және Орталық Европа, Канаданың оңтүстігі және солтүстік АҚШ, Австралияның оңтүстігіжәне Жаңа Зеландия. Орта қауүп аймақтарында ауру жиілігі 10–50 на 100 000 , мұнда: АҚШ, Гавай аралы,солтүстік Скандинавия, Оңтүстік Европа, Израиль,Оңтүстік Африка, солтүстік және батыс Украина,Ресейдің европа бөлігінде. Төменгі қауіп аймағында 10 және 100 000 , мұнда кіретіндер: Азия, оңтүстік Америка,Аляска, Гренландия, Кариб теңізі аралдары, Мексика, Африканың үлкен бөлігі. Этиология. Мультифакториалды ауру.(генетикалық бейімділік, вирусты инфекциялар, тамақтану ерекшеліктері).
Клиника.Шашыранды склерзды 7 топқа бөлінеді: 1)пирамидалық жүйеінің зақымдалуы жоғарғы сіңірлік рефлекстер және патологиялық пирамидті симптомдармен жүретін геми‑, пара– и тетрапарездер. 2) бұлшықетті гипотония мен статикалық және динамикалық атаксия мен мишықтың зақымдалуы. 3)сезімталдықтың бұзылысы, бастапқыда терең сенсетивті атаксия мен сенсетивті парездер дамуы, одан кейін ауырсынулық және температуралық сезімталдылықтың бүзылысы. 4) бас ми бағанынң ақ затының зақымдалуы, мұнда дамиды милық инервация бұзылысы,жиі жағдайда көзқозғатқыш симтомдар мен бет нервісінің зақымдалуы. 5)көру нервісінің невриттері (ретробульбарлы невриттер) мұнда көздің көру өткірлігі төмендеп,скот пайда болады.6)императивті позыв түрімен жамбас мүшелерінің қызметінің бұзылысы; зәр шығару ұсталып қалуығғкейін келе зәрді тіпті ұстай алмау7) нейропсихологиялық өзгерістер: есте сақтаудың әлсіреуі, эйфория или депрессия,созылмалы шаршағыштық синдромы. Синдром «клинического расщепления», или «диссоциации»- отражает сочетание у больного симптомов поражения разных проводящих путей или разных уровней поражения. Синдром «горячей ванны»-при повышении температуры окружающей среды состояние больных ухудшается. Синдром «непостоянства клинических симптомов».Диагностика: МРТс контрастом; иммунологический мониторинг; в крови увеличение агрегации тромбоцитов,повышению содержания фибриногена и одновременно активация фибринолиза
Емі:емдеу негізі асқыну мен аурудың үдеуіне бағытталған және оған қабынуға қарсы заттар және иммуносупрессивті препараттар жатады: метилпреднизолон 500–1000 мг в день, 3-7 дней; курантила (по 0,025 г 3 раза в день), трентала (по 0,1 г 3 раза в день), фитина и глутаминовой кислоты (0,25 г 3 раза в день); альфа‑токоферола
3.Психопатологиялық синдромдар (астеникалық, Корсаковский, Кандинского-Клерамбо)
Астеникалық синдром—физикалық және ақыл ой еңбегіне ойлау қабілетінің төмендеуі. Бұған аффективті лабильділік тән:көңіл-күйінің төмен болуығжылауық,тітіркенетін әлсіздік,бірден пайда болатын күшсіздік,сондай ақ гиперестезия( ашық жарықтарға сезімталдығының жоғарылауы,сондай ақ өткір иістергеғжанасу кезінде). Жиі жағдайда бас ауруы, ұйқысыздық,әр түрлі вегетативті бұзылыстар т.б.Барометрлік қысымның төмендеуіне,ыстықтың, басқа да клиамттық факторлардың өзгеріне байласынты озін озі сезінуінің өзгерісі. Апатия, шаршағыштық, ұйұысының қанбауы, т.б.Тіпті ол өзіне қолайлы жағдай кезінде де пайда болуы мүмкін.Бұл синдромның ауыр түрлерінде аспонтандылық,пассивтілік және апатия дамиды.Астеникалық синдромды депресивді жағдайдан айыра білу керек.
Кандинский-Клерамбо психикалық автоматизм синдромы галлюцинаторлы-параноидты синдромның жеке жағдайы болып табылады және псевдогаллюцинациялар,спихикалық актілердің бөтендену құбылысы- автоматизмдер және әсер ету сандырағы қосылады. Қабылдау бұзылысы шеңберіндегі науқас , олардың еріктен тыс пайда болғандығына , жасандылығына сенімді- автоматизмнің мәнңі осында.Автоматизм идеаторлы,сенсорлы немесе маторлы болып бөлінеді.Науқас өз ойын басқарып тұр,оларды перелельді етеді,оны ойша бағыттауға мәжбүрлейді,басына бөтен ойлар салады,оның ойларын оқып,тартып алады деп есептейді.Бұл жағдайды идеаторлы автоматизм деп айтамыз.Бұл автоматизм түріне спевдогаллюцинациялар жатады. Сенсрлық автоматизмдікке сезімдік таным бұзылысы жатады және науқастың сезім және түйсіктің жасандылығы жөнінде айтулармен сәйкес келеді.Маторлы автоматизм дамуында науқаста өз қимылдар мен қызметтерін басқаруды жоғалтқандығына сенім туады: бетінде еріксіз күлкі пайда болады, аяқ қолдары еріксіз қозғалады, күрделі қимылдар жасайды,мысалы,суицидиальды актілер.Созылмалы және жедел галлюцинаторлы-параноидты синдромдарды бөледі.Созылмалы галлюцинаторлы паранойдты синдром бірте-бірте күрделенеді,алғашқы симптоматикасы жаңалана түседі,күрдері психикалық автоматизм синдромы түзіледі.Жедел галлюцинаторлы параноидты синдромдар емдеу әсерінен редуцирленеді және басқа психологиялық синдромға жылдам ауысады. Синдром ауысқанда бұрынғы психопатологиялық симптоматика жойылып, орнына жаңасы келеді.Жедел галлюцинаторлы парпаноидты синдромның құрылымында жедел сезімдік сандырақ , қоршаған ортаны сандырақты қабылдау, сасқалақтау және қанық эффект көріндеі.Кандинский Клерамбо синдромы толық жетіліп үлгермейді,оның кейбір элементтері байқалады. Жедел галлюцинаторлы парпаноидты синдром жиі жедел парафрения және онероидты жағдай дамуының бір сатысы бола алады. Жедел галлюцинаторлы парпаноидты синдром маникальды депресивті психоздан басқа барлық психоздар кезінде диагностикалануы мүмкін.
Корсаков синдромы- корсаков алкогольдікпсихоздың психопатологиялық суретін көрсететін амнестикалық синдром.Синдром психопатологиялық триададан тұрады:фиксациялық амнезия, ретроградты амнезия,конфабуляциялар.Ауыр ес бұзылыс салдары болып жатқан оқиғаларға,орынға,уақытқа,адамдарға қатысты бағдардың бұзылуы болып табылады.Корсаков психозыда ес бұзылуымен арқашан полинейропатия қатар жүреді,л үлкен жарты шардан перифериялық жүйелерге дейін таралған дистрофиялық өзгерістерді көрсетеді.Корсаков синдромына тәне ес бұзылуының әр түрлі белгілерінің қатарласуы,мидың басқа да органикалық бұзылыстарында кездеседі: қантамыр ауруларында,бас-ми жатақатынан кейін,газбен уланғаннан кейін,кәсіби интоксикацияда.
4.Тамақ қабылдау бұзылысы ( клиникасы,АХЖ-10 бойынша диагностикалық критериі,емі). Тағам қабылдау бұзылысы психологиялық тұрғыда қарастырғанда тамақтан бас тарту ж\е оны шектен тыс қабылдаумен түсіндіріледі. Осыған байланысты екі синдромды ажыратады:нервтік анорексия ж\е булимия. Нервтік анорексия Ғ50.0-бұл арықтау мақсатында тамақты өте аз мөлшерде қабылдау,шектеу ж\е соматоэндокриндік бұзылыстардан болған дерт.Көбінесе жасөспірімдерде кездеседі,арықтау үшін тағамды шектейді,жасанды құсық шақырады,артық физикалық күштемемен айналысады. Клиника:өзің өзі бағалауы төмен өзің толықпын деп санайды,адамдар арасына шығудан қорқады, салмағы биологиялық жасына бойына сай емес, бұғана ойықтарының көзге көрінетін сүйектерінің айқын көрінуі,АҚ ЧСС төмен, брадикардия,тері қабаты құрғақ, науқаста сусыздану дамиды. Диагноз қою үшін : ИМТ Кветелла бойынша 17.5 н\е төмен,салмақ жоғалтуы немен байланысты анықтау, гормондар мөлшерін анықтау. Емі: жиі 6-7 рет аз мөлшерде тамақтану,сұйықтықты көп қабылдау, антидепресанттар, бензодиазепин транквилизаторын тағайындау, психотерапевт консультациясы. Нервтік булимия - тағамды өте көп мөлшерде қабылдау, тәбеті жоғары, кейінен артық салмақ қосып аламба деген сезіммен кайта жасанды құсық шақыру дерті. Жиі қыздарда кездеседі. Клиника: салмағының жоғарылауы н\е төмендеуі,психикасының бұзылуы т.б. Емі:тамақтану тәртібін қадағалау,психотерапевт консультациясы.
5. Алькоголды мастану түрінің (атипиялық) өзгерісі( дистрофиялық,депресивті нұсқаулары,истерикалық көрініспен мастану).
Алкогольдік мастану-алкогольдің организмге әсер етуінен организмде физиологиялық,психологиялық н\е тәртіптік функциясының бұзылуы мен өзгерістері арқылы көрінетін өтпелі жағдай. Мастанудың атипиялық түрі н\е өзгерген формаларына:дисфориялық,паранойдты,депрессивті,гебефренді ж\е истериялық көрініспен мастану ж\ы. Дисфориялық варианты -алкоголь қабылдағанан кейін ж\е бас миында әр түрлі органикалық жеткіліксіздік болған кезде дамиды. Науқаста эйфория болмайды, көңіл күйі күңгірт, қозғыштық, ашушан ж\е агрессияға бейім болып келеді. Параноидты варианты- күмәншіл, ренжігіш, өзін айналасындағылардан биік ұстайды,өзімшіл болады. Истериялық варианты-жылағыштық,өзін сахынада ұстағандай естен ауысу,өзіңе өзі қол жұмсау әрекеттері,мінез-құлығының ауыспалылығы,мақтаншақтық,басқаларды кінәлау т.б белгілерімен көрінеді. Депрессивті варианты-көңіл күйі төмен,өткенді еске алып жылағыштық,өзің өзі аяғыштық,сағыныш сезімі,өзіңе өзі қол жұмсау әрекеттерімен көрінеді.
6. Сит. есеп: 55 жастағы ер адам,екі сағат бұрын сөйлеудің бұзылуы мен оң жақ аяқ қолдарының әлсіздігіне байланысты ауруханаға жеткізілді.Үш жыл бұрын миокард инфарктісі болған. 1) Неврологиялық синдромдар: сенсомоторлы афазия, бет бұлшықеттерінің орталықтық парезі, оңжақтық орталықтық гемиплегия және гемигипостезия, сезімталдықтың бұзылысы. Тілдің девиациясы. Дизартрия. 2)Топикалық диагноз:қыртыстық-ядролы жолдың бұзылысы.Ми қанайналымның жедел бұзылысының ишемиялық түрімен артериоартериальды генезі бойынша (сол жақ ішкі ұйқы артериясының бассейні). 3)Алдын ала қойылған диагноз: Ишемиялық инсульт. 4)Қосымша зерттеу әдістері: МРТ, холестеринді анықтау,ұанның жалпы және бх анализі, ЭКГ, артерияны дуплексті сканирлеу, МР-ангиография. 5)Емдеу: Базисті және арнайы терапия. Бірінші асқынудың алдын алу үшін(гипотензивті АҚ 200/120 жоғары болғанда, маннитол – ісінуі,су-тұз алмасуды ретттеу үшін,веналар тромбозының профилактикасы). Екінші – алғашқы 3 сағатта тромболизис, антиагреганттар, нейропротекторлар – глицин, вазоактивті препараттар – кавинтон, реополиглюкин, пентоксифиллин.
Билет.
1.Жедел шашыранды энцефаломиелит. Жіктелуі, этиологиясы, эпидемиологиясы, клиникасы, диагностикасы, емі.Жедел шашыранды энцефаломиелит- ОЖЖ жедел қабынуымен жүретін аутоиммунды демиелизирленуші ауру, әсіресе бас миының және жұлынның ақ затының басым зақымдалуымен жүреді, вирусты инфекцияныдан кейін (көбіне микоплазмалық немесе бактериальді) немесе иммунизациядан кейің дамиды, сондықтан да постинфекциялық, параинфекциялық, поствакцинациялық энцефаломиелит деп те аталады. Жіктелуі: Біріншілік энцефаломиелиттің нейротроптық вирустар,оның ішінде көбінесе шұғыл энцефаломиелит вирусы әсерінен п.б мүмкіндігі өтежоғары. Екіншілік энцефаломиелиттер әр түрлі жалпы инфекциялар асқынуынан болады. Паталогиялық үрдістің орналасуына қарай жедел шашыранды энцефалиттін негізгі 4түрі кездеседі:1. Энцефаломиелополирадикулоневрит- жүйке жүйесінің барлық бөлімдерінің зақымдалуымен жүреді. 2. Полиэнцефаломиелит – бас ми нервтерінің ядроларының, бас ми бағанының және жұлынның сұр затының зақымдалуымен жүреді. 3.Оптикоэнцефаломиелит - көру нервісімен бас миымен жұлынның бөлікткрінің зақымдалуымен жүреді. 4.Диссеминирленген миелит – жұлынның әр түрлі деңгейіңдегі зақымдалумен жүреді. Этиологиясы: көбінесе вирусты инфекциялардан кейің дамиды, респираторлы вирусты инфекциялар, грипп, көкжөтел, қызылша, қызымық, желшешек, опоясывающий герпес, паротит н/е құтыруға қарсы прививка, дифтерия т.б. Вирусты отит, синуситтен кейіңде дамуы мүмкін. Аутоииммунды және аллергиялық реакциялардың да әсері бар. Кей жағдайларда этиологиясы белгісіз болуы мүмкін. . Эпидемиологиясы: Инфекция көзі ауру адам. Жұғуы жиі алиментарлы және ауалы-тамшылы жолмен. Мерзімділігі күз-қыс айларында жиікездеседі. Ауру тез таралып үлкен ошақты топтық ауру туғызуы мүмкін. Клиникасы:клиникалық көрінісі полиморфты болып келеді, энцефалиттік белгілер байқалады. Ерекше формалары мишықтық атаксия, Биккерстафтың бағаналы энцефалиті, Харстың жедел геморрагиялық лейкоэнцефалиті, миелиттік. Ауру жедел лихорадкамен басталады, жедел респираторлы аурудың түрінде жүреді, сосын жалпы милық белгілер көрінеді, бас ауруы, құсу, естің тежелуі н/е шатасуы бұл комаға дейін баруы мүмкін, психомоторлы қозу, парестезия, шамалы менингиальді симптомдар байқалады. Кейде парциальді н/е генерализацияланған эпилептикалық ұстамалар болады. Неврологиялық белгілері алдындағы вирусты аурудан н/е вакцинациядан кейін 3-15 күн кейін көрінеді: лихорадка, миалгия, т.б. Ошақтық белгілері: парезы, бас ми нервтерінің зақымдалуы, сезімталдықтың бұзылуы, атаксия дамиды. Бағаналық белгілері пара- ж/е тетрапарездер. Жиі гемипарез дамиды, сезімталдықтың өткізгіштік түрі дамиды ж/е жамбас қуысы мүшелерінің қызметі бұзылады. Броун-Секар синдромы дамуы мүмкін. Бағаналы бұзылыстар 9, 10, 12 жұп нервтерінің жиі зақымдалуымен ж/е әкетуші мен бет нервтерінің аздап зақымдалуы болады. Көру нервісі зақымдалса ретробульбарлы неврит дамиды. Мишық қосылса нистагмдар, статикалық және динамикалық атаксия дамиды. Диагностикасы:Анамнез, жалпы клиникалық көріністері, жалпы қарау. ЖҚА: лейкоцитоз, ЭТЖ жоғарылауы. Серологилық зерт: инфекция антигендеріне қарсы антиденелерді табу. Ликвор зерттеу: белоктардың аздап жоғарылауы, лимфоцитарлы плеоцитоз (20-дан 100-ге дейін 1 мкл-да). КТ мен МРТ: бас ми жартышарының ақ затындағы, мишықтағы, көпірде мультифокальді өзгерістер, сирек кезде қан құйылулар анықталады. Емі: кортикостероидтар (1г метилпреднизолон) мен АКТГ (кортикотропин 100ЕД, дексаметазон 40-100 мг/сут) препараттарын үлкен дозада беру. Егер әсері болмай жатса онда плазмаферез ж/е циклофосфамид пульс-терапия жүргіземіз. Антиагреганттар, ангиопротекторлар, уротропинмен,витаминдермен т.б қоса жүргізіледі. Этиологиясына байланысты антибактериальді не вирусқа қарсы терапия. Метаболитикалық терапия: ноотроптар, церебролизин, аминқышқылдарын, витаминдер. Бас сүйек ішілік қысымды төмендету үшін осмотикалықдиуретиктер, ИВЛ гипервентиляция режимінде. Резидуальді ақауы бар науқастарды интенсивті реаблитация керек, әсіресе алғашқы 6 айында. Қалыпқа келу кезенінде массаж,емдік гимнастика қолд.
2.Лейкоэнцефалиттер. Жіктелуі, этиологиясы, эпидемиологиясы, клиникасы, диагностикасы, емі.Лейкоэнцефалит- қабыну процессі бас миның ақ затының зақымдануымен жүретің ауру. Жіктелуі: Бұл топқа жедел үдемелі лейкоэнцефалиттер жатады: Ван-Богарттың жеделдеу склероздаушы лейкоэнцефалиті, Шильдердің перисакальді энцефалиті, жедел геморраниялық лейкоэнцефалиті, Даусан, Петте-Дюринг энцефалиттері. Этиологиясы: персистирлеуші вирусты инфекция, негізінен қызылша вирусы өте жиі кездеседі. Науқастардың қанынаң және жұлын сұйықтығынан қызлшаға қарсы антиденелер титрі өте жоғары болады. Сондай-ақ, аутоиммунды жүйенің туа біткен және жүре пайда болған зақымдалуы салдарынан дамиды. Эпидемиологиясы: өте сирек кездесетің ауру 1 млн адамға 1-2 жағдай, әйел адамдарға қарағанда ер адамдар жиі ауырадыт1:2-4 қатынасында, көбіне ауылдық жерлерде дамиды. Негізгі профилактикалық шара болып қызылшаға қарсы прививка салу. Клиникасы: көбінесе 2 жастан 15 жасаралығындағы жас балалар ауырады, бірақ кейде ересек жастада кездеседі. Ауру жеделдеу, белгісіз басталады. Басында неврастенияға ұқсас симптомдар көрінеді: тітіркенгіш, шашыранқы, шаршағыш, жыламсы. Сосын жеке тұлғаның өзгерістері мен жүріс-тұрысының бұзылыстары байқалады. Науқастар бейбарақат, бей-жай күйге түседі, ара-қатынастық, достық сезімін жоғалтады,, қарым-қатынастың дұрыстығын жоғалтады. Керісінше өзімшіл, қатаң не қатал, ішітар бола бастайды. Сонымен қатар жоғарғы ми қызметтерінің бұзылысы дамиды: аграфия, афазия, алексия, апраксия, кеңістіктегі ориентация, дене бітімінің сызбасы бұзылады. Ауру басталған сон 2-3 айдан кейін миоклония түріндегі гиперкинездер, торсионды спазм, гемибаллизм, эпилептикалық тырысулы ұстамалар, кіші эпилепсиялық ұстамалар, кожевниковский типті парциальді тырысулы ұстамалар дамиды. Уақыт өте келе гиперкинездер әлсірей бастайды, бірақ паркинсонизм мен дистоникалық бұзылыстар децеребралдық ригидтілікке дейін дамиды. Экстрапирамидалық бұзылыстар айқын вегетативті бұзылыстармен бірге жүреді – сальностью лица, сілекейдің бөлінуі, гипергидроз, вазомоторлы лабильділік, тахикардия, тахипноэ. Жиі өздігінен пайда болатын күлкі мен жылау, аяқ астынан айқайлау бұны «шағала айқайы» деп атайды. Кез келген қалыптағы статикалық және локомоторлы атаксия байқалады. Аурудың кеш стадиясында спастикалық типті моно-, геми-, тетрапарездер, сенсорлы ж/е моторлы афазия, есту ж/е көру агнозиясы дамиды. Кахексия үдей түседі. Шильдер лейкоэнцефалитінің клиникалық ерекшеліктері бар, пирамидалық симптомдар экстрапирапидалық симптомдарға қарағанда айқын көрінеді, жиі үлкен эпилептикалық ұстамалар болады. Бастапқы кезінде психикалық бұзылыстар басым көрінеді. Кейде псевдотуморозды форма түрінде бір ошақты жарты шарлық симптомдардың пайда болады ж/е бас сүйек ішілік гипертензиямен жүреді. Бас сүйек нервтерінің зақымдалуы болады, әсіресе, 2 ж/е 8 жұп нервтері. Амблиопия амаврозға дейің дамуы мүмкін. Көз түбінде көру нерві дискісінің атрофиясы анықталады. Диагностикасы: Жұлын сұйықтығында шамалы плеоцитоз, ақуыз бен гаммаглобулиндердің деңгейі жоғарылайды. Жұлын сұйықтығында Нонне Апельта реакциясы оң.Ликворда олигоклональді деңгейі жоғарылайды. Лангердің коллоидты реакциясы паралитикалық қисық сызықты көрсетеді. Серологиялық зерт: қан сарысуында ж/е жұлын сұйықтығында қызылша антиденелерінің титрі өте жоғары деңгейде болады. ЭЭГ: стереотипті регулярлы билатеральді-синхронды жоғары амплитудалы белсенді электр разрядтары тіркеледі «Радемеккер комплекстері» деп аталады. Эхоэнцефалоскапия лейкоэнцефалиттің псевдотуморозды ағымында жасалса ортаңғы структурасының ығысуы байқалмайды, ал басқа ағымдарда анықталады. Эхоэнцефалография да да осындай белгілер анықталады. Аксиальді компютерлі томография мен МРТ жасау ақпаратты болып табылады. Емі:Патогенетикалық терапия: 1) дегитратация ж/е ми ісінуімен күресу үшін осматикалық диуретиктер: манитол 1-1,5 г/кг т/і., глицерол 30% 1-1,5 г/кг ішке, диакарб, бринальдикс. 2) десенсибилизациялаушы препараттар: тавегил, супрастин, диазолин, димедрол. 3) гормональді препараттар: АКТГ, преднизолон 1-2 мг/кг, дексаметазон 16 мг/кг. 4) микроциркуляцияны жақсарту үшін полиглюкин, реополиглюкин, реомакродекс. 5) гомеостаз ж/е су-электр балансың сақтау үшін: парентеральді ж/е энтеральді тамақтандыру, калий хлориді, глюкоза, полиглюкин, реополюгликин, 4% 200 мл гидрокарбонат натрий. 6) жүрек-қантамырлық бұзылыстарды жою үшін: камфор, гликозидтер, вазопрессорлар. 7)тыныс алу жеткіліксіздігінде: оксигенотерапия, гипербариялық оксигенация, бульбарлы бұзылыстарда – интубация н/е трахеостомия, ИВЛ. 8) ми метоболизімің жақсарту үшін: вит С, В топтары, Е, Р, аминалон, ноотропил, пирацетам, луцетам, кортексин. 9) қабынуға қарсы дәрілер: салицилаттар, ибупрофен. Этиотропты терапия: противовирусты дәрілер –нуклеазы, цитозинарабиноз, интерферондар. Ұйқыны дұрыстау үшін: барбитураттар мен бензодиазепан туындылары.
3.Ерте жастағы эпилептикалық синдромдар.Эпилепсия - пароксизмальды бұзылыстар мен психикалық үрдістердің торпидтілігіне және типтті мнестико-интелектуальды ақылкемдігінің дамуына тенденциямен, тұлғаның өзіне тән өзгерістерімен көрінетін созылмалы үдемелі психикалық ауру. Балалар эпилепсиясы үлкендердің эпилепсисынан ұстамалардың атипті және абортивті көріністерінің көптігімен, ұстама құрамындағы тұрақты акценттердің үлкен жиілігімен және олардың полиморфизімімен ерекшеленеді. Ұстама жағдайларының кейбір түрлері: 1.Пропульсивті ұстамалар немесе Веста синдромы: а) басын алдыға қарай еңкейткенде «басын изеу» немесе бүкіл денесімен қозғалғанда «клевки» пайда болады; б) «саламов» ұстамалары, кенеттен дененің алдыға қарай еңкеюімен сипатталады. Бұл ұстамалар шығыс сәлемдесуін білдірген соң «саламов» деп аталады. в) «тербелісті» кенеттен болған жалпы дененің тырысуынан басталады, басы алдыға қарай еңкейіп, қолдары еріксіз жан-жаққа шашырайды немесе жоғары көтеріледі, аяқтары сәл бүгіледі. Егер науқас тұрып тұрған болса, онда ол тепе-теңдігін жоғалтып, алдыға (кейде артқа) қарай құлайды, артынша ақ тұрып кетеді. Пропульсивті ұстамалардың барлық түрі 1 жас шамасында кейде 4-5 жасында да кездеседі. Эпиепсиның бұл түрі үлкен жиілікпен сипатталады. Балаларда бұл кезде кемақылдылық өте тез және терең дамиды (идиотия дәрежесіне дейін). Сондай-ақ , атонико-астотикалық (бұлшық ет тонусы түсіп кетеді, сондықтан балалар тұра алмайды, тіпті отыра алмауы ықтимал) синдромымен жалғасады.2.Астатикалық ұстамалар, бір уақытта саналық және бұлшық ет тонусының жоғалуымен пайда болады. 3.Импульсивті (миоклоникалық) ұстамалар. Көбіне үлкен балаларда кездеседі. Ұстмалар кенеттен болған «күш» әсерінен, миоклоникалық тырысу нәтижесінде пайда болады. Бұл пароксизімдер өте қысқа, олардың интенсивтілігі әртүрлі, қолдары мен бет бұлшық еттерінен басталуы мүмкін. Егер де аяқтарында болса, науқас құлауы мүмкін, санасы миоклоиникалық ұстамалардың ұзақ серияларында жоғалады. Ұстамаларының бұл түрін он жаста басталатын Унферрихта– Лундборгатын миоклонус– эпилепсиясы мен ажырата білу керек. Бұл ауру тұқым қуалайды және жанұясында бірнеше адамда болуы мүмкін, ал миоклоникалық эпилепсия экзогенді болып табылады. Миоклонды эпилепсия қатты және терең психикалық ыдырауға әкеледі. Ол көпшілік жағдайда үлкен тырысу ұстамаларынан басталады да, бірақ уақыт өткен соң оған аяқтарынан ретсіз, ырықсыз сипаттағы клиникалық дірілдеу қосылады. 4.Балаларда эпилепсияның, жиі кездесетін алғашқы көріністеріне, сомато-вегетативті сипаттағы (іштегі жағымсыз сезімдер, «жүректің тоқтап қалуы») жекелеген аурулар, сол сияқты бас айналумен, құсу ұстамалары жатады. 5.Эпилепсиялық «статус» бір ғана ұстамалардан емес, артынан өтпелі гемипарездер пада болатын кезеңдермен (мезгілді) қайталанатын эпилепсия ұстамаларымен көрнеді. Оның ауруына гипертермия әсерін тигізеді. Аурудың бұл тұрін психиканың ыдырауына әкелмейді, органикалық ақаудың түзілуіне ықпал етеді. 6.Балалар эпилепсиясы кезінде көбінесе психомоторлы автоматизмдер болады. Олардың ішінде екі түрі үлкендерде тіпті кедеспейді: а) түнгі «қорқыныштар» - түн ортасында бала айқайлап сөйлейді, атып тұрып мазасызданып, қорғану қимылдарын жасайды. Ұстамадан кейін қайта ұйықтап кетеді. Таңертең түнде болған іс туралы ештеңе білмейді. б) ұйқылы күйде жүру, сөйлеу.7.Пикнолепсия. Көбінесе 4-12 жастағы инфатильді-грацильді немесе диэнцефальды сезімдікпен (қыз балаларда жиі) зардап шегетін балаларда кездеседі. Тырысусыз (абсанстар) сананың жиі, өте қысқа және беткейлі өзгерумен сипатталады. Ұстаманың жиілігіне қарамастан интелект пен науқастың жеке басының өзгеруі болмайды. Кейбір авторлар абсанстарды қатерсіз эпилепсияның бір түрі деп санаса, кейбіреуі – өзіндік ауру деп санайды.
4.Бас ми жарақатынан кейіңгі психикалық бұзылыстар. Психоорганикалық бұзылыстар.Бас сүйек-ми жарақаттануы бейбітшілік кездегі барлық жарақаттардың 15-20% алады. Бас ми жарақатына тікелей байланысты психикалық бұзылыстар сатылы түзіледі,психикалық синдромдардын полиморфизімімен және олардын регрессивті дамуымен сипатталады.Бас ми жарақаттарын жабық және ашық деп бөлеміз. Жедел кезінде жарақаттан соң мұндай науқастар есінен танып қалады, содан соң ликвор өнімінің сіңуінің бұзылуымен байланысты ликворлы гипертензия синдромы пайда болады, осының әсерінен науқастардың басы ауырып, құсқысы келеді. Бұл науқастардың емдеуін нейрохирургиялық стационарда өткізіледі, сирек кездерде науқастарда аз уақытта психоз, есінен адасу, қоздырыңқылық болып тұрады. Бұл психоз тез жазылып кетеді. Дегидратациялық және нейролептикалық емдеу қолданылады. Кейбір науқастар жарақаттан соң сауығып кетеді. Сонымен қатар көп жағдайларда психикасының бұзылуы сақталып қалады. Кейбір науқастарда интеллектінің төмендеуі немесе астениялық синдром байқалады. Көбінесе психопат тәрізді немесе ипохондриялық синдромға тән. Сонымен қатар бұл науқастардың симптоматикасы ситуациялық факторларға байланысты. Бұл науқастар тітіркенгіш, ашушаң, агрессивті әрекет жасауға дейін барады, көптеген шағым айтады және олар түнеріңкі, қапас, күңкілдек болып келеді. Бас ми жарақатынан кейін психикалық бұзылыстар дамуының 4сатысын:алғашқы,жедел,реконвалесценция және алыс салдар кезендерін ажыратады.алғашқы кезең жарақат алғаннан кейін бірден науқас санасын жоғалтады,содан соң сана деңгейінің терең кома жаңдайынан есеңгіреудің жеңіл дәрежесіне дейінгі тербелістері орын алады.Жедел кезең.Бұл кезең сананың қалыпқа келуімен және жалпы милық бұзылыстардын жоғалуымен сипатталады.Жедел кезеңнің типі синдромдары аденамикалық,вегетативтік,вестибулярлы бұзылыстармен көрінетін астения бол.т.Жеңіл дәрижесінде секундтарға сөнеді,сана сөнуі да болмауы да мүмкін немесе обнубиляцияның жеңіл дәрижесі орын алуы мүмкін.Бас ми жарақатынын орташа ауырлық дәрижесінде науқас санасы бірнеше минуттан бірнеше сағ жоғалады,артынан бір сағ 1-2күген дейін сана обнубиляциясы,одан әрі қарай антероретроградты амнезия орын алады.Басми жарақатының ауыр дәрйжесінде бірнеше тәулікке созылатын сопор немесе кома бақыланады.жедел кезенде психоорганикалық синдром көріністері байқалады. Корсаков синдромы, апалликалық синдром.сонымен қатар акинетикалық мутизм бақыланады. сирек жағдайда аффектифті (дисфорияға жақын көңіл күйдің төмендеуі)және сандырақтық психоздар байқалады. Кейбір науқастарда, яғни бас сүйек-ми жарақаттануымен ауырғандарда қояншық ұстамасы болуы мүмкін, ал ол тырыспаға қарсы емдеуді талап етеді. Бас сүйек-ми жарақаттануымен ауыратын науқастарға транквилизатор және психотерапия емдеуі көрсетілген, кей кездерде оларға мүгедектік беріледі. Психоорганикалық бұзылыстар – мидың органикалық зақымдануының салдарынан дамитын әртүрлі синдромдар жиынтығы. Психоорганикалық синдром үш негізгі симптомдардың жиынтығынан құралады: ес сақтаудың бұзылуы, интеллектің төмендеуі, аффектіні сақтай алмау бұны Вальтер-Бюэля триадасы деп атайды. Клиникалық синдромдарына байланысты екі топқа жіктеледі: 1. Конгнитивті (танымдық) функциялар жад, еске сақтау, интеллект, үйрену, назар аудару ж/е т.б. бұзылыстары. 2. Қабылдау, ой мазмұндылығы, эмоция, мінез бұзылыстары. Жиі астениялық синдромен қосарланады. Интелектін бұзылуында-науқас өзін өзі бағалауы критикасы төмен,білімінің санымен сапасы төмендейді.Есінің төмендеуінде-есте сақтау қаб.төм. Аффектін бұз-науқастын көңіл күйі қүбылмалы болад. Жіктелуі: Органикалық амнезиялы синдром (алкогольдің немесе басқа да психоактивті заттектердің әсерінен болмаған); Делирий (алкогольмен немесе басқа да психоактивті заттектермен байланысы жоқ ес ауысу); Деменция фонында дамымайтын делирий; Деменция фонында дамитын делирий; Басқа делирий; Нақтыланбаған делирий; Ми зақымдануының және функциясы бұзылуының әсерінен, немесе аурулардың салдарынан болған басқа психикалық бұзылыстар; Органикалық галлюциноз (елестеу); Органикалық катотониялы бұзылыс; Органикалық сандырақты (шизофрения тәрізді) бұзылыс; Органикалық (аффектілі) бұзылыстар; Органикалық үрейлі бұзылыс; Органикалық диссоциативті бұзылыстар; Органикалық өзгермелі эмоциялық бұзылыстар; Ми зақымдануы мен дисфункциясы әсерінен және тәндік аурулардың салдарынан дамыған басқа нақтыланған психикалық бұзылыстар; Ми зақымдануы мен дисфункциясы әсерінен және тәндік аурулардың салдарынан дамыған нақтыланбаған психикалық бұзылыстар. Қауіп-қатерлі факторлары: 1. Тікелей мидың зардапталуымен байланысты факторлар: эпилепсия (қояншық ауру), бассүйек-ми жарақаттары, жұқпалы аурулар (менингиттер, энцефалиттер), анамнезінде ми инсульті болу. 2. Организмдегі жүйелердің бірі ретінде миды зардаптайтын жалпыжүйелік, аурулармен байланысты факторлар: жүрек-қантамыр жүйесінің аурулары; бауыр аурулары (мыс: бауырлық энцефалопатиялар); зәршығару жүйесінің аурулары (мыс: уремиялық энцефалопатия); эндокринді жүйе бұзылыстары; 3. Электролиттер алмасуының бұзылыс, жиі инфекциялық аурулар. 4. Әр түрлі дәрі-дәрмектермен, улармен, газдармен улану. 5. Атрофиялық, демиелинизирлеуші, дегенеративті үрдістегі аурулар (Пик, Альцгеймер, Паркинсон, Вильсон т.б. аурулар). 6. Аутоиммунды аурулар. 7. Ісіктік аурулар. 8. Асфиксия.
5.Біріншілік, екіншілік, үшіншілік профилактикалық ауру тәуелділігі.Тәуелділік ауруларына наркомания токсикомания алкоголизм және т.б әуестік ауру түрлері жатады. Оларға профилактикалық шаралар жүргізуде біріншілік екіншілік үшіншілік профилактика шаралар орын алады. Біріншілік профилактика бағыты ауруды алдын ала ескертуге бағытталады, мұнда тәуелділікті алдын алуға отбасылық кеңес жүргізіледі; диагностика ретінде балалардан жасөспірімден тәуелділік симптомын бар жоғын білу үшін тест жұмыстары жүргізіледі. Сонымен қатар жекелеген сабақтар жүргізіледі. Екіншілік профилактикада тәуелділіктің өсуін болдырмау және олардың асқынысын ескерту бағыты жатады. Бұл жағдайда адам өз еркімен тоқтай алмайды. Сол себептен психологтардың медперсоналдардың көмегі қажет етіледі. Үшіншілік профилактикада наркомания токсокамония және әуестілікпен ауыратын науқастарға жүргізіледі.Бұл оте ауыр және ұзаққа созылатын жүйе болып табылады.Сонымен қатар науқастын отбасыныңда қатысуы маңызды орын алады.Мұнда науқастар толық жазылмасада барынша жағдайын жақсартуға,отбасына, жұмысына оралуына бірден бір септігін тигізеді.мұнда Психологтардын,наркологтардын,яғни мед персаналдарын комегімен іске асады.
Есеп: 1.Ұйқының бұзылысы, эйфория, гипертимия, ойлаудың жылдамдауы, ұлылық сандырағы.
2. Маникальді синдром.
3.Аффективті бұзылыстар МКБ 10 бойынша F30. Диф.диагноз. депрессивті психозбен және биполярлы психозбен, шизоаффективті бұзылыстармен жүргіземіз.
4.1. Ауруды емдеу үшін емдік іс шаралар жүргізу; 2. Емді ары қарай жалғастыру ж/е стабилизациялау; 3. Профилактикалық іс-шаралар: қалпты ұстау, қалпына келтіру, рецидивке қарсы терапияны жүргізу.
5.Маникальді бұзылыстарды нейролептиктермен емдейміз б/і аминазин н/е тизерцин 2-4 мл; галоперидол 1-2 мл; осылармен қатар нейролептиктерді таблетка түрінде де береміз аминазин 50-100мг. және қажеттілігіне қарай инъекцияны 1-2 сағаттан соң қайталаймыз. Ұстап тұрушы ем ретінде лития препараттарын қолданамыз, литиянының әсері ішкеннен кейін 8-10 күннен кейін ғана әсер етеді.
Билет.