Жазаданбосатылғанадамдардыәлеуметкебейімдеу

Негізгі ұғымдар:Жазаныөтеуден. Әлеуметтікбейімдеу.

Жазаны өтеуден босату – құқық саласының әр түрлі нормаларымен реттеледі: қылмыстық,қылмыстықісжүргізужәнеқылмыстық-атқаруқұқығы.

Қазақстан Республикасының қылмыстық заңдарындажазаданбосатубірмағынадатүсіндірілмейді. Ғылыми әдебиетте бір жөнгекелтіружәнежазаданбосатудыңмүмкінжағдайларын топтастыру қорытындысында, олүш топқабіріктірілгенболатын:

а) жазанытағайындағаншабасқашараларменөзгертіп,сондай-ақ өзгертпейбосату; ә) жазанытағайындағаннанбастапоныөтеуден босату; б) жазаныөтеукезіндеоданбосату немесеөтеудікейінгеқалдыру.Қылмыстық-атқаруқұқығыныңсаласынажазаныөтеуденбосатудыңтексоңғытобыныңтүрлерікіреді.Әрине, бұғанүкімдіорындаудыкейінгеқалдырудақолданғанжағдайдағыжазаныөтеуденбосатуқосылмайды.

Жазаныөтеуден босатудепазаматтыңқұқықтықжағдайынөзгертетінзаңныңақиқатыайтылады.Оныңпайдаболуыменәдеттетүзетуқұқыққатынастарытоқтатыладыдаазаматтыңқұқықтық мәртебесіорнынакелтіріледі.

Жазаныөтеуденбосатудың негіздерімыналарболыпесептеледі:

- сот үкімібойыншатағайындалғанжазамерзімінөтеу;

- іс бойыншаақтауүкімі шығарылғаннемесеіс жүргізудіңқысқартылуынабайланыстысотүкімікүшініңжойылуы;

- жазаныөтеуденшартты-мерзіміненбұрынбосату;

- жазаның өтелмегенбөлігінжазаныңнеғұрлымжұмсақтүріменауыстыру;

- кешірімжасаунемесерақымшылықету;

- ауырнауқастанунемесемүгедектік;

- заңдакөзделген өзгеденегіздер.

Жазаныөтеуденбосатудыңтүрлеріменнегіздерінбелгілейтінқұқықтықіс тәртібінреттеу,жалпыалғандажазаныөтеудідараландыруғажұмысістейдіжәнеоныңмақсатынажетуінемүмкіндікбереді.

Түзеумекемелеріәкімшілігініңжасақбастығыменбосатылғандардыеңбекпентұрмыстықжағдайынорналастыружөніндегіағаинспекторыкеректіжағдайдаолардың тұрмыстықжәнежұмысқаорналастиырумүмкіндігінбіледі және алдын алакөмеккөрсетугешарақолданады.Қазірнарықтықжағдайғакөшукезіндемұндайкөмеккөрсетумүмкіндігітөмендепкетті.

Түзеумекемелерінен босатылатын, денсаулығыбойыншаұдайыкүтімгемұқтажадамдар,сондай-ақ 16жасқатолмағандартұратынжерінеалыпкетугекелгенадамдарғанемесе түзеу мекемесініңқызметкерінеертіпжіберіледі.

Қазақстан Республикасы соттарымен сотталған ТМД-нің басқареспубликаларының азаматтары ҚазақстанРеспубликасытүзеумекемелеріндежазаныөтегенненкейінөзреспубликасынакеткендежолбилеті Қазақстан Республикасыныңшекарасынадейінқамтамасыз етіледі.

Сотталғандардың әлеуметтік бейімдеу проблемасын қайталанбақылмыстарыменкүресу бағытының бірі ретінде қарау тиіс.Шынында, бас бостандығынан айыруорындарынанбосатылғанжәне әлеуметтік көмекалаалмағанадамдардыңжылсайынғытасқыны,алдыменқаңғыбастықтың,үйсіздердіңсебебібола тұра,соныменбіргеоларбостандықөміргебейімделеалмайқайтаданқұқықбұзуменқылмысжолынатүсіпқылмыстықжағдайдыөршітетүсуде.

Әлеуметтікбейімделудепжекеадамныңәлеуметтікортағаикемделуін,оныңәдет-ғұрпын, осыортағатән нормаларынәлеуметтіккөзқарастарын, нұсқауларынұғыпалуды,басбостандығынанайыруды өтегенадамғақоғамда тұратыназаматтардыңмінез-құлықтарын,әдеттерінүйренуінайтады.

Бақылау мен тәрбие жұмысынжүргізудіңбастымақсаты- ол босанғандажаңажағдайдабейімделуүшінкөмектесу, туындағанміселелердішешугежәрдемдесу, босағаннанкейінгібіріншіуақыттажиібайқалатынқылмысістеудіболдырмау.

Сотмерзіміненбұрын шарттытүрдебосатылғандардыөзбетіменнемесееңбекұжымыныңсұрауымен, бірақоныңкелісіміменбақылаудыміндеттей алады.

Мұндайадамдарментәрбиежұмысын, олардың түзелуін бекітуретіндежұртшылықтыңкөмегінсізұйымдастырумен үйлестірудіжәнеолардыңдәлесебінтезбелгілемейтиімдіжүргізумүмкінемес.

Дәріс 9.Басбостандығынанайырмайтүзеужұмыстарытүріндегіжазаныөтеудіңжағдайымен тәртібі

Жоспар:

Бас бостандығынанайырмайтүзеужұмыстарытүріндегіжазаны өтеудіңжағдайы мен тәртібі