Герміёна прыходзіць на дапамогу 8 страница
- Ну, скажам… не безумоўна, - адказаў Дамблдор. - Як ты памятаеш, я вырашыў пасачыць за ім. Але, прызнаюся, спачатку мала што пазнаў. Том быў вельмі насцярожаны, мабыць, разумеючы, што ў эйфарыі ад усведамлення сваёй праўдзівай сутнасці занадта са мной разгаварыўся. Ён імкнуўся больш нічога не выдаваць, аднак не мог забраць зваротна ні сваіх слоў, ні аповяду місіс Коўл. Урэшце, яму хапала розуму не спрабаваць мяне зачараваць, як ён гэта праробліваў са шматлікімі маімі калегамі.
- За гады навучання ён сабраў вакол сябе групу адданых таварышаў; заву іх так за адсутнасцю лепшага азначэння - як я ўжо заўважыў, Рэддл не сілкаваў цёплых пачуццяў ні да аднаго з іх. Іх кампанія валодала злавесным, але панадным шармам. Гэта быў пярэсты збор; да Рэддла цягнуліся слабыя, якія шукалі абароны; амбіцыйныя, якія спадзяваліся падзяліць яго славу; агрэсіўныя, якія маюць патрэбу ў лідэру, здольным навучыць вышэйшай, вытанчанай жорсткасці. Іншымі словамі, падабенства яго цяперашняй гвардыі; сапраўды, пасля "Хогвартсу" некаторыя сталі першымі Пажыральнікамі Смерці.
- Рэддл цвёрда іх кантраляваў, і яны ніколі не здзяйснялі злачынстваў адкрыта, аднак тыя сем гадоў у Хогвартсу былі адзначаныя шматлікімі непрыемнымі інцыдэнтамі, хоць дачыненне асяроддзя Рэддла ніколі не атрымоўвалася ўсталяваць. Самым сур'ёзным злачынствам было, зразумела, адкрыццё Таемнага пакоя, якое прывяло да смерці дзяўчынкі. Як ты ведаеш, у гэтым хібна вінавацілі Хагрыда.
- Я сабраў зусім трохі звестак пра Рэддла ў Хогвартсу, - сказаў Дамблдор, паклаўшы зморшчаную руку на вір памяці. - Мала хто быў гатоў падзяліцца ўспамінамі; людзі занадта баяліся. Усё, што я ведаю, здабыта ўжо пасля таго, як ён скончыў Хогвартс, коштам шматлікіх высілкаў. Кагосьці я разгаварыў хітрасцю, нешта запазычыў з старых запісаў, нешта пазнаў з допытаў сведак, як маглаў, так і чараўнікоў.
- Тыя, каго я здолеў упрасіць што-небудзь распавесці, распавялі, што Рэддл быў апантаны пытаннем, хто яго бацькі. Суцэль вытлумачальна, вядома; ён вырас у прытулку і, натуральна, жадаў ведаць чаму. Ён дарэмна шукаў Тома Рэддла-старэйшага на таблічках у трафейнай, вывучаў спісы стараст у школьных архівах і нават штудзіраваў падручнікі чараўніцкай гісторыі. У выніку яму прыйшлося змірыцца і прызнаць, што яго бацька ніколі не пераступаў парог Хогвартсу. Думаю, менавіта тады ён зрокся ад свайго імя, назваўся лордам Валан дэ Мортам і заняўся пошукамі перш пагарджанай сям'і маці - якая, з яго пункта гледжання, не магла быць чараўніцай, калі паддалася гэтак ганебнай чалавечай слабасці, як смерць.
- У прытулку яму паведамілі, што бацьку яго маці клікалі Нарвола; на гэта і прыходзілася абапірацца. Рэддл упарта праглядаў кнігі старажытных чараўніцкіх прозвішчаў, і нарэшце пазнаў пра існаванне нашчадкаў Слізэрыну. На шаснаццатым годзе жыцця, улетку, ён пакінуў прытулак, куды вяртаўся штогод, і адправіўся на пошукі сваіх сваякоў, Гонтаў. А зараз, Гары, калі ты ўстанеш…
Дамблдор падняўся з-за стала, і Гары ўбачыў у яго ў руках крыштальная бурбалку з перламутравымі ўспамінамі, якія весяла клубіліся ўнутры.
- Мне вельмі павезла, што я гэта дастаў, - сказаў Дамблдор, выліваючы субстанцыю з бутэлькі ў вір памяці. - Пасля ты ўсё зразумееш. Ну што, паехалі?
Гары ступіў да чашы і паслухмяна нахіліўся. Яго атвар крануў паверхні ўспамінаў; ён звыкла паляцеў у пустэчу і неўзабаве апусціўся на брудную каменную падлогу. Вакол была амаль поўная цемра.
Яму спатрэбілася некалькі секунд, каб пазнаць гэтае месца; Дамблдор паспеў прызямліцца побач. У хаце Гонтаў панавала няўяўнае запусценне; Гары ніколі не бачыў падобнага. З столі звісаў тоўсты пласт павуціння; пол пакрывала плёнка тоўстага пылу; на стале ўпярэмежку з лускаватым ад бруду посудам ляжала зацвілая, гнілая ежа. Адзінай крыніцай святла служыў недагарак, які стаяў каля ног мужчыны з настолькі доўгімі валасамі і барадой, што яны цалкам закрывалі яго вока і рот. Мужчына сядзеў у крэсле ў каміна, як-то дзіўна змякшы; Гары нават здалося, што ён мёртвы. Але тут раздаўся гучны грук у дзверы, і чалавек, здрыгануўшыся, прачнуўся. Ён пагрозліва ўзняў чарадзейную палачку правай рукой і кароткі нож - левай.
Дзверы зарыпалі, адчыніліся. На парозе, трымаючы старадаўнюю лямпу, стаяў юнак, якога Гары адразу пазнаў: высокі, бледны, цёмнавалосы і вельмі прыгожы падлетак Том Рэддл.
Валан дэ Морт павольна абвёў вачамі халупу і спыніў погляд на чалавеку ў крэсле. Некалькі секунд яны глядзелі сябар на сябра, затым мужчына няслушным рухам падняўся, зваліўшы пустыя бутэлькі, якія мясціліся каля яго ног. Бутэлькі зазвінелі і пакаціліся па палу.
- ТЫ! - зароў ён. - ТЫ!
І п'яна пайшоў на Рэддла, выставіўшы наперад палачку і нож.
- Стой.
Гэта было сказана на змяінай мове. Чалавек уткнуўся ў стол, перакуліўшы на падлогу замшэлыя рондалі, і ўтаропіўся на Рэддла. Запанавала маўчанне, у працяг якога гаспадар і госць мералі адзін аднаго вачамі. Першым загаварыў мужчына.
- Ты ўмееш так казаць?
- Так, умею, - адказаў Рэддл і ўвайшоў у хату. Дзверы сама зачыніліся за ім. Гары мімаволі, хоць і з прыкрасцю, захапіўся – Валан дэ Морт відавочна нічога не баяўся. Яго твар выяўляў толькі агіду і, мабыць, расчараванне.
- Дзе Нарвола? - спытаў ён.
- Памёр, - рушыў услед адказ. - Ужо даўно, не ведаў?
Рэддл нахмурыўся.
- А ты хто?
- Я Морфін, не ведаў?
- Сын Нарвола?
- Вядома, а хто жа?
Морфін адкінуў зблытаныя кудлы з бруднага твара, каб лепей разгледзець Рэдлла, і Гары заўважыў на яго правай руцэ кольца Нарвола з чорным каменем.
- Я думаў, ты той магл, - прашаптаў Морфін. - Ты прам копія.
- Які магл? - выпаліў Рэддл.
- Які акруціў маю сястрыцу і жыве там, у вялікай хаце, - Морфін нечакана плюнуў пад ногі госцю. - Ты зусім як ён. Рэддл. Але ён жа, мабыць, пастарэў? Ён, як падумаеш, старэй цябе…
Морфін стаяў з атарапелым выглядам і злёгку калыхаўся, чапляючыся за стол для падтрымкі.
- Ён вярнуўся, ясна? - дурна дадаў ён.
Валан дэ Морт не зводзіў вачэй з Морфіна, нібы ацэньваючы пра сябе яго магчымасці. Цяпер ён падышоў бліжэй і ўдакладніў:
- Рэддл вярнуўся?
- Ага, кінуў яе, і заслужана, будзе ведаць, як выходзіць замуж за брыда! - Морфін ізноў плюнуў на падлогу. - Ды яшчэ і абкрала нас да ўцёкаў! Дзе медальён, а, дзе медальён Слізэрыну?
Валан дэ Морт маўчаў. Морфін хутка давёў сябе да ашалеласці; ён размахваў нажом і крычаў:
- Зганьбіла нас, маленькая шлюшка! А ты хто такі? Прыпёрся тут і распытвае! Усё забыта, ясна? Даўно забыта…
Ён пахіснуўся і выпадкова адвёў вочы. Валан дэ Морт шпурнуўся наперад. У тое ж імгненне на хату звалілася вельмі дзіўная цемра; яна загасіла лямпу Валан дэ Морта і свечку Морфіна, растварыла ўсё вакол…
Пальцы Дамблдора шчыльна стуліліся на руцэ Гары; яны ўзняліся і хутка вярнуліся ў сучаснасць. Пасля апраметнай цемры мяккае залатое святло ў кабінеце Дамблдора літаральна асляпіла Гары.
- Гэта ўсё? - адразу спытаў ён. - Што здарылася, чаму так пацямнела?
- Таму што далей Морфін нічога не памятаў, - адказаў Дамблдор, жэстам запрашаючы Гары сесці. - Раніцай ён ачуўся на палу, адзін. Кольца Нарвола знікла.
- Тым часам, па галоўнай вуліцы вёскі Малы Уісьльтан бегла прыслужніца. Яна крычала, што ў гасцінай вялікай хаты ляжаць тры цела: Том Рэддл-старэйшы, яго маці і бацька.
- Улады маглаў былі ў поўным здзіўленні. Наколькі я ведаю, ім дагэтуль невядома, як памерлі Рэддлы: Авада Кедаўра не пакідае бачных пашкоджанняў… за адзіным выключэннем, якое я зараз бачу перад сабой, - Дамблдор кіўнуў на шнар Гары. - Затое ў Міністэрству Магіі адразу зразумелі, што гэтае чараўніцкае забойства. Акрамя таго, яны ведалі, што па іншым баку даліны жыве магланенавіснік, які сядзеў у турме за напад на аднаго з загінулых.
- Міністэрства вырабіла візіт Морфіну. Яго не прыйшлося дапытваць, не спатрэбіліся ні прызнаваліўм, ні легілеменцыя. Ён прызнаўся ў злачынстве адразу і паведаміў такія падрабязнасці, якія мог ведаць толькі забойца. Ён заявіў, што ганарыцца сваім учынкам, што шмат гадоў чакаў падыходнага выпадку. Потым пакорліва аддаў палачку - як адразу высвятлілася, прылада забойства - і без дужання адправіўся ў Азкабан. Яго турбавала толькі тое, што знікла кольца бацькі. "Я яго страціў, ён заб'е мяне", - паўтараў Морфін вартавым. - "Я страціў яго кольца, ён мяне заб'е". Відавочна, гэта былі яго апошнія словы ў жыцці. Астатак дзён ён правёў у Азкабане, аплакваючы страту спадчыны Нарвола, і пахаваны каля турмы побач з іншымі няшчаснымі, хто загас у яе сценах.
- Значыць, Валан дэ Морт выкраў палачку Морфіна і скарыстаўся ёю? - спытаў Гары і сеў ледзь прамей.
- Менавіта так, - пацвердзіў Дамблдор. - У нас няма ўспамінаў, якія б гэта даказвалі, але, думаю, можна з упэўненасцю сцвярджаць, што так і было. Валан дэ Морт наклаў замарочны заклён на свайго дзядзьку, забраў яго палачку і пайшоў праз даліну да "вялікай хаты". Там ён забіў магла, які кінуў яго ведзьму-маці, а заадно сваіх бабулю і дзядулю, вынішчыўшы тым самым ненадзейны род Рэддлаў і адпомсціўшы бацьку, якога ніколі яго не жадаў. Затым ён вярнуўся ў халупу Гонтаў, з дапамогай мудрагелістага чараўніцтва змясціў у прытомнасць дзядзькі ілжывыя ўспаміны, паклаў палачку побач з яго нячулым целам, забраў пярсцёнак і схаваўся.
- А Морфін так і не зразумеў, што ён нікога не забіваў?
- Не, - пагушкаў галавой Дамблдор. - Як я сказаў, ён даў поўнае прызнанне і вельмі сабой ганарыўся.
- Але адначасова ў яго быў і гэты, сучаснасны, успамін!
- Так, але каб яго вывудзіць, спатрэбілася даволі складаная легіліменцыя, - сказаў Дамблдор. - А навошта камусьці пранікаць глыбока ў прытомнасць Морфіну, калі ён прызнаўся ў злачынстве? Але мне атрымалася дамагчыся спаткання з Морфінам у апошнія тыдні яго жыцця; да таго часу я ўжо пачаў збіраць звесткі пра мінулае Валан дэ Морта. Я ледзь выняў сучаснасны успамін і, убачыўшы, што ёно ўтрымоўвае, паспрабаваў выслабаніць Морфіна з Азкабана. Нажаль, ён памёр раней, чым міністэрства паспела прыняць рашэнне.
- Але чаму міністэрства не здагадалася, што гэтая справа рук Валан дэ Морта? - гнеўна выклікнуў Гары. - Ён жа быў непаўналетнім! Я лічыў, яны ўмеюць выяўляць такія выпадкі!
- Ты абсалютна маеш рацыю, умеюць, але толькі чараўніцтва, а не выканаўца: ты жа памятаеш, як цябе вінавацілі ў накладанні левітацыйнага заклёна, у якім на самай справе быў вінаваты…
- Доббі, - праварчаў Гары; несправядлівасць абвінавачвання дагэтуль паліла душу. - Значыць, калі ты непаўналетні і чаруеш у хаце дарослага ведзьмака або ведзьмы, міністэрства нічога не пазнае?
- Там безумоўна не змогуць сказаць, чыіх гэта рук дзела, - Дамблдор ледзь усміхнуўся пры выглядзе абуранасці Гары. - Яны належаць на бацькоў, лічачы, што ў сябе ў хаце тыя адказваюць за паслухмянства атожылкаў.
- Глупства, - адрэзаў Гары. - Глядзіце, што было тут, з Морфінам!
- Згодзен, - кіўнуў Дамблдор. - Якім бы ні быў Морфін, ён не заслужыў смерці ў турме, ды і абвінавачванні ў забойстве, якога не здзяйсняў. Аднак становіцца позна, а я жадаю паказаць табе другі ўспамін…
Дамблдор выняў з унутранай кішэні яшчэ адну крыштальную бутэлечку, і Гары прыцішэў, успомніўшы аб тым, што гэты ўспамін - найважнейшы. Змесціва флакончыка нібы згуснула і не жадала пералівацца ў вір памяці; няўжо ўспаміны таксама псуюцца?
- Гэта зойме нядоўга, - сказаў Дамблдор, апаражніўшы нарэшце бутэлечку. - Не паспееш апамятацца, мы ўжо вернемся. Ну-з, палезлі зноўа…
Гары праляцеў скрозь серабрыстую імгу і гэтым разам апынуўся перад добра знаёмым чалавекам - маладым Гарацыем Слагхорнам. Гары настолькі абвык да яго лысіны, што прама збянтэжыўся, убачыўшы замест яе густыя і блішчалыя жаўтлявыя валасы, якія нагадвалі саламяны дах; урэшце, на верхавіне ўжо свяцілася праплешынка велічынёй з галеон. Вусы, не такія густыя, як зараз, адлівалі рудым колерам. Гэты Слагхорн быў значна меней круглым, чым цяперашні, але залатым гузікам багата вышыванай камізэлькі ўжо прыходзілася вытрымоўваць вызначаны напор. Ён сядзеў, зручна раскінуўшыся ў мяккім крэсле з шырокімі падлакотнікамі, паклаўшы маленькія ногі на аксамітны пуфік, і трымаў у адной руцэ маленькі куфель віна, а іншай рыўся ў скрынцы з ананасавымі цукатамі.
Гары павярнуў галаву - побач як раз прызямліўся Дамблдор - і зразумеў, што яны знаходзяцца ў кабінеце Слагхорна. Вакол на больш цвёрдых або нізкіх сядзеннях размясціліся з паўтузіна хлопчыкаў падлеткавага веку. Гары адразу пазнаў Рэддла; ён быў самы прыгожы і спакойны. Яго правая рука была пахаваная на ручцы крэсла; Гары, здрыгануўшыся, убачыў у яго на пальцу залатое кольца з чорным каменем: Рэддл ужо забіў свайго бацьку.
- Сэр, а праўда, што прафесар Вілкост сыходзіць на пенсію? - спытаў Рэддл.
- Том, Том, і ведаў бы, не сказаў, - Слагхорн дакорліва пагразіў Рэддлу белым ад цукру пальцам, але злёгку прыпсаваў уражанне, падміргнуўшы. - Цікава, адкуль ты бярэш інфармацыю, дарагі хлопчык; часцяком табе вядома больш, чым настаўнікам.
Рэддл усміхнуўся; астатнія засмяяліся і захоплена паглядзелі на яго.
- З тваёй дзіўнай здольнасцю ведаць тое, што не трэба, і ўменнем дагадзіць патрэбным людзям - дарэчы, дзякуй за ананасы, ты цалкам маеш рацыю, гэта мае любімыя…
Сёй-той з хлопчыкаў захіхікаў, але тут здарылася неспадзяванае: пакой нечакана завалакло белай густой смугой, і Гары перастаў бачыць штосьці, акрамя твара Дамблдора. Затым з смугі данёсся ненатуральна гучны голас Слагхорна:
- … успомні мае словы, юнак, ты пайдзеш па дрэннай дарожцы!
Смуга рассеялася гэтак жа раптам, як і з'явілася, але ніхто і словам пра яе не абмовіўся; усё сядзелі з такім выглядам, нібы нічога асаблівага не здарылася. Гары здзіўлена агледзеўся па баках. Маленькія залатыя гадзіны на пісьмовым стале прабілі адзінаццаць.
- Святое неба, ужо так позна? - выклікнуў Слагхорн. - Час, рабяты, інакш нам усім уляціць. Лэстрэйндж, заўтра раніцай я чакаю пісьмовую работу - або ты атрымаеш спагнанне. Тое ж дакранаецца Эйверы.
Хлопчыкі пацягнуліся да выхаду. Слагхорна грузна падняўся з крэсла і аднёс пусты куфель на пісьмовы стол. Рэддл марудзіў - знарок, каб застацца сам-насам з выкладчыкам. Слагхорн абгарнуўся, убачыў яго і сказаў:
- Будзь асцярожны, Том, ты жа не жадаеш, каб цябе злавілі па-за спальняй у такі час, ты ж ў нас стараста…
- Сэр, я жадаў вас сёе пра што спытаць.
- Тады пытай хутчэй, мой хлопчык, пытай…
- Сэр, мне цікава, ці ведаеце вы што-небудзь пра… хоркруксы?
Гэта здарылася зноў: шчыльная смуга напоўніла пакой, схаваўшы і Слагхорна, і Рэддла; толькі Дамблдор ціхамірна ўсміхаўся побач з Гары. Затым, зусім як у мінулы раз, гулка загучаў голас Слагхорна:
- Я нічога не ведаю пра хоркруксы, а калі бы і ведаў, не сказаў! А цяпер прочкі адсюль і каб я больш не чуў пра іх!
- Вось і ўсё, - мірна прагаварыў Дамблдор. - Нам час вяртацца.
Ногі Гары адарваліся ад падлогі і пару секунд праз апусціліся на кілімок перад пісьмовым сталом Дамблдора.
- Усё? - здзіўлена спытаў Гары.
І гэта - найважнейшы ўспамін? Што ў ім асаблівага? Смуга, вядома, дзіўная, як і тое, што яе ніхто не заўважыў, але больш-жа нічога… Падумаеш, Рэддл задаў пытанне і не атрымаў адказу…
- Ты, магчыма, заўважыў, - сказаў Дамблдор, усаджваючыся за стол, - што над гэтым успамінам злёгку папрацавалі.
- Папрацавалі? - перапытаў Гары і таксама сеў.
- Вызначана, - кіўнуў Дамблдор. - Прафесар Слагхорн сапсаваў свае ўспаміны.
- Але навошта?
- Затым, лічу, што ён іх сарамаціцца, - адказаў Дамблдор. - Ён жадаў прадставіць сябе ў лепшым святле і знішчыў тыя часткі, якія не жадаў мне паказваць. Праца, як ты сам бачыў, сякерная, але яно і да лепшага: значыць, пад змененым запісам па-ранейшаму знаходзіцца сапраўдная.
- Таму, Гары, я ўпершыню даю табе дамашнюю работу: пераканаць прафесара Слагхорна аддаць табе праўдзівыя ўспаміны, яны, без сумневу, самыя для нас істотныя.
Гары паглядзеў на яго і, наколькі мог паважна, сказаў:
- Але, сэр, тут я вам не патрэбен… скарыстайцеся легіліменцыяй… або сывараткай праўды …
- Прафесар Слагхорн вельмі дасведчаны чараўнік і ці наўрад баіцца такіх рэчаў, - вымавіў Дамблдор. - Ён выдасканалены ў аклюменцыі куды больш, чым няшчасны Морфін Гонт, і я быў бы ўзрушаны, пазнаўшы, што ён калі-небудзь раставаўся з проціяддзем да сывараткі праўды з тых самых часоў, як я выцягнуў у яго гэтую пародыю на ўспаміны.
- Не, спрабаваць вырваць праўду сілай было бы дурна і прынесла бы больш шкоды, чым карысці; я не жадаю, каб Слагхорн пакінуў Хогвартс. Але ў яго, як у ўсіх нас, ёсць свае слабасці, і я ўпэўнены, што ты - адзіны, хто здольны прадзерці абарону. Нам вельмі важна атрымаць сучасны ўспамін, Гары… наколькі, мы пазнаем, толькі ўбачыўшы іх. Ну-з, поспехаў табе… і дабранач.
Злёгку ашаломлены раптоўным развітаннем, Гары хутка ўстаў.
- Дабранач, сэр.
Зачыняючы дзверы кабінета, ён выразна пачуў голас Фінеаса Найджэлуса:
- Не разумею, чаму хлапчук зробіць гэта лепш, чым ты, Дамблдор.
- Я і не чакаў, што ты зразумееш, Фініас, - адклікаўся Дамблдор. Фоўкс ізноў выдаў ціхі меладычны крык.
-