Жүрек шамасыздығының емі.
Жүрек гликозидтері.ДКМП-да осы дәрмектерді қолдану-қолданбау мәселесі әлі күнге толық шешілмеген. ДДҰ сараптаушыларының баяндамасында (1986) жүрек гликозидтерін қолдану көрсетпесі ретінде жүрекшелер жыбыры ғана аталыпты, ал синустық ырғақта бұларды қолдану туралы пікірлер әртүрлі.
Көпшіліктің айтуына қарағанда, ДКМП-да жүрек гликозидтерін жыбыр аритмия және жүрек шамасыздығының, ауыр түрінде ғана қолдану қажет. Бірақ кардиомиопатиямен ауыратындарға бұл дәрмектердің аса ауыр тиетіндігінен, жүрек гликозидтері берілгенде оның әсері мұқият қадағалануы тиіс, өйткені аз дозаның өзі интоксикацияны тез туғызуы мүмкін.
Гликозидтік емес инотроптық заттарды(допмин, добутрекс, амринон, милринон, эноксимон) аса ауыр жүрек шамасыздығында немесе жүрек трансплантациясының алдында, гемодинамиканы жақсарту мақсатымен, аз уақытқа (4-6 күн) қолданады.
Бұл дәрмектерді ұзақуақыт қолданғанда көптеген жанама әсерлерді туғызуы мүмкін. Өлімді көбейту қаупінен бұлар ұзақ қолдануға жатпайды.
Шеттік вазодилятаторлар.Бұл топ дәрмектері артериялық, веналық тамырларды кеңіту арқылы жүрекке алды-арты түсетінкүшті азайтады. Осыдан сол қарыншаның шығару көлемі ұлғаяды. Жүрек шығару көлемінің ұлғаюы сол қарыншаның диастолалық көлемініңазаюына (толу қысымының төмендеуіне) септігін тигізу арқылы өкпенің капиллярлық қысымын төмендетеді. Ұзақ әсерлі нитраттарды (веналық вазодилятаторлар) апрессинмен (артериялық вазодилятаторлармен) бірге қолданады.
Шеттік вазодилятаторлардың ішінде ең жақсы әсер ететіні - ангиотензин айналдырушы фермент (ААФ) ингибиторлары. Олар ангиотензин-ІІ-нің түзілуін тежеу арқылы шеттік кедергіні төмендетіп, жүректің алды-арты түсетін күшті азайтып, жүрек шығару көлемін ұлғайтады. Осы дәрмектердің ішінде капотен мен эналаприлдің жүрек шамасыздығында беретін әсерлері тереңдеу зерттелген. ААФ ингибиторларын артериялыққысымды қадағалау үстінде қанайналым шамасыздығының барлық сатыларында қолданады.
Диуретиктер.Әдетте алғашқы 1-2 аптада тиазидтік диуретиктер қолданылады. Бірақ, іркіліс деңгейі ауырлай келе олардың әсері де төмендейді. Сондықтан жүре-бара ілмектік диуретиктерді (фуросемид, урегит) және оларды тиазидтік диуретиктермен қосып беруге мәжбүр болады. Тиазидтік немесе ілмектік диуретиктерді калий сақтаушы дәр-мектермен (альдактон, верошпирон, триамтерен) қосып қолданған тиімді. Диуретиктерді қолданғанда диурезді бірден аса көбейтіп, ісінуді өте тез қайтаруға тырысудың қажеті жоқ, өйткені бұл жағдай гипокалиемия, гипонатриемия, гипохлоремияға және веналық тромбтардың түзілуіне алып келуінен қауіпті.
Антиаритмиялық ем.ДКМП бар науқастардың 100%-да ырғақ бұзылысы байқалады. Эктопиялық ырғақ бұзылысында қолданылатын басты дәрмек - кордарон. Ырғақ бұзылысының түріне байланысты баска дәрмектерді де қолданады, бірақ сонда да аритмияны басу және алдын алу үшін ең тиімдісі кордарон. b-адреноблокаторларды антиаритмиялық дәрмек ретінде (жүрек шамасыздығын күшейту әсерінен) қанайналым шамасыздығы жок болса қолданады.
Антикоагулянттық және антиагреганттық ем.ДКМП-мен ауыратын адамдар тромбоэмболиялық, асқынуларға бейім болғандықтан тромбоздар мен эмболиялардың алдын алу үшін емге антикоагулянттар мен антиагрегантгар енгізілуі тиіс. Кейбір жағдайларда, жүрек қуысында тромбтардың жиі түзілуінен, антикоагулянттарды үзбей тұрақты қолдану қажет.
Тромбоэмболиялар даму қауіптілігі жүректің жиырылу функциясы аса төмендеген, жыбыр аритмиясы бар және бұрын тромбоэмболиялық асқынулары болған науқастарда аса жоғары.
Антикоагулянт ретінде гепарин қолданылады (вена ішіне немесе құрсақ терісінің астына), антиагрегант ретінде - ацетилсалицил қышқылының аз дозаларын (0,165-0,325 г тәулігіне), бұдан басқа курантилді, тиклидті, тренталды қолдануға болады. Тікелей емес жанама антикоагулянттар (варфарин, пелентан) Бұл кезде сирек қолданылады.
Миокардтын метаболизмін жаксарту. Метаболизмдік емнің мақсаты - миокардтың метаболизмін күшейту арқылы оның функциясын жақсарту. Өкінішке орай, бұл емнің ДКМП-да нәтижесі шамалы, науқастар өмірінің ұзаруына әсер етпейді, бірақ жағымсыз, теріс әсер де бермейді. Дәрігерлердін көпшілігі бұл емді кең қолданады.
Осы саладан поливитаминдік комплекстерді, анаболиктік стероидтық дәрмектерді, липой қышқылын, пиридоксальфосфатты. кокарбоксилазаны, кобамамидті, фосфаденді, цитохром-С-ті, неотонды ұсынуға болады.
Хирургиялық ем. ДКМП-ға ұшыраған адамның өмірін ұзартуға мүмкіндік беретін жалғыз ем - жүрек алмастыру. Қазіргі кездегі қосымша қан айналдыру және жасанды жүректі имплантациялау саласындағы жетістіктер науқастардың 55-78%-да жүрек алмастыру операциясын нәтижелі түрде жасауға мүмкіндік береді (В.И.Шумаков, 1993), Операциядан бір жылдан кейін тірі қалатындардың саны 75-85%-ға жеткізілген.
Жүрек алмастыру операциясына дайындық жүргізудің бірінші сатысында келесі комплекстік ем жүргізілуі тиіс:
1) қанайналым шамасыздығына дәрмектік инотроптық заттармен ем жүргізу (допмин, добутрекс, амринон, эноксимон), вазодилятаторлар және диуретиктермен;
2) қосымша қан айналдыруды жүргізу (аортаішілік контрпульсация; сол қарынша қызметіне центрифугалық насос "Биопомппен" жәрдемдесу; жүректің қызметіне пневмалық немесе элсктромеханикалық типті жасанды қарыншаларды қосу; жасанды механикалық жүрскті имплантациялау).
В.И.Шумаков авторлармен бірге (1993) зақымдалған жүрекке*мсханикалық көмек беру немесе оны толық алмастыру үшін келесі көрсетпелерді анықтап атайды:
· 45-тен жас шақ;
· жүректі жоспарлы түрде трансплантация жасауға қарсы көрсетпелердің болмауы (қантты диабет және созылмалы инфекция ошақтарының, өкпе, бауыр, бүйрск функцияларының қалыпты күйде болуы);
· әртүрлі ем шараларымен, мәселен айналымдағы қан көлемін қалпына келтіру, үзақ жүргізілген инотроптық ем, аортаішілік контрпульсация арқылы қарыншалардың насостықфункциясыныңжеткілікті деңгейге күшейтуге келмеуі (систолалық АҚ 90 мм сын.бағ. кем, сол қарыншаның диастола соңындағы қысымы 25 мм сын. бағ. артық, жүрек индексі 1,8 л/мин/м22 кем болуы).
Дилятациялық кардиомиопатияның болжамы. ДКМП-ның болжамы нашар. Науқастардың көбі алғашқы екі жылдың ішінде қайтыс болады. Әдетте, өлім жиілігінің ең биік шыңы қанайналым шамасыздығының алғашқы белгілерінің пайда болуынан кейін 6 ай - 1 жыл аралығына келеді. Алғашқы жылындағы өлім саны — 20-35%; 3 жылындағы - 35-50%; 5 жылдағы - 50-70% құрайды, 10 жылдан кейін науқастардың 25-30% ғана тірі қалады. Қанайналым шамасыздығының алғашкы белгілері білінгеннен кейін өмірдің үзақтығы, орта шамамен, 4-7 жылдан аспайды.
Өлімнің негізгі себетпері:
· кенет өлім, әдетте, қарыншалар фибрилляциясынан (олгендердің 1/3-1/2;
· қанайналым шамасыздығы (өлім себептерінің 1/3-1/2);
· өкпе артериясының тромбоэмболиясы (өлімнің 12-18% құрайды).
ДКМП-ның проблемалары түбегейлі шешілмеген. ЭХО-кардио
графияны енгізгеннен кейін оның бірнеше түрлерін айыратын болды. Жоғарыда суреттелген тез өрістейтін түрімен қатар оның комплекстік емнің көмегімен уақытша болса да, компенсация күйіне келетін рецидивтеуші түрі анықталды. Сонымен қатар көптен келе жатқан ырғақ бұзылыстары бар науқастардың бірқатарында сол қарынша қуысының кеңуі болғанымен, жүрек шамасыздығының айқын белгілері анықталмаған. Осыған орай, ДКМП-ның "стабильді'" немесе "латентті" түрін айыратын болды.
Көптеген елдерде "босанудан кейінгі кардиомиопатия " дербес ауру ретінде қаралады. Davies(1975) анықтамасы бойынша, босанудан кейінгі КМП - босанудан кейінгі алғашқы 5 айдың көлемінде пайда болатын іркілістік жүрек шамасыздығы. Бірақ, дерттің бастапқы белгілері жүктіліктің соңғы айының аякталу кезінде біліне бастауы мүмкін. Дертке көбіне ұшырайтын (қай мемлекетте тұрса да) негр нәсілді әйелдер және Скандинавия, Үлыбритания елдерінің ақ нәсілді әйелдері.
ДКМП әдетте, 3 рет немесе одан көп босанған әйелдерде байқалады. Клиникалық көрінісі кәдімгі ДКМП-ның көрінісінен айнымайды; 30—40%-да тромбоэмболиялық асқынулар дамиды. Патогенезі белгісіз. Тағамның құрамында белоктың тапшылығына көп көңіл бөлінеді, өйткені дертке шалдыққандардың көбі кедейлердің қатарына жатады.
Алкогольдік кардиомиопатияны бірқатар елдерде дербес аурудың қатарына енгізген. Оны идиопатиялық КМП-ға жатқызуға болмайды, өйткені себебі белгілі, бірақ клиникалық көрінісі ДКМП-ға ұқсайды.
Алкогольдік КМП 10 жыл бойы үзбестен ішкілікке салынғандардың 17-30%-да алкогольдің миокардқа тікелей уытты әсер етуінен болады. Алкогольдік КМП-ның клиникалық көрінісі дереу болатын және тез өрістейтін жүрек шамасыздығымен сипатталады.
Алкогольдік КМП-ға өте ұқсайтын - кобальттік КМП. Кобальттік КМП банкадағы сыраны көп ішкендерде болады. Оның себебі - сыраны көпірту үшін кобальт сульфатын қосатындығы. Кобальттің тұздары кардиомиоциттердің митохондрияларын зақымдайды және содан тотықтық фосфорлану процесі тежеледі. Кобальттік КМП барысы ауыр. Жүрек шамасыздығы кенет дамиды, кейде оның дамуына респирациялық инфекция түрткі болады. Жүрек шамасыздығы оң қарыншалық типті, акроцианозбен, ентікпемен, гипотониямен, гидроперикардпен, кардиомегалиямен жүреді. Жақын арадағы өлімнің саны 48-50% құрайды.
КАРДИОНЕВРОЗДАР.
Кардионевроздар деп психо жарақаттаушы факторларға байланысты дамитын жүрек тамыр жүйесінің ауруларын айтады.
Кардионевроздардың себептері:
Жүйке жүйесінің қажуы .
Стресстер.
Операциялар.
Интоксикациялар.
Клиникалық белгілері: науқастардың жүрек тұсында жағымсыз сезімдер,
аурулар пайда болады, ентігу, шаршау, жүректің жиі соғуы мазалайды.
Кардионевроздардың негізгі белгісі болып кардиалгия, қан қысымының
жоғарылауы, жүрек ырғағының бұзылуы табылады.
Ауру синдромы әртүрлі болып табылады. Аурулар кейде ұстама ретінде
кейде бірнеше күн қатарынан мазалайды. Бұл ауру тері сезімталдығының күшеюімен байқалады, ауру сол жаққа иррадация жасайды. Невроздың кардиалгиясы бар науқастар көп сөйлейді, көп мазалайды. Бұл кардиалгия кезінде нитроглицерин көмек көрсетпейді.
Кейбір адамдарда ол ауру сезімдерін тіпті күшейтеді.
Классикалық стенокардия ауруында нитроглицерин 1-2 мин ішінде көмектессе , бұл ауруда кейде 30-40 мин өткен соң ғана әсерін тигізеді.
Валокардин, валериана, седуксен дәрілерін тәуір көреді.
Егер классикалық стенокардия күш түскенде немесе суық, желді күндері
дамыса, невроздық стенокардия жазғы күндері , тыныштық жағдайда
дамиды. Қатты дем алғанда , тез қимылдағанда ол күшейе түседі.
ЭКГда өзгерістер болмайды, онда нитроглицерин ұстама кезінде көмек көрсетмейді. Түсініксіз жағдайларда коронарография жасайды.
Кардионевроздар кейде жүрек ырғаның бұзылуымен байқалады.
Өлімнен қорқу сезімі аритмияны одан сайын күшейтеді.
Науқастарда дем алу қиындап демігеді, экстросистолиялар пайда болуы
мүмкін. Оларда кейдеартериялық гипертензия немесе гипотония байқалады.
Стресс әсерінен қан қысымының жоғарылауы барлық адамдарға да тән
қасиет. Кардионеврозды науқаста ол күшті түрде дамыған .Оның белгілері гипертониялық аурудағы гипертензияға өте ұқсас болады.
Бірақ оны седативті дәрілермен емдеген жөн.
Артериялық гипотония қан қысымнан 100\60 мм с б төмендеуімен
көрінеді. Науқастар әлсіздікке , ештеңеге қызықпаушылыққа , есте сақтау
қабілетінің төмендеуіне шағым жасайды. Бұл науқастарға ашық күн , жарық
шам , қатты дыбыстар жағымсыз әсер етеді. Ол кейде естен тануы мүмкін.
ЕМІ:
Науқастармен тіл табысу қиын. Өйткені олар бірден сене қоймайды.
Олардың шағымына дұрыс көңіл аударып, түгелімен тыңдау керек.
Оларға бірден өміріне қауіп жоқ екенін айтудың қажеті жоқ.
Науқастың жағдайы жағсарғанда ғана , оған аурудың функционалды
мінезді екенін түсіндіру керек .
Дұрыстап әңгілесу, көңілін аулау жағдайының жақсарғанын есіне салу-
Бұның барлығы психотерапия болып саналады. Кейде дәрілік ем қолданған
дұрыс. Ашуланғыш , қорқу , тынымсыз жағдайларда транквилизаторлар , седативті дәрілер қолданған жөн. ( седуксен, реланиум, амитриптиллин.).
Депрессия кезінде стимулация жасайтын триксозин, седуксен дәрілерінен
аз дозада беруге болады.
Жүрек соғу жиілесе , құрамында жүрек гликозиді бар өсімдіктерден жасалған
дәрілер беріледі. Долана экстраты, ландыш тұнбасы.
Экстрасистолия кезінде транквилизаторлар,көмектеспесе антиаритмиялық дәрілер береді.Тахикардияда В-адреноблокаторларын (обзидан)береді.
Физиопроцедуралар:булаулар(О2,родон,маржанды)электроұйқы,акупунктура жасау керек.
Саноторлы-курорттық ем жүргігу үшін Кисловодск,Крым климаты өте дұрыс келеді.