ТТ – тыныс тұншықпасы

Батыс Қазақстан мемлекеттік медицина академиясы) арналады.

Қазақстан Республикасы денсаулық сақтау министрлігі

Қазақстан Республикасы медициналық жоғарғы оқу орындарының

Қазақ мемлекеттік медицина академиясының

жанындағы оқу-әдістемелік секция

Марат Оспанов атындағы Батыс-Қазақстан

мемлекеттік медицина академиясы

Жаманқұлов Қыдырқожа Абдолкәрімұлы

ІШКІ АУРУЛАР

Оқулық жоғарғы медициналық оқу орындарындағы студенттерге арналады.

Ақтөбе, 2007

УДК 616.

БКК 54.1. Я. 73

ISBN 9965-819-13.0

Жаманқұлов Қыдырқожа Абдолкәрімұлы

Ішкі аурулар

(оқулық)

Рецензенттер:

1. Сейсембеков Т.З. – Қазақ мемлекеттік медицина академиясының дәрігерлердің білімін жетілдіру факультетінің ішкі аурулар кафедрасының профессоры. ҚР МҒА академигі.

2. Ахметов Қ.Ж. – Марат Оспанов атындағы мемлекеттік медицина академиясының ішкі аурулар пропедевтикасы кафедрасының жетекшісі, медицина ғылымдарының докторы, профессор.

Білім берудің мемлекеттік жалпылай міндетті стандартына сүйене құрастырылған ішкі аурулардың типті бағдарламасына (мамандық 051101 – «емдеу ісі») сәйкес жазылған оқулық; ішкі мүшелердің (тыныс алу, жүрек-тамыр, асқорыту, дәнекер тіндері, несеп бөлу және қан жүйелері) ауруларын сипаттайтын 6 тараудан, оқулық ішінде келтірілген қысқартулардың түсініктемесінен, тестілік сұрақтар мен олардың жауаптарынан тұрады. Оқулық кестелер және суреттермен көрнектелген.

ҚЫСҚАРТУЛАР

АА – апластикалық анемия

ААТ – ашық артериялық түтік

ААФ – ангиотензин айналдырушы фермент

ААФИ – ангиотензин айналдырушы фермент ингибиторы

АВ– атриовентрикулярлық

АГ – артериалық гипертензия (гипертония)

АДГ – антидиуретикалық гормон

АЖТУ – активтенген жартылай тромбопластин уақыты

АИК– айналымдағы иммундық комплекс

АИЖВ – адамның иммунитет жетіспеушілігінің вирусы

АҚК– айналымдағы қан көлемі

АҚҚ– артериялық қан қысымы

АҚФ – айдалма қан фракциясы

АЛТ – аланинаминотрансфераза

Анти-Jo-1 – аминоацетил синтетазаға қарсы антиденелер

Анти-РМ (Sd) – ядроға қарсы антиденелер

Анти-SRP – антисинтетазалық емес плазматикалық антиденелер

АНЦА – антинейтрофильдік цитоплазматикалық антиденелер

АПК – айналымдағы плазма көлемі

АПО – аполипопротеидтер

АС – анкилоздаушы спондилит

АСТ – аспартатаминотрансфераза

АТ₁-блокатор – ангиотензиннің бірінші типті рецепторларының блокаторлары

АТ-ІІ – ангиотензин-ІІ

АІЖ– асқазан-ішек жолы

БАА – бейспецификалық аортоартериит

БЖК – бейспецификалық жаралы колит

БСҚҚ – бейстероидтық қабынуға қарсы дәрілер

БФЖ – буындардың функциональдық жетіспеушілігі

БЭ – бауырлық энцефалопатия

БЭА – бронхоэктазия ауруы

ВГ – Вегенер гранулематозы

В₁₂ЖА – витамин-12-жетіспеушілік анемия

ГА – гипертония ауруы

ГАн – гемолитикалық анемия

ГБИ – гистологиялық белсенділік индексі

ГГТП – гаммаглютамилтранспептидаза

ГДГ– глютаматдегидрогеназа

ГКМП – гипертрофиялық кардиомиопатия

ГКС – глюкокортикостероидтар

ГЛС – гепато-лиенальді синдром

ГН – гломерулонефрит

Г-6-ФД – глюкоза-6-фосфатдегидрогеназа

HBV – В гепатитінің вирусы

HBV – ДНҚ – В гепатиті вирусының геномі

HBcor Ag – В гепатиті вирусының ядролық антигені

HBe Ag – В гепатиті вирусының ядроалды антигені

HBs Ag – В гепатиті вирусының беткей антигені

HCV – С гепатитінің вирусы

HДV – Д гепатитінің вирусы

НР – Helicobacter pylori

ДАҚҚ – диастолалық АҚҚ

ДКМП – дилатациялық кардиомиопатия

ДМ – дерматомиозит

ДТЖА – дәнекер тінінің жайылмалы аурулары

ЕДТ – емдік дене тәрбиесі

ЕРДС – ересектердің респираторлық дистресс – синдромы

ЖА – жыбыр аритмиясы

ЖАПК – жүрекшелераралық перде кемістігі

ЖӘ - жүрек әлсіздігі

ЖБ – жедел бронхит

ЖБЖ – жедел бүйрек жетіспеушілігі

ЖВ – жедел васкулиттер

ЖЕЛ₃ – жедел екшеленбеген лейкоз

ЖЖӘ - жедел жүрек әлсіздігі

ЖЖС (Ж) – жүректің жиырылу саны (жиілігі)

ЖИ – жүрек индексі

ЖИА – жүректің ишемия ауруы

ЖИЖС – жүре пайда болған иммунитет жетіспеушілігі синдромы

ЖҚЖ – жүйелі қызыл жегі

ЖЛ – жедел лейкоз

ЖЛЛ – жедел лимфобласттық лейкоз

ЖМЛ – жедел миелобласттық лейкоз

ЖММоЛ – жедел миеломонобласттық лейкоз

ЖМоЛ – жедел монобласттық лейкоз

ЖПрЛ – жедел промиелоцитарлық лейкоз

ЖРА – жедел респираторлық ауру

ЖСАГ – жекеленген систолалық АГ

ЖСД – жүйелі склеродермия

ЖТА – жүректің туа болған ақаулары

ЖТЖ – жоғарғы тыныс жолдары

ЖТЛП – жоғарғы тығыздықтағы липопротеидтер

ЖФ – жүрекшелер фибрилляциясы

ЖШТК – жалпы шеткі тамыр кедергісі

ЖЭМ – жедел эритромиелоз

ЖЭФ – жайылмалы эозинофильді фасцит

ИКД – имплантацияланатын кардиовертер – дефибриллятор

ИТП – идиопатиялық тромбоцитопениялық пурпура

ИФА – идиопатиялық фиброздаушы альвеолит

КА – Крон ауруы

КҚ – кілегей қабық

17-КС – 17-кетостероидтар

ҚАПК – қарыншааралық перде кемістігі

ҚД – қарыншалар дірілі

ҚК – қос көбейтінді

ҚМК – қанның минуттік көлемі

ҚТ – қарыншалық тахикардия

ҚФ – қарыншалар фибрилляциясы

ҚЭ – қарыншалық экстрасистолия

ЛДГ – лактатдегидрогеназа

LE-клеткалар – қызыл жегі клеткалары

МӘСК – медициналық - әлеуметтік сараптау комиссиясы

МИ – миокард инфарктісі

МКД – миокардиодистрофия

МҚК – минуттік қан көлемі

МҚП – митральдық қақпақтың пролапсы

НС – нефроз синдромы

НЦД – нейроциркуляторлық дистония

ОА – остеоартроз

17-ОКС – 17-оксикетостероидтар

ОНЖ – орталық нерв жүйесі

ОТА – облитерациялы тромбангиит

ӨАТҚ - өкпе артериясының тығындалу қысымы

ӨАТЭ - өкпе артериясының тромбоэмболиясы

ӨАЭС - өңеш арқылы электрлік стимуляция

ӨЖД - өт жолдарының дискинезиясы

ӨЖЖ - өкпені жасанды желдендіру

ӨЖС - өкпенің жалпы сиымдылығы

ӨҚК - өкпенің қалдық көлемі

ӨМЖ - өкпенің максимальды желденуі

ӨССА - өкпенің созылмалы себінді аурулары

ӨТС - өкпенің тіршілік сиымдылығы

ӨТТЛП - өте төменгі тығыздықтағы липопротеидтер

ӨЭ - өкпе эмфиземасы

ПМ – полимиозит

ПТ – пароксизмальды тахикардия

ПТМ – пневмотахометрия

ПУ – протромбин уақыты

РА – ревматоидтық артрит

РАЖ – ренин-ангиотензин жүйесі

РВАГ – реноваскулярлық АГ

РКМП – рестрикциялы кардиомиопатия

РФ – ревматоидтық фактор

САБ – синоатриальдық блокада

САГ – симптоматикалық АГ

САЖ – симпатикалы-адренал жүйесі

САҚҚ – систолалық АҚҚ

СБ – созылмалы бронхит

СБЖ – созылмалы бүйрек жетіспеушілігі

СБК – салалы бұлшық ет клеткасы

СВГ-В – созылмалы вирустық В гепатиті

СВГ-Д – созылмалы вирустық Д гепатиті

СВГ-С – созылмалы вирустық С гепатиті

СГ – созылмалы гепатит

СГН – созылмалы гломерулонефрит

СДЖӘ - созылмалы диастолалық жүрек әлсіздігі

СДК – соңғы диастолалық көлем

СДҚ – соңғы диастолалық қысым

СЖӘ - созылмалы жүрек әлсіздігі

СК – созылмалы колит

СҚК – систолалық қан көлемі

СМБ – симпато-миметикалық белсенділік

So-1-антиденелер – миозитспецификалық антисинтетазалық антиденелер

СӨЖ – созылмалы өкпе-текті жүрек

СП – созылмалы панкреатит

ССЖӘ - созылмалы систолалық жүрек әлсіздігі

ССК – соңғы систолалық көлем

СТӘС – синус түйінінің әлсіздік синдромы

СТЖЖ – сыртқа тыныстаудың жоғарғы жылдамдығы

СТК – сыртқа тыныстау көрсеткіші

СТ₃Х – созылмалы тассыз холецистит

СТФ – сыртқы тыныс функциясы

СЭ – созылмалы энтерит

Т₃ – трийодтиронин

Т₄ – тироксин

ТЖ – тыныс жетіспеушілігі

ТЖА – теміржетіспеушілік анемия

ТМК – тыныстың минуттік көлемі

ТӨТС – тездетілген ӨТС

ТП – түйінді периартериит

ТПГ – түнгі пароксизмальді гемоглобинурия

ТСҚҰ – синдромы – тамыріші себінді қан ұю синдромы

ТСТ₁ – тездетіп сыртқа тыныстаудың 1 сек. көлемі

ТТ – тыныс тұншықпасы

ТТЛП – төменгі тығыздықтағы липопротеидтер

УДЗ – ультрадыбысты зерттеу

ФК – функциональдық класс

ХҚҚ – халықаралық қалыптастырылған қатынас

ХС – холестерин

цАМФ – циклдік аденозинмонофосфат

ЦИД – цитостатикалық иммунодепрессанттар

ШИ – шок индексі

ІСМБ (ӨСМБ) – іштей (өзіндік) симпатомиметикалық белсенділік

ЭИТ – электроимпульсті терапия

ЭКС – электрокардиостимуляция, электрокардиостимулятор

ЭС – экстрасистолия

ЭФЗ – электрофизиологиялық зерттеу

ЭхоКГ – эхокардиография