ТӨтенше жаҒдайлар

Қарлы боран (дауыл)

Егер сіз боранда қалсаңыз:

Қар үстінен паналайтын орын дайында;

· ағаштардың арасынан қуыс жер табыңыз;

· паналайтын орныңызды үлкейтіңіз;

· ұйықтамауға тырысыңыз, егер бар болса балауыз жағыңыз.

Паналайтын жерде отырып не істеу керек:

· паналаған орынды белгілеу керек;

· бір-біріңе жақын отыру керек;

· барлық киім түймелерін салып, етек-жеңін дұрыстау керек;

· Су киімді сығу керек;

· ыстық шәй, кофе ішу керек;

· басыңды, аяғыңды барынша жылы ұстау керек;

· майлы азық пен қант жеу керек

Түн уақытта не істеу керек:

· Ішімдік ішпеу;

· отты қараусыз қалдырмау;

· орынды себепсіз қалдырмау.

Автокөлікте келе жатып боранда қалсаңыз:

· машинаның жалюзиін жауып, қозғалтқышын радиатор жағынан жабыңыз;

· автокөлігіңізді қар ұрған жағына қойыңыз;

· қар астында қалмау үшін көлік айналасын қайта- қайта қардан тазалаңыз;

· пайдаланған газ шығатын трубаның қармен толып қалуын, сол газдың көлік ішіне кірмеуін қадағылыу керек.

Егер автокөлік жолда өшіп қалсы:

· даурықпаңыз, жағдайды байқаңыз, қай уақыт, қай жерде тұрғаныңызды, елді-мекенге қанша жер бар екенін анықтауға тырысыңыз;

· егер күтетін болсаңыз, ұйықтап қалмаңыз;

· егер ары қарай жүретін болсаңыз, трасса мен көшеден шығып кетпеуге тырысыңыз.

Автокөлікте кемінде 5 дөңгелек болады, қажет болса біреуін жағуға болады.

Үсіген адамды жылыту жолдары:

Ең тиімдісі:

· ваннада (40 С жооғары емес);

· ыстық суға малынған сүлгі, жаймаға орау, суысымен қайты жылысына ауыстырып орау керек.

Бір мезгілде зардап шегушінің саусақтарын уқалап отыру керек, аяғын жоғары көреріп қойса, денесі мен басына қан жақсы жүреді.

Дененің кейбір жерлерінің қатты үсуі өмірге өте қауіпті.

Мысалы: оттың қасына зардап шегушіні орап отырғызған дұрыс, оған өте ыстық болмауы тиіс, жылынған сайын оттан алыс отырғызған дұрыс.

Зардап шегуші жылынып, өз қалпына келсе: тәтті шәй немесе кофе, егер лоқсымаса, құспаса онда тамақтандыру қажет.

ҚҰРҒАҚШЫЛЫҚ

Құрғақшылық –көбінесе температураның жоғарылауынан және ауаның ылоғалдығының төмендеуінен болады. Қатты ыстық – қоршаған ауа температурасының күрт жоғарылауынан және бірнеше күн ішінде жоғарылауы.

Бұл адам температурасының 38,8 С жоғарылап, дене температурасының бұзылуына әкеліп соқтырады. Дененің қатты қызуы жүрек қызметінің бұзылуына жеткізеді. Дене күйюінің белгілері: терінің қызаруы, қатты шөлдеу, дененің құрғауы. Ары қарай есінен танып қалу, жүректің тоқтап қалу және демнің жетпеуі.

Құрғақшылыққа қалай дайындалу керек (қатты ыстық):

Керек болған жадғдайда сұйықтықты көбірек іші керек. Ыстыққа арналған киімдерді, электр құралдарын (желдеткіштер, салқындатқыштар) дайындау. Егер сіз ауылдық жерде тұрсаңыз – демалыс орнын, құдықты, сонымен қатартерезеге арналған шторларды дайындау керек. Мүмкіндігінше электр құралдарымен қамтамасыз ету үшін, электроэнергия автономды бастауышы алынсын. Өзіңіз және отбасыңызды жылу күшейген жағдайда дұрыс қимыл жасай біліңіз.

Құрғақшылық болған кезде не істеу керек (қатты ыстық кезде)

Табиғат апаттары турал мәлімет алып, халықтарға көметтесу үшін жергілікті билік органдарымен хабарласыңыз. Зардаптар қайталану мүмкіндігіне дайын болыңыз.

НАЙЗАҒАЙ

Найзағай – бұл аспандағы бұлт арасынан от тәрізді шақпақ.

Қаупі.Найзағай жарқылы үлкен разрядты токпен тең, ал оның температурасы 300000 градусқа дейін жетеді (бұл күн аймағындағы температурадан 6 есе жоғары). Найзағайдың орын ауыстыру жылдамдығы секундына 100 мың километр. Найзағай түскенде талдың жанып кетуі де мүмкін. Найзағайдың адамға түсуі, өлімге дейін алып келеді. Жыл сайын әлемді найзағайдан 3000 адам қайтыс болады.

Найзағай көбінесе қайда түседі? Найзағай бірінші биік затқа (талға т.б.) түседі.