Тақырыбы: Қан және лимфа. Қанның жасқа байланысты гистологиясы мен регенерациясы

2. Мақсаты:қанның жасқа байланысты ерекшеліктерін, қанның морфологиялық құрамын және әр түрлі жастағы балалардың лейкоцитарлық формуласын оқып үйрену бойынша білім алу және бекіту;

Қан мен лимфаның физиологиялық регенерациясы жайлы түсінікті қалыптастыру.

3. Тапсырма:6.1. балаларда қанның формалық элементінің сандық көрсеткіштер сипаттамасы бойынша салыстырмалы - талқылау кестесін құру.

Тақырыпша 6.1. Салыстырмалы талқылау кестесі «Балаларда қанның формалық элементінің сандық көрсеткіштері».

Балалар жасы	Эритроциттер	Лейкоциттер	Тромбоциттер
Жаңа туған сәбилер
10 -14 тәулік
3-6 ай
Жыныстық даму кезеңі

Тапсырма 6.1. жеке орындалады.

Тапсырма 6.2. балаларда лейкоцитарлық формуланың динамикасын көрсететін кесте құрастыру. Әр түрлі жастағы балаларда қан құрамындағы нейтрофильді лейкоциттер мен лимфоциттердің өзгеруін кестеде көрсету қажет.

Тақырыпша 6.2. Кесте «Балаларда лейкоцитарлық формуланың жасқа байланысты ерекшеліктері».

Балалардың жасы	Лейкоциттер
Нейтрофильдер	Лимфоциттер
Жаңа туған сәбилер
1-3 тәулік
4 тәулік
1-2 жас
4 жас
Жыныстық даму кезені

Тапсырма 6.2. жеке орындалады.

4. Орындалу үлгісі:

тақырыпша 6.1. кестені толтыру;

тақырыпша 6.2. кестені толтыру.

5. Орындау белгісі(тапсырманың орындалуына оқытушының талабы): кесте көрсетілген және басқа әдебиет көздеріне негізделіп А4 форматының қағазында орындалады, шрифт Times New Roman; кегль 14, біржарымдық интервал. Сол жақтан – 30 мм, оң жақтан - 10 мм, жоғары, төмен – 20 мм. Әр тапсырманың көлемі – 1 бет. Пәннің аталуын, студенттің аты – жөнін, мамандығын, топты, әдебиетті (негізгі, қосымша) көрсету қажет.

6. Өткізу мерзімі:№1 аралық бақылаудан 4 жұма бұрын.

7. Бағалау белгісі:

Бағалау баллына әсер ететін жайттар:

- тапсырманы өткізу мерзімі;

- сараптаманы өткізу тыңғылықтылығы;

РМҚМ «СММА»	САПА ҮЛГІСІ
Студенттердің өздік жұмысына арналған әдістемелік нұсқаулар
G-041.07.01.13-2007	Рев.02 Ревизияға кіріскен күн 01.08.2007орнына: Рев. 01. 01.06.2005	беттен

- өзінің ойларының нақты айқындығы және анық жеткізілуі;

- қорытындылар мен ұсыныстардың дәлелденуі;

- бет сандарының берілген көлемнен артуы.

Максималдық 4 балл алу үшін тапсырма толығымен орындалып, бағалау белгісіне сәйкес болуы және уақытында өткізілуі қажет. Егер,

1) СӨЖ белгіленген уақыттан кеш өткізілсе, онда баға 1 баллға кемиді;

2) СӨЖ орындалу талабын есепке алмай жасалса, онда баға 1 баллға кемиді;

3) ресімделу талабы сақталмаса, онда баға 0,5 баллға кемиді.

Ұсынылатын әдебиеттер:

Негізгі

Қазақ тілінде:

1. Гистология: Оқу құралы төрт бөлімді/ Ж.О.Аяпова. Алматы: «Кітап» баспасы. – 2005. - 285 б.

2. Гистология, цитология және эмбриология атласы медицина жоғары оқу орындарының студенттеріне арналған. /Р.Б. Абильдинов, Ж.О. Аяпова, Р.И. Юй. – Алматы: «Эффект» баспасы, 2006. – 411 б.

3. Гистология, цитология және эмбриология атласы: медициналық жоғары оқу орындарының студенттеріне арналған оқу құралы. / П. Қазымбет, М. Рысұлы, Ж.Б. Ахметов. - Астана, 2005. – 400 б.

Қосымша әдебиет:

1. Гистология: Оқу құралы. Ажаев С.А. Төрт бөлімді. Кентау: Еркін и К – ХХI, 2004.

2. Цитология, жалпы эмбриология және гистология негіздері. Рысұлы М., Омаров К. / ҚР БМ Яссауи атындағы халықаралық қазақ-түрік университеті. – Алматы: Ғылым, 1996. – 224 б.

3. Цитология. Нұрышева А., Нұрышев М. Алматы, Карасай, 2006.

4. Гистология және эмбриология негіздері (оқулық). Нұрышев М. – Алматы:Санат, 1998. – 160б.

Орыс тілінде:

Негізгі

1. Гистология, оқулық Афанасьев Ю.И., Кузнецов С.Л., Юрина Н.А. М.: Медицина,-2004.–764 б

2. Атлас по гистологии и эмбриологии. Учебное пособие для студентов мед вузов. /С.Л. Кузнецов, Н.Н. Мушкамбаров, В.Л. Горячкина.–М.: 2005.-400 б.

3. Лабороторные занятия по курсу гистологии, цитологии и эмбриологии, Ю.И. Афанасьев. -М.: «Высшая лига», 2004.–328 б.

4. Гистология, оқулық. Улумбекова Э.Г., Челышев Ю.А. ГЭОТАР-М.: Мед, 2001.

5.Атлас по гистологии и эмбриологии. Алмазов В.Л., Сутулов Л.С.-550б.

6. Гистология, цитология және эмбриология атласы: медициналық жоғарғы оқу орындарының студенттеріне арналған оқу құралы. / П. Қазымбет, М. Рысұлы, Ж.Б. Ахметов. – Астана, 2005. – 400б.

9. Бақылау:

Сұрақтар: 1. Қанның жасқа байланысты ерекшеліктрі.

2. Қанның және лимфаның физиологиялық регенерациясы жайлы ұғым.

Бастапқы білім деңгейін бағалауға арналған бақылау сұрақтары:

1. Әр түрлі жастағы балалар қанында эритроциттер қалай өзгереді?

2. Физиологиялық анемия дегеніміз не және адамдарда қандай жаста басталады?

3. Бала және ересек адамдарда лейкоциттердің мөлшерінде айырмашылық бола ма?

4. Бала және ересек адамдарда тромбоциттердің мөлшерінде айырмашылық бола ма?

5. Лимфа құрамы қай жастарда өзгереді?

РМҚМ «СММА»	САПА ҮЛГІСІ
Студенттердің өздік жұмысына арналған әдістемелік нұсқаулар
G-041.07.01.13-2007	Рев.02 Ревизияға кіріскен күн 01.08.2007орнына: Рев. 01. 01.06.2005	беттен

6. Қанның физиологиялық регенерациясы қалай жүреді?

Бастапқы білім деңгейін бағалауға арналған тесттер:

1. Дәрігерлік көмекті қажет етпейтін физиологиялық анемия адамның қандай жасында байқалады?

1) 4 жаста

2) өмірінің алғашқы 2 жұмасында

3) өмірінің 3-6 айында

4) 2 жаста

5) 20 жаста

2. Қанның лейкоциттерінің бірінші физиологиялық тоғысуы адамның қай жасында байқалады.

1) 4 жаста

2) өмірінің алғашқы 2 аптасында

3) 4 тәулікте

4) 2 жаста

5) өмірінің 3-6 айында

3. Жаңа туған нәресте қанына тән емес эритроцитер көрсеткіштерінің өзгерісін атаңыз:

1) анизоцитоз

2) макроцитоз

3) ретикулоцитоз

4) эритроцитоз

5) пойкилоцитоз

4. 2. Қанның лейкоциттерінің бірінші физиологиялық тоғысуы адамның қай жасында байқалады.

1) 4 жаста

2) өмірінің алғашқы 2 аптасында

3) 4 тәулікте

4) 2 жаста

5) өмірінің 3-6 айында

5.Балалар мен ересектердің қандай қан жасушалары мөлшерінде айырмашылық болмайды?

1) эритроциттер

2) тромбоциттер

3) нейтрофильді лейкоциттер

4) лимфоциттер

5) эритроциттер мен лейкоциттер

6. Нәресте туған кезде қандағы эритроцит мөлшері құрайды:

1) 3,9- 5,5 x10¹² /л

2) 3,7- 4,9 x10⁹ /л

3) 200- 300 x10⁹ /л

4) 6-7 x10¹² /л

5) 4- 9 x10⁹ /л

7. Нәресте туған кезде қандағы лейкоциттер мөлшері құрайды:

1) 3,9- 5,5 x10¹² /л

2) 3,7- 4,9 x10⁹ /л

3) 200- 300 x10⁹ /л

4) 6-7 x10¹² /л

5) 4- 9 x10⁹ /л

РМҚМ «СММА»	САПА ҮЛГІСІ
Студенттердің өздік жұмысына арналған әдістемелік нұсқаулар
G-041.07.01.13-2007	Рев.02 Ревизияға кіріскен күн 01.08.2007орнына: Рев. 01. 01.06.2005	беттен

8. Ересек адамдарда лейкоциттердің бірінші және екінші физиологиялық тоғысу кезінде нейтрофилды лейкоциттер мен лимфоциттердің мөлшері құрайды:

1) 65 %

2) 45%

3) 25%

4) 10%

5) 75 %

9. Балаларда қай жаста лейкоциттердің мөлшері ересек адамдар лейкоциттер мөлшерінен айырмашылық болмайды?

1) туған кезде

2) 4 тәулікте

3) 14-15 жаста

4) 10 жаста

5) өмірінің 14 тәулігінде

10. Постэмбрионалдық кезеңде қан эритроциттері қандай мүшелерде түзіледі?

1) тимуста

2) көкбауырда

3) қызыл сүйек кемігінде

4) лимфалық түйінде

5) бауырда

Қорытынды білім деңгейін бағалауға арналған бақылау сұрақтары:

1. Жаңа туған нәресте қанының көрсеткіштерінің ересек адам қан көрсеткіштерінен айырмашылығы неде?

2. Лейкоциттердің бірінші және екінші физиологиялық тоғысулары дегеніміз не және олар қашан пайда болады?

3. Адамның постнаталдық өмірінде қан жасушаларының түзілуі қай мүшеде жүреді?

4. Қандай жасушалар күнделікті қарқынды зақымдануға /200 млн. дейін/ ұшырайды?

5. Қанның қандай жасушалары өмір ұзақтығымен ажыратылады?

6. Қартаю кезінде қан құрамында қандай өзгерістер болады?

Қорытынды білім деңгейін бағалауға арналған бақылау тапсырмалары:

1. Бес айлық баланың қан сараптамасында: қан құрамындағы эритроциттер – 2,8 x10¹² /л, гемоглобин – 90 г/л. Бұл көрсеткіштер қалыпты жағдайға сәйкес пе? Өз жауабыңызды түсіндіріңіз.

2. Жаңа туған нәресте қаны зерттелуде. Гемограмма мен лейкоцитарлық формулада қандай көрсеткіштерді тосуға болады.

3. 5 жастағы науқас бала қанында: эритроциттер – 3,5 x10¹² /л, гемоглобин – 96 г/л. лейкоциттер – 10 x10⁹ /л, нейтрофильдер – 75 %, эозинофильдер - 4%, лимфоциттер -15 %, моноциттер - 6%. Бұл қан сараптамасын қалай бағалайсыз?

РМҚМ «СММА»	САПА ҮЛГІСІ
Студенттердің өздік жұмысына арналған әдістемелік нұсқаулар
G-041.07.01.13-2007	Рев.02 Ревизияға кіріскен күн 01.08.2007орнына: Рев. 01. 01.06.2005	беттен

СЕМЕЙ МЕМЛЕКЕТТІК МЕДИЦИНАЛЫҚ АКАДЕМИЯСЫ