Алкогольді шектен тыс ќолдану формалары
(Энтин Г.М., 1990)
| Формасы | Негізгі клиникалыќ кµріністері |
| 2-3 к‰ндік бас жазусыз бір к‰ндік эксцесстер | Б±л форма алкоголизмніњ I сатысына тєн. «Єдеттегі маск‰немдермен» салыстырѓанда бір к‰ндік эксцесстер кезінде (мµлшерлік баќылауды жоѓалту нєтижесінде) айќын мастану жаѓдайы туындайды. Бас жазуѓа ќажеттілік жоќ. Алкогольді эксцесстерден кейін алкогольден жиіркену жєне оныњ жоѓары мµлшерін кµтере алмаумен постинтоксикациялыќ жаѓдай байќалады. |
| Бас жазумен бір к‰ндік эксцесстер | Бір к‰ндік эксцесстен кейін алкогольдіњ аз мµлшерімен бас жазумен абстинентті синдром кµріністері баќыланады. Маск‰немдіктіњ б±л формасы басќа формалармен кезектесуі м‰мкін жєне созылмалы алкоголизммен науќастардыњ II сатысында баќыланады. |
| Т±раќсыз бас жазумен маск‰немдік | Алкогольді бірнеше к‰н бойы, сирек 1-2 апта шектен тыс ќолдану, салауаттылыќ кезењдерімен кезектеседі. «салауаттылыќ» к‰ндерініњ саны маск‰немдік к‰ндерініњ санындай немесе кµбірек болуы м‰мкін. Бас жазу кµріністері салыстырмалы т‰рде жењіл. Науќас алкогольдіњ аз мµлшерімен бас жазады, кешіккен бас жазу тєн. ‡немі емес маск‰немдік – алкоголизмніњ жайлы формасы, µткінші I-II сатыларѓа тєн. Аурудыњ ‰демелілігі тµмен аѓымында бірнеше жылѓа созылуы м‰мкін. |
| ‡демелі немесе жоѓары толеранттылыќ фонындаѓы ‰здіксіз маск‰немдік | Спиртті ішімдіктердіњ мастандыратын мµлшерін ќабылдаумен к‰нделікті ішулер, тањертењгі, к‰ндізгі немесе кешкі бас жазулармен. «Салауаттылыќ» к‰ндері маск‰немдіктіњ б±л формасында ішкен к‰ндермен салыстырѓанда айтарлыќтай аз, ал кейде айлар, жылдар бойы болмайды. К‰нделікті спиртті ішімдіктер мµлшері 0,75-1,5 л жетуі м‰мкін. К‰н бойында араќ немесе басќа да спиртті ішімдіктердіњ эквивалентті мµлшері. Алкогольдіњ ењ кµп мµлшері кешкі уаќытта ќабылданады. Мастану терењ амнестикалыќ жєне сопорозды кµріністермен. Бас жазу алкогольдіњ аз мµлшерімен, абстинентті синдром айќын емес. Ењбекке ќабілеттілік, єлеуметтік жєне жан±ялыќ байланыстар саќталуы м‰мкін. Маск‰немдіктіњ б±л типі созылмалы алкоголизмніњ II сатысыныњ ‰демелілігі єлсіз аѓымына тєн. |
| Псевдоішкілікке салынулар т‰ріндегі маск‰немдіктіњ кезењдік типі | К‰нделікті маск‰немдік кезењдерініњ болуымен ерекшеленеді – ашыќ аралыќтармен кезектесетін ішкілікке салынулар, науќас спиртті ішімдікті ќолданбайды немесе оны эпизодты т‰рде ќолданады. Псевдоішкілікке салынулар кезінде маск‰немдіктіњ басталуы биологиялыќ механизмдерге емес, сыртќы жаѓдайларѓа байланысты жєне баѓынышты. Псевдоішкілікке салынулар басталуы алдында сыртќы факторлар болады (достардыњ кездесуі, мерекелер, ж±мыс аптасыныњ аяќталуы, ±рыстар, жаѓымсыз жаѓдайлар жєне т.б.) жєне ол жаѓдайларѓа байланысты аяќталады (аќшаныњ бітуі, ж±мысќа бару керек, жан±ялыќ жєне басќа репрессиялар ќауіп тµндіргенде жєне т.б.), ішкілікке салыну бірнеше к‰ннен 1-3 аптаѓа созылуы м‰мкін. Толеранттылыќ тєулігіне 0,8 ден 1,5 л дейін араќ. Ішкілікке салыну кезіндегі сауыѓу кезењдері ќысќа, алкогольге еріксіз єуестікпен бірге ж‰реді. Ішкілікке салынудыњ соњына ќарай толеранттылыќтыњ тµмендеуіне тенденция байќалады. Бірнеше к‰н, сирегірек 1-2 апта, ішкілікке салыну жаѓдайынан шыќќаннан кейін астениялыќ кµріністер саќталады, алкогольге жиіркеніш сезімі пайда болуы м‰мкін. Ішкілікке салыну арасындаѓы кезењдер єрт‰рлі ±заќтыќта болуы м‰мкін (бірнеше к‰нннен, апталарѓа жєне айларѓа дейін). Маск‰немдіктіњ б±л формасы алкоголизмніњ II сатысыныњ ‰демелі аѓымына тєн. Ішкілікке салыну кезінде ењбекке ќабілетсіз. |
| Кезектесетін маск‰немдік | Алкоголизмніњ II сатысыныњ III сатысына ауысу кезењіне тєн жєне толеранттылыќтыњ бастапќы тµмендеуімен байланысты. ‡немі маск‰немдік фонында, осы науќас ‰шін т±раќталѓан алкоголь мµлшері, кезењмен, бірнеше к‰н ішінде, спиртті ішімдіктіњ µте жоѓары дозасы ќолданылады, терењ мастану шаќыратын, клиникалыќ кµрінісі бойынша ішкілікке салынѓан маск‰немдікке сєйкес. |
| Тµмен толеранттылыќ фонындаѓы ‰здіксіз маск‰немдік | Алкоголизмніњ III сатысына тєн. Алкоголь к‰н бойында 2-4 саѓат аралыќпен дробты порциялармен (0,1-0,15 л. араќтан артыќ емес). Абстинентті кµріністерді ќайтару ‰шін алкоголь к‰ндізгі уаќытта ѓана емес, т‰нде де ќолданылады. Алкогольге тєуліктік толеранттылыќ 05,-0,6 л. араќ мµлшерінде ќалады. Науќастар б±л уаќытта µзініњ мамандыѓы бойынша ж±мыс жасай алады немесе кездейсоќ аќша табумен к‰н кµреді. Бірнеше саѓаттыњ µзіне спиртті ішімдіктерді ќабылдауды амалсыз тоќтату ауыр соматовегетативті жєне неврологиялыќ б±зылыстар шаќырады. |
| Шынайы ішкілікке салыну т‰ріндегі маск‰немдіктіњ кезењдік типі | Алкоголизмніњ ‰демелі аѓымына тєн жєне III сатысында баќыланады. Кезењдік немесе циклдыќ ішкілікке салыну формасында µтеді. Ішкілікке салынулар аутохтонды басталады, сыртќы себептерге байланыссыз. Оныњ басталуы алдында кµњіл-к‰йдіњ µзгеруі болады (жабырќаулыќ, тітіркенгіштік, ењбекке ќабілеттіліктіњ тµмендеуі, ±йќыныњ, тєбеттіњ нашарлауы), б±л алкогольге патологиялыќ єуестіктіњ µсуін кµрсетеді. Ішкілікке салынудыњ алѓашќы к‰ндерінде, айќын мастануѓа алып келетін терењ амнезия мен сопорозды кµріністермен алкогольдіњ кµп мµлшерін дробты ќабылдайды (1л.араќќа дейін). Б±ндай маск‰емдіктіњ 3-5 к‰нінен кейін толеранттылыќ айтарлыќтай тµмендейді, абстиненцияны ќайтару ‰шін науќастар 1,5-3 саѓат сайын аздап алкоголь ќабылдап т±руѓа мєжб‰р (0,05-0,1л.араќ). Ішкілікке салынудыњ соњына ќарай науќас єлсірей т‰седі, оларда ж‰рек аритмиялары, ісіктер, ќ±су, с±йыќ ‰лкен дєрет, аяќ-ќол б±лшыќ еттерініњ тырысулары, бас айналу, ±йќысыздыќ пайда болады. Ішкілікке салыну алкогольге толеранттылыќтыњ кенет тµмендеуіне жєне соматикалыќ жаѓдайдыњ нашарлауына байланысты мєжб‰рлі т‰рде аяќталады. Ішкілікке салынудыњ 7-8 к‰нінде науќастар спиртті ішімдіктіњ аз мµлшерініњ µзін кµтере алмайды. Ќалпына келу кезењініњ 3-7 к‰ндерінен кейін жаѓдай біртіндеп ќалыптасады. Ішкілікке салыну аяќталѓан соњ науќас біраз уаќыт спиртті ішімдіктерді ішуден ±станады, оларѓа жиіркену сезімі де болады. Ішкілікке салыну кезінде науќастар ењбекке жарамсыз. |