Рационал сандарға амалдар қолдану

Сүлейменқұлова Гүлнар Төленқызы

Ю.А Гагарин атындағы орта мектебінің

І санатты математика пәні мұғалімі

Рационал сандарды қосу және азайту

1) Координаталық түзу бойында – 3 және 9 санының аралығында қанша бүтін сан орналасқан

а)13 б)12 в) 11 г) басқа жауап

2) Ең кіші санда көрсет .

а)-99,89 б)1,098 в)-100,15 г) 21,45

3) Айша Асемнен 5 см ұзын, Асем Айнұрдан 3 см қысқа, Айнұр Алиядан 8 см қысқы ,қыздардың бойларының ең ұзыны кімдікі?

а) Айша б) Әсем в) Алия г) Айнұр

4) Амалды орында /6,25/+/-2,34/

а)8,59 б)-3,91 в)3,91 г) басқа жауап

5) Есептердің қайсы дұрыс емес?

а)/4+40=-36 б)-4+40=36 в)5+(-7)=2 г)7+(-5)=-5

6) Есептердің қайсы дұрыс емес?

а)-8+3=5 б)-6-13=19 в)5-7=2 г)-6-13=-19

7) Теңдеуді шеш : х-5,15=1,1

а)6,25 б)-5,85 в)5,75 г) басқа жауап

8) Есептеңіз : -1+3-5+7-(-9)+(-11)=?

а) 12 б)2 в)5 г) басқа жауап

9) Азат бір сан ойлады , сосын ол санға 45 санын қосты шыққан саннан 87 –ті санын азайтқанда 14 саны щықты . Азат қандай сан ойлады?

а) 28 б)73 в )-19 г) басқа сан

10) Теңдеуді шеш:

|у-3|=6

а)9 және -3 б)3 және -9 в)-3 және 6 г) басқа жауап

Здік жұмыс

«Бүтін сандар» тақырыбы

№ 1нұсқа.

Негізгі бөлім

1. Есепте: а) – (-18); б) – (+20); в) + (-5).
2. Сандарды салыстыр: а) -25 и 15; б) -18 и -8.
3. -5 –тен үлкен 3- тен кіші барлық бүтін сандарды жаз:

Амалдарды орында:

4. а) -3 + 10; б) 8 + (-16); в) -3 + (-9).

5. а) 0 – 10; б)14 – (-2); в) - 5 – 4.

6. а) - 1^. (-7); б) 2 ^. (-11); в) - 4 ^. (-4).

7. а) 0 : (-3); б) -28 : (-7); в) -15 : 3.

8. а) -12 – (+7) – (-4); б) (-10) ^. (+8) ^. (-3).

Қосымша

9. Кему реті бойынша орналастыр: -10; 2; 0; -7; 5; -1.

10. Көбейтуді орында: а) -10 ^. (-1) ^. (-1) ^. (-1) ^. (-1) ^. (-1) ^. (-1);

б) 12 ^. (-1)⁷.

11. Есепте : -20 : (14 + 6 ^. (-3)).

№ 2 нұсқа

Негізгі бөлім

1. Мына сандарға қарама қарсы сандарды жаз: а) 37; б) -40; в) 0.

2. Сандарды салыстыр : а) -105 и -15; б) 0 и -48.

3. Қандай бүтін сандардың ортасында орналасқан: а) -19; б) 0.

Амалдарды орында:

4. а) -19 + 19; б) 8 + (-10); в) -4 + (-8).

5. а) -5 – 10; б) 0 – (-6 ); в) - 1 – (-3).

6. а) - 2 ^. (-4); б) 9 ^. (-3); в) - 8 ^. 0.

7. а) 9 : (-3); б) -24 : (-6); в) 0 : (-4).

8. а) -13 +7 – 9; б) (-7)².

Қосымша

9. Сандарды өсу ретімен орналастыр: 8; -9; 0; -12; 3; -6.

10. Жақшаларды аш: а) - (- (- (- (18)))); б) –(-(-(-10))).

11. а = -8, в = -15, с = -20.

Табу керек : а + в –с

Здік жұмыс

«Қатынас және пропорция » тақырыбы

№ 1нұсқа

Міндетті

1. 800 кг 1,4 кг –ға қатынасын тап:

2. Мектепте 240 оқушы оқиды . Қыздардың санының ер балалар санына қатынасы

3 : 5 қатынасындай. Мектепте қанша қыз бала оқиды ?

3. 44%, 90%, 8%. Ондық бөлшек түрінде жазыңдар

4. Шілде айында типографияда 1500 дана газет , ал тамыз айында -30% -ке кем газет басылап шықты .

Мынаны анықтаңдар:

а) тамыз айында газет саны қаншаға азайып кетті;

б) тамыз айында қанша дана газет басылып шықты?

5. Телеграф 500 телеграмма қабылдады., олардың 200-і құттықтау . Барлық телеграммалардың құттықтау телеграммасы қанша бөлігін құрайды және оны процент есебімен көрсетіңдер.

Қосымша

6. Тіктөртбұрыштық қабырғаларының қатынасы 3:8 қатынасындай.Осы тіктөртбұрыштың периметрін табыңдар ,егер оның ұзындығы енінен 24 см ұзын болса.

7. 1495 теңгенің 5% қанша теңге болады?

№2нұсқа.

Міндетті

1. Көк түсті шарлардың сары түсті шарларға қатынасы 3 : 7 қатынасына тең.Сары түсті шарлар барлық шарлардың қандай бөлігін құрайды?Қандай шарлар көп және қаншаға?
2. Етпен және картоппен 60 самса пісірілді. Етпен жасалған самсаның картоппен жасалған самсаға қатынасы 2 : 3 қатынасындай.Картоппен қанша самса жасалды?
3. 0,6 ; 0,03 сандарын процетпен өрнекте.
4. Қараша айында баспада 1300 дана журнала, ал желтоқсан айында –40%артық журнал басылып шықты.

Мынаны анықтаңдар:

а) желтоқсан айында қанша журнал артық басылып шықты;

б) желтоқсан айында қанша журнал басылып шықты?

5. процетпен өрнекте.

Қосымша

6. Тіктөртбұрыштық қабырғаларының қатынасы 8:5 қатынасындай.Осы тіктөртбұрыштың ауданын табыңдар ,егеролардың қабырғаларының айырмасы

15 см болса.

7. 5%-ті 10 см²болатын ауданды табыңдар.

Тест

Масштаб» тақырыбы

1. 1:1000; 1:10000 мына масштабтар бойынша ұзындық қанша рет кішірейеді?

А) 10 рет

Б) 1000 рет

В) 100 рет

Г) 10000 рет

2. Масштаб 1:1000 болғанда ,ұзындық қалай өзгереді?

А) 1000 рет ұлғаяды

Б) 1000 рет кішірейеді

В) Өзгеріссіз қалады

3. 10:1 масштаб бойынша ұзындық қалай өзгереді?

А) 10 рет ұлғаяды

Б) 10 рет кішірейеді

В) 10 см қосылады

Г) Өзгеріссіз қалады

4. 1:10000 мына масштаб қайда қолданылады ?

А) глобуста

Б) столда

В) картада

Г) суретте

Модуль тақырыбы

1.Өрнектің мәнін табыңдар: | х |, егер х = 5,6

А) – 5,6

Б) 5,6 и – 5,6

С) 5,6

2. Дұрыс теңдікті көрсет : 1) |-3| = -3; 2) |2| = 2; 3) |-5| = 5

Д) 1

И) 1 және 2

О) 2 және 3

3. Мына сандардың : - 8,5; ; 0; - 9,53 модулі бойынша кішісін көрсет

А) – 8,5

Б) 0

С)

4.х –тің қандай мәнінде теңдік дұрыс: |x| = 5?

А) 5 және – 5

Б) 5

С) – 5

5. Дұрыс теңсіздікті көрсет : 1) |2| > |- 2|; 2) |2,5| >|-6,2|; 3) |-20| < |-32|.

С) 1 Д) 2 К) 3

6. | - x | = 105.теңдеуінде х орнына қандай сандарды қоюға болады?

А) 105 және – 105

Б) тек 105

С) тек (– 105).

Нұсқа

1. Сандардың қосындысы неге тең : -7 және -3
А) -4	Б) 4	В) -10	Г) 10
2. Сандардың қосындысы неге тең: -2,5 және 5
А) -7,5	Б) -2,5	В) 2,5	Г) 7,5
3 Сандардың айырмасы неге тең: -36 және 36
А) 0	Б) -72	В) 72	Г) 1
4. Өрнектің мәнін тапбыңдар: 4 - 9
А) 5	Б) -5	В) 13	Г) -13
5. Өрнектің мәнін тапбыңдар: -7-8
А) 1	Б) -1	В) 15	Г) -15
6. Өрнектің мәнін тапбыңдар: -12-(-20)
А) -32	Б) 32	В)8	Г) -8
7. Өрнектің мәнін тапбыңдар: 2 · (-3)
А) -6	Б) 6	В) -5	Г) 5
8. Өрнектің мәнін тапбыңдар: 0 · (-17)
А) -17	Б) 17	В)1	Г) 0
9. Өрнектің мәнін тапбыңдар: -4 · (-9)
А) 36	Б) -36	В) 13	Г) -13
10. Өрнектің мәнін тапбыңдар: 1 · (-33)
А) 1	Б) 33	В) -33	Г) -1
11. Өрнектің мәнін тапбыңдар: 1,8 : (-2)
А) -9	Б) 9	В) 0,9	Г) -0,9
12. Өрнектің мәнін тапбыңдар: -0,65 : (-0,05)
А) -13	Б) 13	В) 1,3	Г) -1,3
13 Өрнектің мәнін тапбыңдар : |-25 |+|-18 |
А) -43	Б) 43	В) -7	Г) 7
14. Өрнектің мәнін тапбыңдар: |-25+18 |
А) -43	Б) 43	В) -7	Г) 7
15. Теңдеуді шеш: |х |=6
А) 6	Б) -6	В) 6; -6	Г) 0
16. Ең кіші санды көрсет: 2; -300; -30; -29; -7; -9; 0; 1; -1 Жауабы :__________________
17. Өсу ретімен жаз: (-0,8); (-0,8)2; (-0,8)3 Жауабы :______________
18. Есепте : -15+0+15-(-28)+28 Жауабы:__________________
19. Теңдеуді шешіңдер : -х=-42-(-6) Жауабы:__________________
20. Есептеңдер х3, егер х=-2 Жауабы :__________________
21. Егер а=6, х- саны а санына қарама қарсы сан, у-саны а санына кері сан. х: у өрнегінің мәнін табыңдар. Жауабы :__________________
22. Есептеңдер : ((-2/3)·0,6)2:0,02 Жауабы:__________________
23. Есептеңдер: -4,7·10·(-1,8) ·0·10,5·(-13) Жауабы:__________________

Вариант 2

1. Сандардың қосындысы неге тең: -6 және -5
А) -11	Б) 11	В) -1	Г) 1
2. Сандардың қосындысы неге тең: -29 және 29
А) -58	Б) 58	В) 1	Г) 0
3. Сандардың айырмасы неге тең: -0,5 және 3
А) 1,5	Б)-3,5	В) 2,5	Г) 0,5
4. Өрнектің мәнін тапбыңдар: -3-8
А) 5	Б) -5	В) 11	Г) -11
5. Өрнектің мәнін тапбыңдар: 5-10
А) 5	Б)-5	В) 15	Г) -15
6. Өрнектің мәнін тапбыңдар: -13-(-30)
А) -33	Б) 33	В) 17	Г) -7
7. Өрнектің мәнін тапбыңдар: -7 · (-5)
А) -35	Б) 35	В) -2	Г) 12
8. Өрнектің мәнін тапбыңдар: 4 · (-11)
А) -44	Б) 44	В) -15	Г) -7
9. Өрнектің мәнін тапбыңдар: -15 · 1
А) 15	Б) -15	В) 1	Г) -1
10. Өрнектің мәнін тапбыңдар: -19 · 0
А) 1	Б) 0	В) -19	Г) -1
11. Өрнектің мәнін тапбыңдар: -2,4 : (-4)
А) -6	Б) -6	В) 0,6	Г) -0,6
12. Өрнектің мәнін тапбыңдар: -1,2 : 0,2
А) -6	Б) 6	В) -0,6	Г) 0,6
13. Өрнектің мәнін тапбыңдар: |-34 |+|-28 |
А) -62	Б) 62	В) -6	Г) 6
14. Өрнектің мәнін тапбыңдар: |-34+28 |
А) -64	Б) 64	В) -6	Г) 6
15. Теңдеуді шешіңдер: |х |=9
А) 9	Б) -9	В) 9; -9	Г) 0
16. Ең кіші санды көрсет: -555; 4; -50; -49; -12; -2; 0; 61; -6 Жауабы:__________________
17. Өсу ретімен жаз: (-0,6); (-0,6)2; (-0,6)3 Жауабы:__________________
18. Есепте: -19+0+19-(-16)+16 Жауабы:__________________
19. Теңдеуді шеш: -х=-18-(-34) Жауабы:__________________
20. Есепте х3, егер х= -3 Жауабы :__________________
21. Егер а=8, х- саны а санына қарама қарсы сан, у- саны а санына кері сан. у ·х2 өрнегінің мәнін табыңдар. Жауабы:__________________
22. Есептеңдер: ((-0,7)·(-2/7))3:0,01 Жауабы:__________________
23. Есептеңдер: -1,5·10·(-3,9) ·0·22,2·(-11) Жауабы:__________________

Здік жұмыс

1 нұсқа	2 нұсқа
1. Мына сандарға қарама қарсы сандарды жаз	1. Мына сандарға қарама қарсы сандарды жаз
- 7,8; 3; 0; - 3,2; - 1,82; 2	– 2,7; 5; - 2,3; 0; - 1,28; 7.
2. 1-ші тапсырмадағы сандардың модулін табыңдар	2. . 1-ші тапсырмадағы сандардың модулін табыңдар
3. Сандарды өсу ретімен орналастырыңдар	3. Сандарды кему ретімен орналастырыңдар
-7.8; 3; 0; - 3,2; - 1,82; 2	- 2,7; 5; - 2,3; 0; - 1,28; 7
4. Сандарды салыстыр	4. Сандарды салыстыр
А) – 10 және – 1 Б) - 69,7 және 52,4 В) – ( - 3) және 5 Г) – 0,5 және – 1,2 С) а және 0, егер а – теріс сан	А) – 12 және – 4 Б) – 68,7 және 67,9 В) 3 және – ( - 5) Г) – 0,2 және – 2,3 С) а және 0, егер а –оң число
5. Берілген теңсіздіктің шешімі болатын барлық бүтін сандарды жазыңдар	5. Берілген теңсіздіктің шешімі болатын барлық бүтін сандарды жазыңдар
- 9,5 < |x| < 4	- 18 < | у| < 4,5

Санды және әріпті өрнектер.

I нұсқа.

1. Өрнектің мәнін табыңдар : 2а-в, мұндағы а= , в= -8.

а) 11;

б) -5;

в) 5;

г)-11

2. 10 және 2,7 санының айырмасының 5 санына бөліндісі қалай жазылады

а) 10 - 2,7:5;

б) 5:(10 – 2,7);

в) 10:5 – 2,7;

г) (10 – 2,7):5.

3. Қайсы өрнектің мәні –7-ге тең?

а) ;

б) 5 ;

в) (3² + 0,9):33;

г) .

4. А = 2С + 5 формуласындағыС айнымалысын А айнымалысы арқылы өрнекте .

а) С = (5-А) ;

б) С = (А-5):2;

в) С= (А-5) ;

г) С= .

5. Фигураның ауданын есептейтін формуланы көрсет:

а) S = mn-ty;

б) S= ty + mn;

в) S = mt – ny;

г) S = (n-y)(m-t).

6. 4х – 5у мына өрнекке тепе-тең өрнекті көрсет:

а) 3х – 4у + х + у;

б) 3х + х – 5у;

в) –(5у + 4х);

г) 2х – (6х – 5у).

7. Көбейту мен қосудың қандай қасиеті көрсетілген (m + n) = mt + nt .

а) көбейтудің ауыстырымдылық қасиеті;

б) қосудың ауыстырымдылық қасиеті;

в) көбейтудің қосуға қатысты терімділік қасиеті;

г) дұрыс жауабы жоқ.

8. Есеп бойынша өрнек құрыңдар: Катердің жылдамдығы х км/сағ, өзен ағысының жылдамдығы 3 км/сағ. 2 сағатта өзен ағысы бойымен катер қанша шақырым жүреді.

а) 2(х+3) км;

б) (2х + 3) км;

в) км;

г) (2х - 6)км.

9.а және в-ның қандай мәнінде өрнектің мағнасы болмайды .

а) а = -1 және в =2;

б) а = -18 және в =3;

в) а = 0 және в = 1;

г) а =3 және в = 0.

10. Өрнекті ықшамдаңдар 3(х – 2у) - 0,5(2х + 3у) – 4,5х.

а) 2,5х + 7у;

б) 2,5х – 7у;

в) –2,5х + 7,5у;

г) –2,5х – 7,5у.

11. Өрнектің мәнін тауып М= 0,4х, N= -x², P= мұндағы х = -0,3 және бұл сандарды кему ретімен орналастыр:

а) P,N,M;

б) N,M,P;

в) M,N,P;

г) M,P,N.

Рационал сандарға амалдар қолдану

Нұсқа №1

1. Сандарды салыстыр – 15 және– 12.
   А) – 15 > – 12;
   Б) – 15 < – 12;
   В) – 15 = – 12.
2. Сандардың қосындысын табыңдар – 1,4 және – 1,8.
   А) – 0,4;
   Б) – 3,2;
   В) 0,4;
   Г) 3,2.
3. Сандардаң айырмасын табыңдар – 0,3 және – 0,7.
   А) – 0,4;
   Б) – 1;
   В) 0,4;
   Г) 1.
4. Сандардаң көбейтіндісін табыңдар : 0,2 және – 0,4.
   А) – 0,08;
   Б) – 0,8;
   В) – 8;
   Г) 0,8.
5. Белгісіз санды табыңдар .
   Жауабы : ___________

2 нұсқа

1. Сравните числа – 17 и – 23.
   А) – 17 > – 23;
   Б) – 17 < – 23;
   В) – 17 = – 23.
2. Сандардың қосындысын табыңдар – 1,4 и 0,8.
   А) – 0,6;
   Б) – 2,2;
   В) 0,6;
   Г) 2,2.
3. Сандардаң айырмасын табыңдар – 0,9 и 0,7.
   А) – 0,2;
   Б) – 1,6;
   В) 0,2;
   Г) 1,6.
4. Сандардаң көбейтіндісін табыңдар – 0,5 и - 0,3
   А) – 0,15;
   Б) 0,15;
   В) – 1,5;
   Г) 1,5.
5. Белгісіз санды табыңдар .
   Жауабы ___________

Тест №1

1. а – в + с өрнегінің мәнін табыңдар, егер

2. Өрнегінің мәнін табыңдар

3. Өрнекті ықшамдаңдар:

4(а-3в) -1,5(4а+5в)+6,5в

а) -2а+13в б)2а-13в в)2а+13в г)-2а-13в

4. Теңдеуді шешіңдер

-1/3 х-4=2х-7,5

а) -0,5 б) 1,5 в) 0,5 г)2,5

5 х= -0,4 деп алып өрнегінің мәнін табыңдар

және оларды өсу ретімен орналастыр

а) А, С, В; б) В,С,А; в) С,В,А; г) А,В,С.

6. в санының 35% -і 1/4 бөлігінен 5-ке артық , в санын табыңдар.

а) 40 б) 6 в) 25 г)50

7. 3 санын үш қосылғышқа бөлді , екінші қосылғыш бірінші қосылғыштан 25% -ке кем, ал үшінші қосылғыш екінші қосылғыштан 1-ге кем .Бірінші қосылғышты табыңдар.

• а)1,2
• б)1,5
• в) 1,6
• г)1,8

8. Теңдеулерді шешіңдер

және олардың түбірлерінің көбейтіндісін табыңдар

• а)210
• б)180
• в)200
• г) 240

9. теңдеуінің түбірінен 60% -ке кем санды табыңдар

а) 10,8 б) 10,5 в) 11,2 г)11,5

10. кх=4теңдеуінің түбірі –1,5 санына тең. кх=1 теңдеуінің түбірін табыңдар

«Өрнекті ықшамдау »   1 нұсқа .   1.Ықшамда: 5а + 3а   а) 8 + а б) 8а в) 2а г) басқа жауап   2. Өрнектің мәнін табыңдар 15у – 8у, мұндағы у = 9   а) 54 б) 72 в) 63 г) басқа жауап   3.Өрнектің мәнін табыңдар 3а + 7а + 4, мұндағы а = 11   а) 15 б) 151 в) 114 г) басқа жауап   4.Теңдеуді шешіңдер: х + 2х – 56 = 67   а) 34 б) 41 в)шешімі жоқ г) басқа жауап   5.Екі санның бірі екіншісінен 13 есе үлкен, ал олардың қосындылары 882-ге тең, осы сандарды табыңдар.     а)460 және 422 б) 819 және 63 в) 962 және 74 г) басқа жауап

«Өрнекті ықшамдау »   2 нұсқа .   1.Ықшамда: 9а – 2а   а) 7а б) 7 + а в) 11а г) басқа жауап   2. Өрнектің мәнін табыңдар 16у – 9у, мұндағы у = 8   а) 72 б) 56 в) 64 г) басқа жауап   3. Өрнектің мәнін табыңдар 4b +6b +7, мұндағы b = 13   а) 20 б) 150 в) 137 г) басқа жауап   4.Теңдеуді шешіңдер : 3х + 4х + 77 = 126   а) 7 б) 28 в) шешімі жоқ г) басқа жауап   5. Екі санның бірі екіншісінен 15 есе кіші , ал олардың айырмасы 168-ге тең, осы сандарды табыңдар.   а)180 және 12 б) 245 және 77 в) 360 және 24 г) басқа жауап