Түзу тісті конусты берілістерде іліністегі әсер ететін күштер

МАЗМҰНЫ

КОНУСТЫ ТІСТІ БЕРІЛІСТЕР

12.1 Жалпы мәліметтер мен сипаттамасы.

12.2 Геометриялық параметрлер.

12.3 Беріліс саны.

12.4 Түзу тісті конусты берілістерде іліністегі әсер ететін күштер.

12.5 Түзу тісті конусты дөңгелекті эквивалентті түзу тісті

цилиндрлі дөңгелекке келтіру.

12.6 Түзу тісті конусты берілістің тістерін иілу кернеулері

бойынша есептеу.

12.7 Түзу тісті конусты берілістің тістерін жанасу кернеулері

бойынша есептеу.

12.8 Тістері түзу емес конусты берілістер.

12.8.1 Жалпы түсінік.

12.8.2 Іліністегі әсер етуші күштер.

12.8.3 Иілу кернеулері бойынша есептеу.

12.8.4 Жанасу кернеулері бойынша есептеу.

12.8.5 Модуль және тістерінің саны.

12.8.6 жылжытуы.

КОНУСТЫ ТІСТІ БЕРІЛІСТЕР

Жалпы мәліметтер мен сипаттамасы

Қуатты өстері қиылысатын біліктердің арасында беру үшін конусты тісті берілістер қолданылады, олар көбінесе S=90⁰ бұрышпен қиылысқан біліктер арасында қуат алмастыру үшін кездеседі (12.1 және 12.2-суреттер).

12.1-сурет 12.2-сурет

9.10-сурет Цилиндрлі тісті берілістерге қарағанда конусты берілістердің дайындауы және жинауы қиынға түседі, оған арнаулы станоктар мен құралдар керек. Ілінісу өлшемдерінің ауытқуынан басқа құраушы конустардың төбе бұрыштарының ( , және ) дәлдігін және ұйқасуын сақтау керек. Бір конусты дөңгелек іс жүзінде көбінесе консольды күйде орналасады. Бұл жүктің бір қалыпты тарамауына әкеліп соғады. Бірақ мұндай кемшілігіне қарамастан, конусты берілістер мәшинелерде көп тараған, себебі мәшине тораптарының орналасу шартына байланысты әр түрлі бұрышпен қиылысқан біліктерді қосуға мәжбүр боламыз.

Геометриялық параметрлер

Конусты берілістердің негізгі геометриялық өлшемінің бірі - конус қашықтығы және , - конустар төбесіндегі бұрыштар. - конус қашықтығы – конустың төбесінен тістің табанына дейінгі ара қашықтық (12.2-сурет).

, , ,(12.1)

мұндағы - сыртқы шеңберлік модуль, түзу және қиғаш тісті конусты дөңгелектер үшін негізгі параметрі ретінде стандартталған.

Беріліс саны

Конусты берілістің беріліс қатынасы төмендегіше анықталады:

. (12.2)

Түзу тісті конусты берілістерде іліністегі әсер ететін күштер

Конусты тісті берілістерде іліністе шеңберлік , радиалды және өстік күштер әсер етеді (12.2-сурет). Тіске нормаль бойымен күші әсер етеді, оны және күштеріне жіктейді. Өз кезегінде - және күштеріне жіктеледі.

(12.3)

12.5 Түзу тісті конусты дөңгелекті эквивалентті түзу тісті цилиндрлі дөңгелекке келтіру

Эквивалентті дөңгелектердің параметрлерін беріктікке есептегенде қолданады. Конусты дөңгелектің тісінің пішіні - қосымша конуспен қалыпты қимасында, түзу тісті цилиндрлі дөңгелектің тісінің пішінімен бірдей (12.3-сурет). бұрышпен шектелген қосымша конусты жазсақ, онда эквивалентті цилиндрлі дөңгелекті аламыз. Эквивалентті дөңгелектердің диаметрлері:

; . (12.4)

Диаметрлерді және арқылы өрнектей отырып, жазамыз немесе эквивалентті дөңгелектердің тістерінің сандары

, . (12.5)

12.3-сурет

12.4-сурет

12.6 Түзу тісті конусты берілістің тістерін иілу кернеулері бойынша есептеу

Конусты дөңгелектердің тістерінің қимасы ені бойынша өзгеріп отырады (12.4-сурет), сондықтан есептеу тіс енінің ортасынан өтетін қима бойынша жүргізіледі.

Осы қимада пайда болған тіс пішінінің беріктігі конусты тістің беріктігіне тең деген шартпен шешіледі, яғни конусты тісті берілісті беріктігі жағынан бірдей түзу тісті беріліс ретінде қарастырамыз.

Иілуге есептеу кезінде күштердің тіс еніне бір қалыпты тарамайтынын тістердің иілу беріктігін 15 процентке кеміту арқылы есепке аламыз (коэффициент 0,85). Осы ерекшеліктерді ескере отырып, иілу кернеуін анықтаймыз:

, (12.6)

мұндағы - коэффициент (түзу тісті беріліс үшін); - тістің орташа қалыпты қимасындағы модуль.

12.7 Түзу тісті конусты берілістің тістерін жанасу кернеулері бойынша есептеу

Конусты тісті берілістер де түзу тісті берілістерге сәйкес Герц формуласын қолдану арқылы жанасу беріктігіне есептелінеді, сонда

;

; .

Орындарына қойып, аздап өзгерту жасаған соң

. (12.7)