Гиалурон қышқылы
b-1,4 гликозидтік байланыстар арқылы байланысқан дисахаридтер қалдықтарынан тұрады. Дисахаридтік үзінді b-1,3 гликозидтік байланыс арқылы қосылған Д-глюкурон қышқылы мен Д-ацетил – Д-глюкозамин қалдықтарынан тұрады.
Хондроитинсульфаттар
b-1,4 гликозидтік байланыстар арқылы N-ацетилденген хондрозин дисахаридтік қалдықтарынан құралған хондрозин құрамын b-1,3-гликозидтік байланыстар арқылы қосылған Д-глюкурон қышқылы мен Д-галактозамин қалдықтарынан тұрады.
Хондроитинсульфаттары, гиалурон қышқылы, гепарин поливалентті аниондарымен калий, натрий, кальций катиондарымен байланыс жасай алатын қабілеттері болғандықтан олар организмде жүретін алмасу процестеріне қатысады. Гепарин организмде қанның ұйып қалуына кедергі жасайды.
7. Бақылау сұрақтары
1. Глюкозаның мүмкін болатын стереоизомерлерінің саны:
1) 12 2) 14 3) 8 4) 6 5) 16
2. Глюкозаның сүт қышқылды ашу реакциясын көрсетіңіз:
1) С6Н12О6 + 6О2 → 6СО2 + 6Н2О
2) С6Н12О6 → 2С2Н5ОН + 2СО2↑
3) С6Н12О6 → 2СН3 – СНОН – СООН
4) С6Н12О6 →СН3СН2СН2СООН + 2СО2↑ + 2Н2 ↑
5) 6СО2 + 6Н2О → С6Н12О6 – 6О6
3. Глюкозаның спирттік ашу реакциясын көрсетіңіз:
1) С6Н12О6 + 6О2 → 6СО2 + 6Н2О
2) С6Н12О6 → 2С2Н5ОН + 2СО2↑
3) С6Н12О6 → 2СН3 – СНОН – СООН
4) С6Н12О6 →СН3СН2СН2СООН + 2СО2↑ + 2Н2 ↑
5) 6СО2 + 6Н2О → С6Н12О6 – 6О6
4. Глюкозаның май қышқылды ашу реакциясын көрсетіңіз:
1) С6Н12О6 + 6О2 → 6СО2 + 6Н2О
2) С6Н12О6 → 2С2Н5ОН + 2СО2↑
3) С6Н12О6 → 2СН3 – СНОН – СООН
4) С6Н12О6 →СН3СН2СН2СООН + 2СО2↑ + 2Н2 ↑
5) 6СО2 + 6Н2О → С6Н12О6 – 6О6
5. Моносахаридтер қатты күйде:
1) циклді формада
2) ашық тізбекті формада
3) циклді және ашық тізбекті формалар қоспасы түрінде
4) тармақталған формада
5) түзу сызықты формада болады
6. Кұрамында альдегид тобы болатын моносахаридтерді:
1) альдозалар
2) кетозалар
3) глюкоза
4) пентоза
5)триозалар деп атайды
7. Моносахаридтердің бесмүшелі циклді формасы:
1) альдоза
2) кетоза
3) фураноза
4) пираноза
5) пентоза деп аталады
8.Мальтоза гидролизденгенде түзілетін моносахаридтер:
1) глюкоза және лактоза
2) глюкоза және манноза
3) галактоза және фрутоза
4) екі молекула глюкоза
5) галактоза және фруктоза
9. Фруктозаның бес мүшелі циклды түрі:
1) альдоза
2) кетоза
3) фураноза
4) пираноза
5) пентоза
10. Фруктозаның стереоизомерлерінің саны:
1) 6
2) 4
3) 16
4) 2
5) 8
11. Стереоизомерлер бір-бірінен мына белгісі бойынша ажыратылады:
1) конформациясы
2) конфигурациясы
3) конформациясы жєне физикалық қасиеттері
4) конфигурациясы жєне конформациясы
5) конфигурациясы жєне атомдардың байланысу реті
12. Молекуласында атомдардың байланысу реті бірдей, бірақ олардың кеңістікте орналасуы әр түрлі болатын қосылыстардың аталуы:
1) структуралық изомерлер
2) мономерлер
3) стереоизомерлер
4) рацематтар
5) конформерлер
13.Жай байланыстар төңірегінде айналудың нәтижесінде пайда болатын молекуланың әртүрлі геометриялық формаларының аталуы:
1) стереоизомерлер
2) энантиомерлер
3) конформациясы
4) конфигурациясы
5) оптикалық изомерлер
14.Диастереомерлердің бір-бірінен өзгешілігі мынада:
1) физикалық-химиялық қасиеттері әртүрлі
2) балқу температурасы әртүрлі
3) қайнау температурасы әртүрлі
4) еріткіштігі әртүрлі
5) айналу бүрышының мөлшері поляризацияланған жарық
сәулесінің жазықтығын бірдей бұрышқа бурады.
15. Энантиомерлердің бір-бірінен өзгешелігі мынада:
1) физикалық қасиеттері әртүрлі
2) химиялық қасиеттері әртүрлі
3) реакцияласу қабілеті бірдей
4) оптикалық активтілігі әртүрлі
5) молекулада атомдардың байланысу реті әртүрлі
16.Сахарозада гидроксил топтарын сапалық анықтау үшін қолданылады:
1) Толленс реактиві
2) Фелинг реактиві
3) Троммер реактиві
4) мыс гидроксиді
5) калий перманганаты
17. Тотықсыздандырмайтын дисахарид:
1) сахароза
2) целлюлоза
3) манноза
4) рибоза
5) амилоза
18.Гомополисахарид:
1) глюкоза
2) галактоза
3) мальтоза
4) крахмал
5) лактоза
19.Гетерополисахарид:
1) сахароза
2) гепарин
3) манноза
4) амилоза
5) лактоза
20.Мальтозада гидроксил топтарын сапалық анықтау үшін қолданылады:
1) бром суы
2) фелинг реактиві
3) темір хлориді
4) мыс гидроксиді 5) калий перманганаты