Лабороториялық жұмыс №1. Ақпарат және информатика

Жұмыстың мақсаты: Ақпараттанудың негізгі объектілері - ақпарат және ДК-да ақпаратты түрлендіру принциптерін оқып үйрену.

Жұмысты орындауға әдістемелік ұсыныстар:

1. Дәптерге төмендегі кестені сызып, ақпараттың негізгі қасиеттерін жазып, оған анықтама беріңіздер.

2. 2-ші кестеге ақпаратты пайдалану салаларын жазып, олардағы пайдаланылатын белгілерді көрсетіңіздер.

3. Сандарды бір санау жүйесінен екінші санау жүйесіне ауыстыруды орындаңыздар.

Жұмыстың орындалу реті:

1. Ақпараттың берілу тәсілдері, өлшеу, түрлендіру сұрақтары бойынша тренинг

Порозициялық санау жүйесі дегеніміз не?

Позициялық санау жүйесінің позициялық емес санау жүйесінен айырмашылығы неде?

Кез-келген санау жүйеден 10-қ санау жүйесіне түрлендіру ережесін атаңыз?

10-қ санау жүйесінен кез келген санау жүйеге ауыстыру ережесін айтып беріңіз?

Позициялық санау жүйесінде сандарға арифметикалық амалдар орындаудың ережесі қандай?

Ақпараттың өлшем бірліктері?

ЭЕМ жадында символдық мәліметтер қалай беріледі?

Басқарушы симвлодар дегеніміз не, олар қалай кодталады?

2. 2,8,10,16 негіздегі санау жүйесіндегі сандарды түрлендірудің әртүрлі тәсілдерімен танысу

3. Тапсырманы орындау.

ІІ. Практикалық тапсырманы орындау

1. Кестені толтырыңыз:

Ақпарат қасиеттері	Анықтамасы
Ақпараттың өзектілігі	- бұл ағымдық уақыт мерзіміне ақпараттардың сәйкес келу дәрежесі..
Ақпараттың қолайлығы
және т.б.

2. Аталған аймақтарда ақпараттардың символдық бейнелену тәсілдеріне кесте құрыңыз. Егер таңбалар көп болса, онда олардың кейбіреулерін сызып көрсетіңіз немесе жазыңыз.

Қолдану аймағы	Қолданылатын символдар (белгілер)
Математика
Ән күй
Физика
Информатика
… (өзіміз ойлап табамыз)

3-тапсырма:Келесі жаттығуларды орындаңыз.

1-жаттығу. Есептеу тәсілін қолданып алғашқы 20 санды ондық, екілік, үштік, бестік және сегіздік санау жүйелеріне ауыстырыңыз.

2-жаттығу. Берілген сандардан кейін тұрған санды тауып жазыңыз.

а) 12;	е) 18;	л) F16;
б) 1012;	ж) 78;	м) 1F16;
в) 1112;	з) 378;	н) FF16;
г) 11112;	и) 1778;	о) 9AF916;
д) 1010112;	к) 77778;	п) CDEF16 ?

3-жаттығу. Берілген сандардың алдында тұрған санды тауып жазыңыз:

а) 102;	е) 108;	л) 1016;
б) 10102;	ж) 208;	м)2016;
в) 10002;	з) 1008;	н) 10016;
г) 100002;	и) 1108;	о) A1016;
д) 101002;	к) 10008;	п) 100016 ?

4-жаттығу. Келесі сандарды ондық санау жүйесіне ауыстырыңыз және олардың нәтижесін керу кодтау арқылы тексеріңіз:

а) 10110112;	е) 5178;	л) 1F16;
б) 101101112;	ж) 10108;	м) ABC16;
в) 0111000012;	з) 12348;	н) 101016;
г) 0,10001102;	и) 0,348;	о) 0,А416;
д) 110100,112;	к) 123,418;	п) 1DE,C816.

5-жаттығу. Берілген әр санды ондық санау жүйесінен екілік, сегіздік және он алтылық санау жүйелеріне ауыстырыңыз және олардың нәтижесін кері кодтау арқылы тексеріңіз:

а) 125₁₀; б) 229₁₀; в) 88₁₀; г) 37,25₁₀; д) 206,125₁₀.

6-жаттығу. Берілген әр санды екілік санау жүйесінен сегіздік және он алтылық санау жүйелеріне ауыстырыңыз:

а) 1001111110111,01112;	г) 1011110011100,112;
б) 1110101011,10111012;	д) 10111,11111011112;
в) 10111001,1011001112;	е) 1100010101,110012.

7-жаттығу. Он алтылық санау жүйесінде берілген сандарды екілік және сегіздік санау жүйелеріне ауыстырыңыз:

а) 2СE₁₆; б) 9F40₁₆; в) ABCDE₁₆; г) 1010,101₁₆; д) 1ABC,9D₁₆.

8-жаттығу. Берілген аралықтағы барлық бүтін сандарды жазып шығыңыз:

а) 101101₂ – ден 110000₂ – ға дейінгі сандарды екілік санау жүйесінде;

б) 202₃ – ден 1000₃ – ға дейінгі сандарды үштік санау жүйесінде ;

в) 14₈ – тен 20₈ – ға дейінгі сандарды сегіздік санау жүйесінде;

г) 28₁₆ – ден 30₁₆ – ға дейінгі сандарды он алтылық санау жүйесінде.

9-жаттығу.Үштік және бестік санау жүйелерінде бір таңбалы сандарды қосу кестесін құрыңыз.

10-жаттығу. Үштік және бестік санау жүйелерінде бір таңбалы сандарды көбейту кестесін құрыңыз.

11-жаттығу. Сандарды қосыңыз және нәтижесін ондық жүйеде қосу арқылы тексеріңіз:

а) 10111012 және 11101112;	д) 378 және 758;	и) A16 және F16;
б) 1011,1012 және 101,0112;	е) 1658 және 378;	к) 1916 және C16;
в) 10112, 112 және 111,12;	ж) 7,58 және 14,68;	л) A,B16 және E,F16;
г) 10112 , 11,12 және 1112;	з) 68, 178 және 78;	м) E16, 916 және F16.

12-жаттығу. Сандарды азайтуды орындаңыз:

а) 101002 - 1112;	д) 208 -158;	и) 3116 -1А16;
б) 100,12-10,112;	е) 1028 - 478;	к) 2А3016 - F9E16;
в) 100102 -111,12;	ж) 1018 - 56,78;	л) B,9216 - D,116;
г) 1110,112 -100012;	з) 30,018 -16,548;	м) 567816 - ABC16.

13-жаттығу. Сандарды көбейтіңіз және нәтижесін ондық жүйеде көбейту арқылы тексеріңіз:

а) 1011012 және 1012;	д) 378 және 48;
б) 1111012 және 11,012;	е) 168 және 78;
в) 1011,112 және 101,12;	ж) 7,58 және 1,68;
г) 1012 және 1111,0012;	з) 6,258 және 7,128.

14-жаттығу. 10010110₂ санын 1010₂ санына бөліңіз және нәтижесін көбейту арқылы тексеріңіз.

15-жаттығу. 10011010100₂ санын 1100₂ санына бөлуді орындаңыз және сәйкесінше осы сандарды ондық жүйеде және сегіздік жүйеде бөлуді орындаңыз.

16-жаттығу. Өрнектің мәнін табыңыз (нәтижесін ондық жүйеде беру керек):

а) 256₈ + 10110,1₂ ^. (60₈ + 12₁₀) - 1F₁₆;

б) 1AD₁₆ - 100101100₂ : 1010₂ + 217₈;

в) 1010₁₀ + (106₁₆ - 11011101₂) 12₈;

г) 1011₂ ^. 1100₂ : 14₈ + (100000₂ - 40₈).

Бақылау сұрақтары:

1. Компьютер құрылысы дегеніміз не?

2. Компьютердің негізгі болктарын атаңыз.

3. HardWare деген не?

4. Компьютердің командалық жүйесі ұғымына не кіреді?

5. Жадының негізгі функциялары.

6. Процессордың негізгі функциялары.

7. Арифметикалық-логикалық құрылғының қызметі не?

8. Процессордың негізгі сипаттамаларына нелер жатады?

9. Регистрлер қандай элементтермен құрылады?

10. Негізгі жадының қызметі не?

11. ЖСҚ-ның ТСҚ-дан қандай айырмашылығы бар?

12. Ішкі жады не үшін арналған?

13. Ішкі жады қандай құрылғыда орналасады.

14. Компьютерде қандай санау жүйесі қолданылады?

15. Бүтін санды 10-дық санау жүйесінен 2-лікке қалай ауыстыруға болады?

16. Бүтін санды 2-лік санау жүйесінен 10-дыққа қалай ауыстыруға болады?

Лабороториялық жұмыс №2.Информатиканың логикалық негіздері.

Логикалық есепті шығарыңыздар:

A		В	А+В

а)

А	В	А+В	А*(А+В)

б)

А	В	А	А+В	А*(А+В)	А*(А+В)+А

в)

г)

А	В	А	В	(А+В)	А*В*А	А*В*А*(А+В)

1. формуласы үшін ақиқаттық кестесін құрайық

Айнымалылар	Аралық логикалық формулалар	Формула

2. формуласы үшін ақиқаттық кестесі

Айнымалылар	Аралық логикалық формулалар	Формула

3. формуласы үшін ақиқаттық кестесі

Айнымалылар	Аралық логикалық формулалар	Формула

Лабороториялық жұмыс №3.ЭЕМ –ң құрылымы.

Жұмыстың мақсаты:ЭЕМ –ң құрылымы.

Жұмысты орындауға әдістемелік ұсыныстар:Компьютермен жұмыс жасау кезіндегі техника қауіпсіздігі. ДК архитектурасымен танысу.

Жұмыстың орындалу реті:

1. «Компьютермен жұмыс жасау кезінде тахника қауіпсіздігін сақтау» плакатын талдау.

2. Суретте көрсетілген құралдарды талдап, кестені толтырыңыз.

2.1. Кесте. « ДК базалық конфигурациясы» кестесі.

Суреттің рет саны №	Құралдың атауы	Қысқаша түсінік

2.2. Кесте. «ДК ішкі құрылымы»

Суреттің рет саны №	Құралдың атауы	Қысқаша түсінік

2.3. Кесте. «Ақпаратты жинақтаушы және тасушы құралдар»

Суреттің рет саны №	Құралдың атауы	Қысқаша түсінік

2.4. Кесте. «ДК перифериялық құрылымы»

Суреттің рет саны №	Құралдың атауы	Қысқаша түсінік

4.

3.

2.

7.

6.

5.

	8.		9.

11.

10.

13.

12.

15.

14.

17.

16.

19.

18.

21.

20.

23.

22.

25.

24.

Лабороториялық жұмыс №4.MS DOS операциялық жүйесі.

Жұмыстың мақсаты: MS DOS операциялық жүйесін меңгеруде практикалық дағдыларды бекіту және жаттықтыру.

Жұмысты орындауға әдістемелік ұсыныстар:

1. Жұмысты орындау үшін негізгі менюден Пуск/Программы/Сеанс MS DOS командасын орындаймыз.

2. Сонда MS DOS операциялық жүйесінің жұмыс ортасы жүктеледі.

3. Командалық жолда жұмысты орындау технологиясындағы әрекеттерді ретпен орындаңыздар.

Жұмыстың орындалу реті:

Жұмысты орындау үшін иілгіш магниттік диск қажет етіледі.

1. MS DOS режимінде компьютерді жүктеңіз. ОЖ-ның версиясын анықтаңыз.

2. Мерзімді 08.03.2002. өзгертіңіз.

3. Орнатылған уақытты қараңыз.

4. C:\WINDOWS\COMMAND каталогқа өтіңіз.

5. COMMAND каталогында неше файл қамтылатынын жазыңыз.

6. Жүйелік дискета құрыңыз.

7. А: дискісіне өтіңіз.

8. А: дискісінде PROBA каталогын құрыңыз. PROBA каталогында TEXT ішкі каталогын құрыңыз.

9. C:\NC каталогынан келесі nc.exe, nc.mnu, nc.ico файлдарын A:\PROBA-ға көшіріңіздер.

10.Nc.mnu файлын nc.txt файлына өзгертіңіз.

11.nc.txt файлының мазмұнын қараңыз

12.A:\PROBA\TEXT каталогына nc.txt файлын көшіріңіздер.

13.A:\PROBA каталогынан nc.txt файлын өшіріңіздер.

14.C:\NC каталогына өтіңіз.

15.NC жүктеңіз.

16.NC-дан шығыңыз.

17.А: дискісіндегі TEXT каталогын өшіріңіздер

18.Дискетаны форматтаңыздар

19.Кезектегі мерзімді орнатыңыз.

А: дискін «жылдам» форматтауды орындаңыз, бұзылған облысты тексеру қажет емес. Компьютердің жедел жадында орнатылған программалар тізімін, олардың орналасу жерін және өлшемін көрсете отырып экранға шығаруды орындаңыз.

Аutoexec.bat және config.sys файлдарының негізгі командаларын қараңыздар және түсіндіріп беріңіздер.

Схема бойынша түпкі каталогта келесі командалар тізбегімен каталогтар тармағын құрыңыздар:

C:\>Md Kniga

C:\>Cd Kniga

C:\ Kniga >Md Razdel1

C:\ Kniga >Cd Razdel1

С:\ Kniga\ Razdel1>Md Razdel11

С:\ Kniga\ Razdel1>Cd ..

C:\ Kniga >Cd Kniga

C:\ Kniga >Md Razdel2

C:\ Kniga >Cd Razdel2

C:\ Kniga\Razdel2> Copy con Glava1.txt

Fakultet ekonomiki i prava

Ctrl+z

C:\ Kniga\Razdel2> Copy con Glava2.txt

Specialnost “Economik”

Ctrl+z

а) dir командасының көмегімен түпкі каталогтың мазмұнын қараңыздар және сіздер құрған каталогтар тармағының бар екендігіне көз жеткізіңіз.

б) copy командасының көмегімен Glava1.txt файлын Razdel11 каталогына көшіріңіз.

в) type командасының көмегімен Glava1.txt файлының мазмұнын қараңыз

г) del командасының көмегімен Glava1.txt және Glava2.txt файлдарын өшіріңіздер

д) rd командасының көмегімен құрылған каталогтар тармағының каталогтарын тізбектей өшіріңіздер.

Format A: командасымен A: дискісін форматтаңыз.

Format A:/S командасымен жүйелік дискета құрыңыз

Өздік жұмыс тапсырмалары:

Нұсқа

Нұсқа

Нұсқа

Нұсқа

Нұсқа

Нұсқа

Нұсқа

Нұсқа

Нұсқа

Нұсқа

Нұсқа

№12 нұсқа

Нұсқа

№14 нұсқа

Бақылау сұрақтары: