Strukturların funksiya parametri kimi ötürülməsi

Aşağıdakı proqram Person struktur nümunəsini iki funksiya parametri kimi ötürür. setValues funksiyası struktur nümunəsinin dəyişənlərinə qiymətlər mənimsədir, getValues funksiyası isə həmin qiymətləri ekrana çıxa­rır:

Misal 10.4.

#include <cstdlib>

#include <iostream>

#include<string>

#include<conio.h>

using namespace std;

struct Person{

string name;

int qrup;

};

void setValues(Person&);

void getValues(const Person&);

int main(int argc, char *argv[])

{

Person P1;

setValues(P1);

cout<<"Telebeler haqqinda melumat\n";

cout<<"=======================\n";

getValues(P1);

getch();

return 0;

}

void setValues(Person& pers)

{

cout<<"Telebenin soyadini daxil et:\n";

getline(cin,pers.name);

cout<<"telebenin qrupunun nomresini daxil et:-";

cin>>pers.qrup;

cin.ignore();

}

void getValues(const Person& pers)

{

cout<<"Telebenin soyadi - "<<pers.name<<"\n qrup nomresi - "<<pers.qrup<<endl;

}

Massivin adından fərqli olaraq, strukturun qiyməti – ün­van deyil. Ona görə də strukturu funksiya parametri kimi ötür­dükdə onun dəyişənlərinin qiymətini dəyişmək üçün struk­turu ünvana və ya müraciətə görə ötürmək lazımdır. Belə­liklə, setValues funksiyasında struktur müraciətə görə ötü­rülür. Həmçinin getValues funksiyasında da struktur mü­raciətə görə ötürülür.

Bir-birinə daxil olan strukturlar

Əvvəllər biz if şərt operatorunun digər if operatoru da­xi­lin­də və bir dövr operatorunun digər dövr operatoru da­xi­lin­­də yerləşməsi hallarına rast gəlmişdik. Bu qayda ilə bir struk­turu da digər struktur daxilində yerləşdirmək olar.

Məsələn, hər bir insanın ad günü var, ad günü isə ta­rix­dir. Tarix isə strukturda təyin oluna bilər: gün, ay və il. Be­lə­liklə, aşağıdakı strukturu elan etmək olar:

struct Date

{

int day;

int month;

int year;

};

Bundan sonra biz yuxarıdakı Person strukturunu geniş­lən­di­rə bilərik:

struct Person

{

string name ;

int height;

Date bday;

};

Qeyd edək ki, Date strukturu proqramda Person struk­tur­dan əvvəldə elan olunmalıdır. Əks halda Date strukturundan sonra Person strukturunun dəyişənlərinin elanında bDay nümunəsinin yerləşməsini kompilyator başa düşməyəcək.

Siniflər

Strukturlar haqqında deyilənlərin əksər hissəsi siniflərə dəaid­dir. Bunun üçün siniflərin elanında sadəcə olaraq struct xidməti sö­zünü class xidməti sözü ilə əvəz etmək lazımdır. Lakin bu­nun­la belə sinif və struktur arasında çox mühüm bir fərq var. Onu şərh etmək üçün 10.4 bəndindəki proqramın strukturun ela­nı bölməsinin əvəzinə class yazaraq aşağıdakı kimi dəyişək:

class Person{

string name;

int qrup;

}

Proqramın işləməsi nəticəsində getValues və setValues –dəkom­pilyatorunbir neçə səhvi alınacaq. Belə ki, hər bir pers­.nam­e və pers.qrup müraciəti nəticəsində “Person sin­fində elan olunmuş hər bir xüsusi nümunəyə müraciət etmək olmaz” məzmunlu səhv alınacaq. Bu səhv onunla əlaqədardır ki, sinfin nümunəsinin dəyişənləri susmaya görə xüsusi (özəl) ol­duqları halda, struktur nümunəsinin dəyişənləri açıqdırlar. Nümunənin açıq dəyişənlərinə isə proqramın istənilən yerində müraciət etmək olar. Ona görə də Person sinif deyil struktur olduqda kompilyator getValues və setValues funksiyalarında pers.name və pers.height müraciətlərinə qarşı çıxmırdı, çünki name və height – açıq dəyişənlər idi.

Nümunənin xüsusi dəyişəninə yalnız bu sinfin funksiya –həddi ilə müraciət etmək olar. getValues və setValues funk­siyaları Person konstruktoru kimi Person sinfinin funksiya – hədləri deyil. getValues və setValues funksiyaları sinfin hü­dud­la­rın­dan­ kənarda yerləşdiklərindən, onlar name və height nü­munə­si­nin xüsusi dəyişənlərinə müraciət edə bilməzlər.

Bu problemin həll olunması üçün nümunənin xüsusi dəyi­şən­ləri ilə iş­ləmək üçün açıq funksiya-hədd yaratmaq la­zımdır. Bu funk­si­ya – hədlər açıq olduğundan onlara sinfin hüdud­larından xa­ric­də müraciət etmək olar.

Oxumaq və yazmaq üçün nümunələrin xüsusi dəyişən­ləri­nin və funk­siya-hədlərin istifadə olunmasının əsas üstünlüyü girişin yox­lanılmasındadır.

Əlavə 1

Borland C/C++ -un qrafik kitabxanası

C++ dilində və onun sələfi olan C dilində qrafik vasitələr ta­mamilə iştirak etmir. Qrafiklə işlə­mək üçün bütün konkret im­kanlar qrafik funksiyaların əlavə kitabxanası şəklində verilir.

Qrafik kitabxana ilə işləmək üçün proqrama qraphice.h başlıq faylını daxil etmək lazımdır.

Funksiya	Prototip və əməllərin qısa təsviri
closegraph	void far closegraph(void); Sistemin qrafik rejimdən mətn rejiminə keçirilməsi;
graphdefaults	void far graphdefaults(void); Susmaya görə qrafik sistemin bütün pa­ra­metrlərini qurur.
initqraph	void far initqraph(int far *qraphidriver, int far*graphmode, char far* pathto driver); Sistemin mətn rejimindən qrafik rejimə ke­çi­ril­məsi, qrafikin adlan­dırıl­ma­sı
installuserfont	int far installuserfont(char far *name); Name(.chr) faylında yerləşən şriftləri qurur
restorecrtmode	void far restorecrtmote(void); Initgraph() funksiyasının çagırıldığı yer­dən­ mətn rejiminə müvəqqəti keçid
setactivepage	void far setactivepage(int, page); Qrafikin çıxarılması üçün aktiv page səhifəsi qurur
setbkcolor	void far setbkcolor(int color); Fonun rəngini qurur
setcolor	void far setcolor(int color); Nöqtənin (təsvirin) rənginin qurulması
setgraphmode	void far setgraphmode(int mode); initgraph() funksiyasının qurduğundan fərqli qrafik rejimə keçid
setallpalette	void far setallpalette(struct palettype far*palette); Palitranın bütün rənglərini qurur
setpalette	void far setpalette(int colornum, int co­lor); Palitranın rənglərindən birini qurur.
setusercharsize	void far setusercharsize(int multx, int divx,­ int multy, int divy); Qrafik rejimdə çıxarılan simvolların ölçüsünün qurulması.
setvisualpage	void far setvisual(int page); page qrafik səhifəsini görünən edir.
arc	void far arc(int x, int y, int stangle, int end­angle, int radius); (x,y) mərkəzli çevrənin qövsünün çəkil­mə­si.
bar	void far bar(int left, int top, int right, int bottom); Rənglənmiş düzbucaqlının çəkilməsi.
bar3d	void far bar3d (int left, int top, int right, int bottom, int depth, int topflag); Rənglənmiş paralelepipedin çəkilməsi.
cleardevice	void far cleardevice(void); Ekranın fonun rəngi ilə təmizlənməsi
clearvewport	void far clearviewport (void); Əvvəlcədən qurulmuş qrafik ekran pəncə­rə­­sinin təmizlənməsi
ellipse	void far ellipse(int x, int y, int stangle, int endangle, int xradius, int yradi­us­); (x,y) radiuslu ellipsin qövsünün çəkilməsi.
line	void far line (int x1, int y1, int x2,int y2); (x1,y1)-dən (x2,y2)-yə qədər xəttin çəkilməsi.
putpixel	void far putpixel (int x, int y, int color); (x,y) koordinatlarına görə nöqtənin çəkil­mə­si.
rectangle	void far rectangle (int left, int top, int rigth­, int buttom); Təpələri verilmiş düzbucaqlının çəkilməsi.
getmaxcolor	int far getmaxcolor(void); setcolor() funksiyasının köməyi ilə qrafik dray­verin cari rejimində rəngin ən böyük nömrəsini qaytarır.
getmaxmode	int far getmaxmode (void); cari qrafik drayver üçün qurulması müm­kün olan rejimin ən böyük nöm­rəsini qay­tarır
getmodename	char *far getmodename (int mo­de­_­num­ber); Göstəricini qrafik rejimin mode_number adlı sətrinə qaytarır.
getmaxx	int far getmaxx(void); Horizontal üzrə (x –in maksimal qiyməti) ekranın ölçüsünə bərabər olan tam qiymət qaytarır.
getmaxy	int far getmaxy(void); vertikal üzrə (y –in maksimal qiyməti) ek­ra­nın ölçüsünə bərabər olan tam qiy­mət qaytarır.
getpixel	unsigned far getpixel (int x,int y); Verilmiş(x,y) nöqtəsinin rəngini qaytarır.
getpalettesize	int far getpalettesize (void); Cari qrafik rejimdə aydın olan rənglərin sayını qaytarır.
getx	int far getx(void) ekranda cari vəziyyətdə x koordinatının tam qiymətini qaytarır
gety	int far gety(void); Ekranda cari vəziyyətin y koordinatının tam qiymətini qaytarır.
imagesize	unsigned far imagesize (int lefft,int top, int right, int bottom); Verilmiş koordinatlı ekran pəncərəsində qrafik informasiyanın saxlanması üçün buferin həcmini qaytarır.
textwidth	int far textwidth (char far* textstring); textstring simvollar sətrinin eninin piksellə tam qiymətini qaytarır.
textheight	int far textheight(char far*textstring); Textstring sətrindən simvolların piksellə hündürlüyünün tam qiymətini qaytarır.

Əlavə2

Operatorlar

Opera-tor	funksi­yası	operan­­dın tipi	yazı­lı­şı	izahat	yenidən yüklənmə imkanı
I. Hesabi operatorlar
+	əlavə etmək	ədəd və ya­­­­­ sim­vol (char)	a+b	a və b-ni toplamaq	hə
-	çıxmaq	ədəd və ya­­­­­ simvol (char)	a-b	a-dan b-n­­­i­­ çıx­maq	hə
*	vurmaq	ədəd və ya­­­­­ sim­vol (char)	a*b	a və b –ni vur­­maq	hə
/	bölmək	ədəd və ya­­­­­ simvol (char)	a/b	a-nı b-yə bölmək	hə
++	artım,artırma,inkrement	ədəd və ya­­­­­ simvol (char)	a++	a-nı nəti­c­ə­ ki­m­i ver­mək və son­ra onu 1 va­hid ar­tır­­­maq	hə
++	artım, artırma, inkrement	ədəd və ya­­­­­ simvol (char)	++a	a-nı 1 va­hid ar­­tır­­­malı və­ artırıl­mış qiyməti nə­ti­cə kimi ver­mə­­li	hə
--	azalma, dekrement	ədəd və ya­­­­­ simvol (char)	a--	a-nı nəti­c­ə­ ki­m­i ver­mək və son­ra onu 1 va­hid azalt­maq	hə
--	azalma, dekrement	ədəd və ya­­­­­ simvol (char)	--a	a-nı1va­hid azalt­­­­­malı və­ azal­dılmış qiy­mə­ti nə­ti­cə kimi ver­mə­li	hə
&	modul, bölmədən alınan qalıq	ədəd və ya­­­­­ simvol (char)	a&b	a-nın b-yə bö­­­­­­lün­­­­­mə­sin­dən alı­nan qa­­lıq	hə
II. Mənimsətmə operatorları
=	mənimsətmək	istənilən	a=b	a-nın məz­mu­nu­nu b-nin məz­mu­nu kimi et­mək	hə
+=	hesabi mənimsət­mə	ədəd və ya­­­­­ simvol (char)	a+=	a=a+b-yə ekvivalent	hə
-=	hesabi mənimsətmə	ədəd və ya­­­­­ simvol (char)	a-=b	a=a-b-yə ekvivalent	hə
*=	hesabi mənimsətmə	ədəd və ya­­­­­ simvol (char)	a*=b	a=a*b-yə ekvivalent	hə
/=	hesabi mənimsətmə	ədəd və ya­­­­­ simvol (char)	a/=b	a=a/b-yə ekvivalent	hə
III. Müqayisə və məntiqi operatorlar
!	inkar	məntiqi (boolean)	!a	əgər a doğru­(tru­­e)­ qiy­mətə ma­­­­­­lik­dir­sə, ona ya­­lan (false) qiy­­­mə­ti mə­nim­­sət­mə­li və tərsinə	hə
==	bərabərdir	istənilən	a==b	əgər a-nın məz­mu­­nu b-nin məz­mu­nuna bə­ra­bər­dir­sə, onda bu ifa­­də doğru (true), əks hal­da isə ya­lan(false) qiyməti alır	hə
!=	bərabər deyil	istənilən	a!=b	əgər a-nın məz­mu­­nu b-nin məz­mu­­nuna bə­ra­bər­ deyil­sə, onda bu ifa­­də doğru(true) , əks hal­da isə ya­lan (false) qiyməti alır	hə
>	böyükdür	istənilən	a>b	əgər a-nın məz­mu­­­­nu b-nin məz­mu­nundan bö­yük­dür­sə, onda bu ifa­­də doğru(true) , əks halda isə ya­lan(false) qiyməti alır	hə
<	kiçikdir	istənilən	a<b	əgər a-nın məz­mu­­nu b-nin məz­mu­nundan kiçik­dirsə, onda bu ifa­də doğru(true), əks halda isə ya­lan(false) qiyməti alır	hə
>=	böyükdür və ya bərabərdir	istənilən	a>=b	əgər a-nın məz­mu­­nu b-nin məz­mu­nundan bö­yük­dür­sə və ya ona bə­­ra­­bər­dir­sə, on­da bu ifa­də doğ­ru­­(true), əks halda isə yalan(false) qiy­­məti alır	hə
<=	kiçikdir və ya bərabərdir	istənilən	a<=b	əgər a-nın məz­mu­­­nu b-­­nin məz­mu­nundan ki­­çik­dirsə və ya bəra­bə­r­­­­dir­sə, onda bu ifa­də doğru(true) , əks halda isə ya­lan­(false) qiy­mə­ti alır	hə
&&	və	məntiqi (boolean)	a&&b	əgər a və b doğ­ru­(tru­e­) qiymət alır­sa, bu ifa­də doğ­ru­­­(true), əks halda ya­la­n (fal­se­) ­qiy­mət­ alır­
||	və ya	məntiqi (boolean)	a||b	əgər a və b doğru­(tru­e­) qiymət alır­sa, bu ifa­də doğ­ru­­(true), əks halda ya­la­n (fal­se­) ­qiy­mət­ alır­
IV. Bitlər üzərində operatorlar
&	və	Tam ədəd, simvol (char) və­ ya məntiqi (boolean)	a&b	nəticə ədəd olur və 1 –də yalnız a və b-də 1 olan mövqelər yerləş­dirilir.	hə
|	və ya	Tam ədəd, simvol (char) və ya məntiqi (boolean)	a|b	nəticə ədəd olur, belə ki,1 –də a və ya b-də 1 olan mövqelər yerləş­dirilir.	hə
^	istisna və ya	Tam ədəd, simvol (char) və ya məntiqi (boolean)	a ^ b	Nəticə ədəd olur, və onda1 –də a və b-də müxtəlif qiymətləri olan mövqelər yerləş­dirilir.	hə
<<	sola hərəkət	Tam ədəd, simvol (char) və ya­­­ mən­tiqi (boolean)	a<< b	Nəticə ədəd olur, belə ki, a-nın mövqeləri b qədər sola sürüş­dü­rü­lür	hə
>>	sağa hərəkət	Tam ədəd, simvol (char) və ya­­­ məntiqi (boolean)	a>>b	Nəticə ədəd olur, belə ki, a-nın mövqeləri b qədər sağa sürüş­dü­rü­lür­	hə
	mərtəbə üzrə in­kar	Tam ədəd, simvol (char) və ya­­­ məntiqi (boolean)	-a	Nəticə ədəd olur,əgər a-nın mərtəbəsi 0 olar­sa nəticə 1, əks halda isə 0 olur	hə
&=	mərtəbə üzrə və mə­­nim­sətmə operatoru	Tam ədəd, simvol (char) və ya­­­ məntiqi (boolean)	&=	Nəticə ədəd olur və onun mərtəbəsi a və b-nin uyğun mərtə­bə­ləri üzərində və əməli yerinə yetirildikdən sonra alınır	hə
|=	mərtəbə üzrə və ya mə­­nim­sətmə opera­toru	Tam ədəd, simvol (char) və ya­­­ məntiqi (boolean)	a|=b	Nəticə ədəd olur və onun mərtəbəsi a və b-nin uyğun mərtə­bə­ləri üzərində və ya əməli yerinə yetiril­dik­dən sonra alınır	hə
^=	mərtəbə üzrə istis­na ­və ya mə­­nim­sətmə operatoru	Tam ədəd, simvol (char) və ya­­­ məntiqi (boolean)	a^=b	Nəticə a və b-nin uy­ğun mərtəbələri üzə­rin­də istisna və ya əmə­liyyatı yerinə ye­ti­rildikdən sonra alı­nan ədəd olur	hə
>>=	mərtəbə üz­rə sağa hə­rəkətlə mənimsətmə opera­to­ru	Tam ədəd, simvol (char) və ya­­­ məntiqi (boolean)	a>>=b	Nəticə a –nın mövqe­ləri b qədər sağa sü­rüş­drülmüş ədəd olur	hə
<<=	mərtəbə üz­rə sola hə­rəkətlə mənimsətmə opera­to­ru	Tam ədəd, simvol (char) və ya­­­ məntiqi (boolean)	a<<=b	Nəticə a –nın möv­qeləri b qədər sola sürüşdrülmüş ədəd olur	hə
V. Göstəricilərlə əlaqəli operatorlar
++	artım, artırılma, inkrement	Göstərici	++a	Nəticə elə artırılmış a olur ki, o yaddaşda hə­min tip sonrakı elementi göstərir	hə
--	azaldılma, dekrement	Göstərici	a--	Nəticə a olur, son­ra isə a elə azal­dı­lır ki, o, yad­daş­­da həmin tip əvvəlki elementi göstərir	hə
&	ünvan	Istənilən	&a	Nəticə a-nın ünvanı olur	hə (lakin məsləhət deyil)
*		Istənilən	*a	Nəticə a ünva­nında saxla­nı­lan tutum olur	hə (lakin məsləhət deyil)
VI. Gətirmə operatorları (bir tipin digərinə)
static... cast	statik çevirmə	Istənilən	static... cast <tip>(a)	əgər gətirmə qayd­alar­ı­na gö­rə müm­kün­dürsə, a-nı <tip>-ə çevirir	yox (la­kin ənə­nəvi gə­tirməni isti­fadə et­mək olar)
cast	ənənəvi gətirmə	Istənilən	<tip>(a)	Tiplərin çev­ril­mə­si qay­da­sın­dan ası­lı olma­ya­raq a-nı <tip> -ə gətirir	hə
dinamic ... cast	dinamik çevirmə və ya sinfin çevrilməsi	Sinfə və ya müra­ciətə istə­nilən gös­tərici	dinamic ... cast <başqa sinif*>(&a) və ya dinamic ... cast <başqa sinif&>(a)	Göstəricini verilən sinfin üzərinə və ya müraciəti göstəriciyə gətirir.	yox
const... cast	sabitin (kon­stan­ta) kö­mə­­yilə çevirmə	istənilən dəyişən	const... cast <tip>(a)	Verilmiş sinif və ya göstəriciyə const kimi və ya çevirmədən asılı olaraq qeyri sabit kimi baxır	yox
VII. Şərt operatoru
?:	şərti ifadə	Istənilən	a? b:c	əgər a true qiy­mət­­li məntiqi qiy­mətdir­sə­, on­­­­­­­­­­da nə­­ticə ol­a­­­­­­­­­raq b-nin qiy­­mə­­ti qay­­ta­rı­­lır	yox
VIII. Yaddaşın paylanması operatorları
new	operator new()	Istənilən göstərici	new <tip>	Yaddaş oblastına gös­tə­­ri­ci	hə
delete	silmək	Istənilən göstərici	delete a	Yaddaşın dina­mik oblastına a dəyi­şə­ni ilə tutu­lan yad­daş qay­tarır	hə
delete	Silmək	Istənilən göstərici	delete [] a	Yaddaşın dina­mik oblas­tına a mas­si­vi­ ilə tutu­lan yad­daş qay­ta­rır	hə
IX. Görünmə oblastı operatoru
: :	görünmə oblastının həlli opera­toru	add	ad..fəza... adlar : :ad	Adların konfi­lik­­­ti­ni həll edir­­,baxı­lan adın kompil­ya­t­or tərəfindən ta­­­­pı­la biləcəyı ad­­lar fəzasını və ya sinfini gös­tərir	yox
X. Həddə giriş operatorları
∙	nöqtənin və ya həd­di­n seçil­məsi ope­ratoru	Struktur tip və ya sinfin tipi və hədd	obyekt. hədd	Nəticə həddin tu­tu­mudur və ya onun­­ çağrıl­ma­sı­dır	yox
→	göstəici üzrə həd­din seçil­məsi ope­ra­toru	Struktur tip və ya sin­fin tipi və hədd	göstərici- obyekt →ad...hədd	Göstəricinin göstərdiyi yad­daş oyu­ğunun məz­mu­nunu gö­türür	yox
XI. Həddə göstəriş operatorları
∙*	həddə göstərici	Sinfin(obyektin) nümunə­si­nə və həddə göstərici	a∙*b	a sinfinin b-ni göstərəcək həddinin tutumunu alır	yox
→*	həddə göstərici	Sinfə və sin­fin həd­­­dinə göstərici	a→*b	*a sinfinin b-nin göstər­diyi həddinin tutumunu alır	yox
XII. Funksiyanın çağrılması və indekslənmə operatorları
( )	funksiya­ya mü­ra­ci­ət ope­ra­toru	Funksiya­nın adı və­ ya ye­ni­dən yük­­lən­mə­li ob­yekt	ad()	Sinifdə yük­lə­nə bi­lən funk­siyanı çağırır	hə
[ ]	indeksləmə opera­toru	Ad	ad[ ]	Massivin ele­mentini alır və ya sinifdə yük­­lənmiş funk­­siyanı ça­ğırır	hə

Əlavə 3