Тэма 13. Чалавек і яго месца ў адзіным сацыяпрыродным комплексе

Чалавек як адзінства біялагічнага і духоўнага. Праблема паходжання чалавека. Сацыябіялогія і праблема генна-культурнай каэвалюцыі. Перспектывы даследавання космабіясацыяльнай сутнасці чалавека ў сучаснай біялогіі.

Дасягненні і праблемы сучаснай нейрафізіялогіі. Псіхафізіялагічная праблема ў сучаснай навуцы.

Прыродны працэс як выяўленне дынамічнай сіметрыі. З’явы перыядычнасці, цыклічнасці, рытмічнасці. Гістарычнае развіццё ідэі рытмічнасці быцця. Віды рытмаў. Біярытмалогія (хронабіялогія). Практычнае значэнне ідэі біярытмічнасці.

Біялогія чалавека і сучасная цывілізацыя. Біялогія і правы чалавека.

Біялогія, біяінжынерынг і сучасная вытворчасць. Дасягненні і небяспекі развіцця біятэхналогіі.

Біялогія, эканоміка і права: пошук шляхоў развіцця, пры якіх захоўваецца цэласнасць прыроды. Рэсурсы біясферы і дэмаграфічная праблема.

Тэма 14. Этычныя параметры сучаснай біялогіі

Магчымасці і межы біялагічнага пазнання. Біяэтыка як міждысцыплінарны кірунак аб маральных імператывах пазнання жывога. Праблема жыцця і смерці. Гуманітарная экспертыза геннаінжынерных праектаў. Пераадоленне “каштоўнаснай нейтральнасці біямедыцынскіх ведаў.

Раздзел 5.

МЕСЦА І РОЛЯ ПРЫРОДАЗНАЎСТВА Ў ГРАМАДСТВЕ

Тэма 15. Сацыяльнае вымярэнне сучаснага прыродазнаўства. Прыродазнаўства і маральнасць

З’ява скажонага грамадскага ўспрымання вынікаў навуковай дзейнасці. Феномен антынавукі ў сучаснай культуры. Папулярызацыя навукі і навуковая асвета. Паняцце тэхнанавукі. Прыродазнаўства і тэхналогіі.

Гуманітарная экспертыза прыродазнаўчых праектаў. Этычныя параметры сучаснага прыродазнаўства, пераадоленне “каштоўнаснай нейтральнасці” навуковых ведаў.

ЛІТАРАТУРА

Асноўная

1. В.А. Канке. – 2-е изд., испр. – М.: Логос, 2004. – 368 с.

2. Касперович Канке, В.А. Концепции современного естествознания: учебник для вузов /, Г.И. Концепции современного естествознания: учеб. пособие / Г.И. Касперович. – Мн.: Академия управления при Президенте Республики Беларусь, 2004. – 405 с.

3. Концепции современного естествознания: учебник для вузов / под общ. ред. проф. С.А. Лебедева. – М.: Академический проспект, 2007. – 417 с.

4. Лихин, А.Ф. Концепции современного естествознания: учебник / А.Ф. Лихин. – М.: ТК Велби, Изд-во Проспект, 2008. – 264 с.

5. Найдыш, В.М. Концепции современного естествознания / В.М. Найдыш. – В.М. Найдыш. – 3-е изд., перераб. и доп. – М.: Альфа-М, 2009. – 704 с.

6. Степин, В.С. Философия науки: учеб. пособие для вузов / В.С. Степин, В.Г. Горохов, М.А. Розов. – М.: Фирма Гардарика, 1996. – 400 с.

7. Стражев В. И. К тайнам Вселенной: учеб.–метод. пособие / В.И. Стражев. – Минск: РИВШ, 2006. – 160 с.

8. Толкачев, Е. А. Современная концепция естествознания: общественное понимание: учеб.-метод. пособие / Е.А. Толкачев, В.И. Дынич. – Мн.: РИВШ, 2006. – 144 с.

9. Павлова О. С. Развитие биологических концепций: учеб.-метод. пособие / О.С. Павлова. – Мн.: РИВШ, 2006. – 71 с.

10. Мычко, Д.И. Химия и возможности устойчивого развития в эпоху глобализации: учеб.-метод. пособие / Д.И. Мычко. – Мн.: РИВШ, 2006. – 28 с.

11. Кадацкий В. Б. К вопросу о взаимоотношении общества и природы (междисциплинарный синтез): учеб.-метод. пособие / В.Б. Кадацкий. – Мн.: РИВШ, 2006. – 36 с.

Дадатковая

1. Бор, Н. Избранные научные труды: в 2 т. / Н. Бор. – М.: Наука, 1970-1971. – Т. 1. – 583с. Т. 2. – 675 с.

2. Вернадский, В.И. Философские мысли натуралиста / В.И. Вернадский. – М.: Наука, 1988. – 237 с.

3. Гейзенберг, В. Физика и философия. Часть и целое / В. Гейзенберг. – Пер. с нем. – М.: Наука, 1989. – 400 с.

4. Грин, Б. Элегантная Вселенная: суперструны, скрытые размерности и поиски окончательной теории / Б. Грин. – Пер. с англ. – М.: УРСС, 2004. – 286 с.

5. Дарвин, Ч. Происхождение видов путем естественного отбора, или сохранение благоприятных рас в борьбе за жизнь / Ч. Дарвин. – С.- Петербург: Наука, С.-Петербургское отд., 1991. – 539 с.

6. Иоффе, А.Ф. О физике и физиках: статьи, выступления, письма / А.Ф. Иоффе. – Л.: Наука, 1985. – 544 с.

7. Кун, Т. Структура научных революций / Т. Кун. – С вводной статьей и дополнениями 1969 г. – М.: Прогресс, 1977. – 300 с.

8. Лукьянец В. Г. Интеграционные тенденции в развитии естественнонаучных и гуманитарных наук: учеб.-метод. пособие / В.Г. Лукьянец. – Мн.: РИВШ, 2006. –70 с.

9. Моисеев, Н.Н. Человек и ноосфера /Н.Н. Моисеев. – М.: Мол. гвардия, 1990. – 351 с.

10. Панченко, А.И. Философия, физика, микромир / А.И. Панченко. – Отв. ред. Н.Н. Моисеев; АН СССР. – М.: Наука, 1988. – 191 с.

11. Пригожин, И. Порядок из хаоса: Новый диалог человека с природой / И. Пригожин, И. Стенгерс. – Пер. с англ. – М.: УРСС, 2003. – 310 с.

12. Процька, Т. Даследчык таямніцаў святла: Аляксандр Садоўскі / Т. Процька. – Мн.: Навука і тэхніка, 1994. – 63 с.

13. Пуанкаре, А. О науке: сборник / А. Пуанкаре. – Пер. с франц. – 2-е изд., стер. – М.: Наука, 1983. – 560 с.

14. Степин, В.С. Становление научной теории: Содержат. аспекты строения и генезиса теорет. знаний физики / В.С. Степин. – Мн.: Изд-во БГУ, 1976. – 319 с.

15. Уилер, Дж. Гравитация, нейтрино, Вселенная / Дж. Уилер. – Пер. с англ. – М.: Изд-во иностр. лит., 1962. – 403 с.

16. Фридман, А.А. Мир как пространство и время / А.А. Фридман. – 2-е изд. – М.: Наука, 1965. – 112 с.

17. Хокинг, С. От Большого Взрыва до черных дыр: Краткая история времени / С. Хокинг. – Пер. с англ. – М.: Мир, 1990. – 166 с.

18. Эйнштейн, А. Физика и реальность: сборник статей / А. Эйнштейн. – М.: Наука, 1965. – 359 с.

19. Эйнштейн, А. Эволюция физики. Развитие идей от первоначальных понятий до теории относительности и квантов / А. Эйнштейн, Л. Инфельд. Пер. с англ – 4-е изд. – М.: Мол. гвардия, 1966. – 267 с.

20. Эфроимсон, В.П. Генетика этики и эстетики / В.П. Эфроимсон. – М.: Тайдекс Ко, 2004. – 304 с.

21. Aspect, А. Demain, la physique / A. Aspect, R. Balian, S. Balibar et aut. – Paris: Odile Jacob, 2004. – 377 p.

22. Jacqard, A. Matière et la vie / A. Jacqard. – Toulouse: Éditions Milan, 1995. ­– 63 p.

23. Parrochia, D. Les grandes révolutions scientifiques du XX siècle / D. Parrochia. – Paris: Presses Universitaires de France, 1997. – 434 p.

24. Pelt, J.-M. De l’Univers à l’Être / J.-M. Pelt. – Paris: Fayard, 1996. – 126 p.

ТЭМАТЫЧНЫ ПЛАН

(для студэнтаў завочнай формы навучання)

№№ п/п	Раздзелы і тэмы	Колькасць гадзін
		усяго	лекцыі	семінары	Самастойная работа студэнтаў
Раздзел 1	Сістэма прыродазнаў ведаў: асаблівасці сучаснага стану і асноўныя тэндэнцыі развіцця
Тэма 1.	Навука ў сістэме культуры
Тэма 2.	Прыродазнаўства ў сістэме навукі, Узаемадзеянне прыродазнаўчага і гуманітарнага апзнання
Тэма 3.	Станаўленне і асноўныя этапы гістарычнага развіцця прыродазнаўства
Раздзел 2	Фізічнае мадэляванне і апісанне прыродных з’яў і фундаментальных узаемадзеянняў
Тэма 4.	Фізічны Сусвет: сучасная касмалогія
Тэма 5.	Фізічная карціна свету і яе эвалюцыя
Тэма 6.	Сучасныя фізічныя ўяўленні аб структуры матэрыі
Раздзел 3	Станаўленне сучасных хімічных канцэпцый
Тэма 7.	Эвалюцыя хіміі і сістэма сучасных хімічных ведаў
Тэма 8.	Самаарганізацыя ў хімічных сістэмах
Раздзел 4	Спецыфіка, структура і праблемнае поле сучаснага біялагічнага пазнання
Тэма 9.	Гістарычнае развіццё біялогіі і асаблівасці сучасных біялагічных ведаў
Тэма 10.	Сучасныя канцэпцыі паходжання і сутнасці жыцця
Тэма 11.	Сучасныя ўяўленні аб структурных узроўнях арганізацыі жывога
Тэма 12.	Ідэя трансфармацыі біясферы ў наасферу і глабальны эвалюцыянізм
Тэма 13.	Чалавек і яго месца ў адзіным сацыяпрыродным комплексе
Тэма 14.	Этычныя параметры сучаснай біялогіі
Раздзел 5	Месца і роля прыродазнаўства ў грамадстве
Тэма 15.	Сацыяльнае вымярэнне сучаснага прыродазнаўства. Прыродазнаўства і маральнасць
	Разам …

ПЛАНЫ СЕМІНАРСКІХ ЗАНЯТКАЎ

СЕМІНАР №1

ТЭКСТАВЫ СЕМІНАР ПА КНІЖЦЫ Т. КУНА “СТРУКТУРА НАВУКОВЫХ РЭВАЛЮЦЫЙ”

1. Як інтэрпрэтуе Т. Кун паняцце навуковай парадыгмы і як ацэньвае яе ролю ў развіцці навукі­?

2. Як ацэньваецца Т. Кунам роля пазанавуковых фактараў разгортвання навуковых даследаванняў?

3. Як суадносяцца, на думку Т. Куна, эмпірычны і тэарэтычны ўзроўні навуковага пазнання?

4. Як раскрываецца ў працы Т. Куна сутнасць і неабходнасць навуковых рэвалюцый?

5. Як ацэньвае Т. Кун прынцып адпаведнасці і як інтэрпрэтуе суадносіны рэлятывісцкай і класічнай дынамікі?

ЛІТАРАТУРА

(асноўная)

Кун, Т. Структура научных революций / Т. Кун. – С вводной статьей и дополнениями 1969 г. – М.: Прогресс, 1977. – С. 7-17, 128-151.

(дадатковая)

Канке В.А. Концепции современного естествознания: Учебник для вузов / В.А. Канке. – 2-е изд., испр. – М.: Логоc, 2004. – С. 330 – 333.

Cohen, I. B. Revolution in Science / I. B. Cohen. – Cambridge, Massachusetts, London: Harvard University Press, 1985. – P. IX-XII.

СЕМІНАР №2.

ІДЭЯ ТРАНСФАРМАЦЫІ БІЯСФЕРЫ Ў НААСФЕРУ І ГЛАБАЛЬНЫ ЭВАЛЮЦЫЯНІЗМ

1. Вучэнне аб біясферы і яе эвалюцыі.

2. Чалавек і біясфера: праблема каэвалюцыі. Канцэпцыя глабальнага эвалюцыянізму.

3. Канцэпцыя наасферы і ідэі ўстойлівага развіцця чалавека ў трэцім тысячагоддзі.

ЛІТАРАТУРА

(тэксты)

Вернадский В.И. Философские мысли натуралиста / В.И. Вернадский. – М.: Наука, 1988. – С. 20 – 33.

Моисеев Н.Н. Универсальный эволюционизм (Позиция и следствия) / Н. Н. Моисеев. – Вопросы философии. – 1991. – №3. – С. 3 – 28.

(матэрыялы падручнікаў)

Концепции современного естествознания: учебник для вузов / под общ. ред. проф. С.А. Лебедева. – М.: Академический проспект, 2007. – С. 325-330.

Лихин, А.Ф. Концепции современного естествознания: учебник / А.Ф. Лихин. – М.: ТК Велби, Изд-во Проспект, 2008. – С.174 – 191.

СЕМІНАР №3.

ЧАЛАВЕК І ЯГО МЕСЦА Ў АДЗІНЫМ САЦЫЯПРЫРОДНЫМ КОМПЛЕКСЕ

1. Чалавек як прадмет прыродазнаўчага пазнання

2. Праблема антрапагенезу.

3. Дасягненні і праблемы сучаснай нейрафізіялогіі.

4. Псіхафізіялагічная праблема ў сучаснай навуцы.

ЛІТАРАТУРА

Касперович, Г.И. Концепции современного естествознания: учеб. пособие / Г.И. Касперович. – Мн.: Академия управления при Президенте Республики Беларусь, 2004. – С. 239-252.

Лихин, А.Ф. Концепции современного естествознания: учебник / А.Ф. Лихин. – М.: ТК Велби, Изд-во Проспект, 2008. – С. 247-249.

Parrochia D. Les grandes révolutions scientifiques du XX siècle. Paris, 1997. – P.422 – 425.

СЕМІНАР

(для студэнтаў завочнай формы навучання)

ІДЭЯ ТРАНСФАРМАЦЫІ БІЯСФЕРЫ Ў НААСФЕРУ І ГЛАБАЛЬНЫ ЭВАЛЮЦЫЯНІЗМ

4. Вучэнне аб біясферы і яе эвалюцыі.

5. Чалавек і біясфера: праблема каэвалюцыі. Канцэпцыя глабальнага эвалюцыянізму.

6. Канцэпцыя наасферы і ідэі ўстойлівага развіцця чалавека ў трэцім тысячагоддзі.

ЛІТАРАТУРА

(тэксты)

Вернадский В.И. Философские мысли натуралиста / В.И. Вернадский. – М.: Наука, 1988. – С. 20 – 33.

Моисеев Н.Н. Универсальный эволюционизм (Позиция и следствия) / Н. Н. Моисеев. – Вопросы философии. – 1991. – №3. – С. 3 – 28.

(матэрыялы падручнікаў)

Концепции современного естествознания: учебник для вузов / под общ. ред. проф. С.А. Лебедева. – М.: Академический проспект, 2007. – С. 325-330.