Маркетингтің негізгі қағидалары

Маркетинг бiрнеше қағиданың бiреуiне тұрғылық немесе олардың жиынтығына негiзделiп алынады. Бұл тұрғындар өндiрушiнiң, өнiмдi тұтынушының немесе олардың жиынтығына негiзделiп алынады. Бұл тұрғындар өндiрушiнiң, өнiмдi тұтынушының және жалпы қоғамдық мүдделердi сәйкестендiрудiң талаптары мен әдiсi арқылы сипатталады. Сатушының алдында тұрған мәселелердi шешуге байланысты коммерциялық кәсiпорындар өздерiнiң маркетингтiк қызметiн негiзгi 5 қағидаға сүйене отырып жүргiзедi:

1. өндiрiстi жетiлдiру қағидасы;

2. тауарды жетiлдiру қағидасы;

3. коммерциялық қимылдарды интенсивтендiру қағидасы;

4. маркетинг қағидасы;

5. әлеуметтiк пиғылды /этикалық/ маркетинг концепциясы.

өндiрiстi жетiлдiру қағидасы – кәсiпорынның өндiрiстi ұйымдастыруы және жаңа технологияға үнемi жету қажеттiлiгiне негiзделген. Бұл қағида тауарға сұраныстан ұсыныс артық, немесе тауардың өзiндiк құнын төмендету болған жағдайда тиiмдi.

Тауарды жетiлдiру қағидасы – кәсiпорын жоғары сапалы тауарларды ұсыну жолымен жетiстiкке жетедi. Егер өнiм өндiрушiлер тауарды тұтынушының қажеттiлiгiн өтемейтiн болса, бұл қағиданың iс жүзiне асуы қиынға соғады.

Коммерциялық қимылдарды интенсивтендiру қағидасы - бұл өндiрiстiк өнiмдi барынша көп өндiру, сонымен қатар барлық мңмкiндiктердi пайдалана отырып, оларды рынокқа сатуға ұмтылдыруды көздейдi.

Маркетинг қағидасы – кәсiпорын коммерциялық- табысқа, рынокке қажеттi және оларды басқада бәсекелестерiне қарағанда тиiмдi тәсiлдермен қанағаттандыру болса, маркетинг концепциясы тұтынушыларды жан-жақты бiлуге негiзделген.

Әлеуметтiк пиғылды маркетинг концепциясы - кәсiпорында кейбiр тұтынушылардың және олардың топтарының қоғамдық мүддесi мен сұранысын ұзақ уақыт бойы арттыруды талап етедi. Сонымен қатар тұтынушыға келетiн зиянды болдырмау жағын қарастырады.

Маркетингтiң атқаратын негiзгi қызмет түрлерi:

1.рыноктік кешенді зерттеу;

2.тауар өткізу;

3.кәсіпорынның өндірістік тауар өткізу мүмкіндігін анықтау;

4.тауар және оның бағасы;

5.маркетингтік сі-әрекетті бағалау және оған баға беру;

6. маркетингтік қызметтің ерекшелігін белгілеу;

7. маркетингтiк стратегияға сүйене отырып, неғұрлым айқын бағдарлама жасау;

8. коммуникациялық саясатты жүзеге асыру.

3. Маркетингтің негізгі функциялары:

1. Аналитикалық (талдау): рыноктi зерттеу; тұтынушыларды зерттеу; фирма құрылымын зерттеу; тауарды зерттеу; кәсiпорынның iшкi ортасын талдау

2. Өндiрiстiк: жаңа тауар өндiрiсiн ұйымдастыру, жаңа технология жасау; материалды-техникалық жабдығтарды ұйымдастыру; дайын өнiмнiң бәсекелестiк қабiлеттiлiгiн және сапасын басқару.

3. Өткiзу (сату): тауар қозғалысы жүйесiн ұйымдастыру; сервистiк қызметтi ұйымдастыру; сұранысты қалыптастыру мен өткiзудi ынталандыру жүйесiн ұйымдастыру;

мақсатты тауар саясатын өткiзу; мақсатты баға саясатын өткiзу.

4.Басқару мен бақылау: Кәсiпорында оперативтi (шұғыл) және стратегиялық жоспарлауды ұйымдастыру; Маркетингтiк басқаруды ақпараттармен қамтамсыз ету; Кәсiпорында коммуникация жүйесiн ұйымдастыру; Маркетингтiк бақылауды ұйымдастыру (керi байланыс).

Кәсіпорынның ішкі ортасы бұл — кәсіпорынның өзі, яғни, оның мақсаты, ұйымдастырушылық құрылымы, кәсіпорын жұмыскерлері, капитал иелері мен ішкі факторлар жиынтығы.

Кәсіпорынның сыртқы ортасы бұл - кәсіпорынның тұтынушылармен табысты қатынас орнатуы, кәсіпорынның сыртқы факторлары мен күші, маркетингке қатысты сыртқы қатынасы болып табылады.

Кәсіпорынның қызмет ету макроортасы демографиялық, экологиялық, экономикалық, техникалық, саяси, зандық, әлеуметтік және мәдени ортасын қамтиды. Бұл факторларға бірде-бір кәсіпорын әсер ете алмайды.

Фирманың маркетингтік ортасы бұл — фирманың ішкі ортасында ғана қызмет етпейтін және басқару мүмкіндіктеріне әсер ететін белсенді субъектілер мен күштер жиынтығын айтады.

Маркетингтік ортаның талдауы ол — әр түрлі әдістерді, кәсіпорынның ішкі және сыртқы ортасын зерттеу арқылы жиналған ақпараттарды бағалау мен интерпретациялау үдерісі.

Маркетингтік орта тұрақты жағдайда бес бөлімге бөлінеді:

бақыланатын факторлар;

бақыланбайтын факторлар;

фирманың мақсатқа жетудегі табыс немесе сәтсіздіктер дәрежесі;

кері байланыстары;

бейімделу.

Фирманың микроортасы – фирманың өзі мен тұтынушыларға қызмет көрсету мүмкіндіктерімен сипатталады. Оның табысты жұмыс жасауы микроортаға қатысты көптеген қызмет етушілерге де: жеткізіп берушілер, маркетингтік делдар, бәсекелестер мен тұтынушыларға да қатысты.

Бәсекелестер— маркетингті зерттеудің ең жақсы әдісі, адамдар сатып алу туралы шешім қабылдайды, ол өзінің қажеттіліктерін қанағаттандыру, жоғары мүмкіндіктерін жақсарту. Кәсіпорын тауарларды жоғары дәрежеде тұтынуды құрайды, басқа бәсекелестерге қарағанда жоғары дәрежеге ие болады.

Бәсекелестің 3 типін қарастыруға болады, олар: тауар туындысы, тауар түрі, маркалық.

Тауар туындысының бәсекелестері нарықта әр түрлі тауарлар пайда болғанда туындайды, бәсекелестердің тұтынушыларының қажеттіліктерін қанағаттандыруға қабілетті болуы. Мысалы, автонарықта басқа да көлік түрлері бар, тұтынушылардың қозғалыстағы мәселелерін шешетін: мотоциклдер, велосипедтер және т.б.

Тауар түрлерінің бәсекелестері берілген әр түрлі тауарлардың өз орындары бар, бәсекелестердің тұтынушыларын қанағаттандыру қабілеттілігінің болуы. Мысалы, автокөліктер өзара бәсекелеске түседі, жылдамдық және комфорттық жағдайларына байланысты.

Маркалық бәсекелес тауардың бір түрімен өмір сүреді, әр түрлі кәсіпорындар өндіреді, соған байланысты әр түрлі маркалармен, мысалы, автокөліктердің әр түрлі маркалары, тұтынушылардың ұқсастығымен ерекшеленеді.

Маркетингтік делдалдар — бұл фирма, фирманың алға қарай жылжуына көмектесу, тұтынушылар арасында тауарларды тарату, маркетингтік қызметтерді ұсынатын және несиелік қаржылық мекемелер, маркетингтік қызмет көрсететін кәсіпорындар.

Сауда делдалдары — бұл іскерлік фирмалар, тауарларды сатып алатын клиенттерді табуға көмектеседі, көтерме және бөлшек ұйымдар.

Маркетингтік қызметтерді ұсынатын агенттіктер — маркетингтік қызметтерді ұсынатын кәсіпорындар әр түрлі іскерлік маркетингті жүзеге асырады: маркетингтік зерттеулер, жарнамаларды ұйымдастыру және т.б. Оларға ең алдымен барлық мүмкін кеңес беретін маркетингтік ұйымдар және жарнамалық агенттіктер компания тауарларын керек нарыққа жылжытуға көмектеседі.