Практикалық сабақ 9

Шағын және орта бизнесте қызметкерлерді басқару

Сұрақтар

1. Фронталды сұрау

2. Есеп шығару

1. Фронталды сұрау

1. Еңбек ресурстары және кәсіпкерлік қызметте еңбек реустарын қалыптастыру кезеңдері.

2. Кәсіпорын персоналы. Сандық және сапалық сипаттамалары.

3. Персоналды бағалау бағыттары жне әдістері.

4. Персоналды басқару. Оның мақсаты. Негізгі функциялары.

5. Персоналды басқару әдістері, топтары.

6. Кәсіпкерлік қызметте еңбек ақы төлеуді ұйымдастыру. Кәсіпорында еңбек ақы төлеу нысандары мен түрлері.

7. Еңбек ақыны реттеудің негізгі әдістері. Функциялары мен қағидалары.

8 Кадрларды басқару концепциясы неше этаптан тұрады?

9. Кадрларды басқару концепциясының этаптары

10. Кәсiпкерлiк қызметте еңбек ресурсы немен сипатталады?

11. Кадрларды кәсiби дамытудың бағыттары

12. Кадрларды басқарудың мәнi

13. Еңбек нарығының негiзгi критерийi

14. Жұмысшы күшiнiң маркетингi

15. Халықты жұмыспен қамтамасыз етудiң мәнi

16. Бiлiктi кадрларды дайындау неге негiзделедi

2. Есеп шығару

Есеп 1.

Кәсіпорынның 2 жылдық мәліметтері кестеде берілген.

Көрсеткіштер	1 жыл	2 жыл	Өзгерісі
1. Өнім көлемі, мың теңге 2. Жұмысшылар саны, чел. 3. 1 жұмысшының орташа өнімділігі, мың теңге		2279,1	179,1

Анықтау керек:

а) жұмыскерлер саны өсуіне байланысты өнімнің өсімі, мың теңге;

б) жұмысшылардың еңбек өнімділігі өсуіне байланысты өнімнің өсімі, мың теңге;

в) еңбек өнімділігі өсуіне байланысты өнім өсімінің үлесі, %.

Шешуі:

1) жұмыскерлер саны өсуіне байланысты өнімнің өсімі: ∆ВП = 10*300 = 30 000 тенге

2) жұмысшылардың еңбек өнімділігі өсуіне байланысты өнімнің өсімі: ∆ВП = 210*710 = 149 100 тенге

3) еңбек өнімділігі өсуіне байланысты өнім өсімінің үлесі: 149,1/179,1 = 83,2% .

Есеп 2.

Кәсіпорынның өнеркәсіптік-өндірістік персонал саны базистік жылы 520 адам құрады. Жоспарлы жылы өнімнің өндіріс көлемін 3% жоғарлату және жұмыскерлер санын 12 адамға үнемдеу болжамданып отыр. Еңбек өнімділігінің жоспарланған өсімін анықтандар.

Шешуі:

Жұмыскерлердің орташа саны: 520х103 / 100 ≈ 536 адам.

Еңбек өнімділігінің жоспарлы өсуі: 12 / (536-12) х 100 ≈ 2,3%

Әдебиет: силл. қарау

Практикалық сабақ 10.

Кәсіпкерлік қызметті жоспарлау

Сұрақтар

1. Фронталды сұрау

2. Есеп шығару

1. Фронталды сұрау

1. Кәсіпорын жоспары. Кезеңдері. Қағидалары.Жіктелуі.

2. Жоспарлар қандай көрсеткіштер қолдану арқылы жасалады.

3. Бизнес-жоспар: түрлері, құрылымы.

2. Есеп шығару

Есеп 1.

Келесі мәіліметтер негізінде тауарлық өнімді рыноктық бағамен өткізуден жоспарлы пайданы анықтандар

Тауарлық өнім	Өткізілмеген тауарлық өнім қалдықтароы, дана.	Тауарлық өнімнің шығару жоспары, дана.	Рыноктық баға, мың теңге
Жоспарлы жыл басына	Жоспарлы жыл соңына
А
Б

Шешуі:

1. Сату табысы = өнімнің нарықтық бағасы х тауарлық өнімнің жылдық көлемі = [(4000+500 - 100) х 67] + [(3000+400-50) х 40] = 294 800 + 134 000 = 428 800 мың теңге

2. Өндірістік өзіндік құн = сатудан түскен табыс – маржиналды пайда = 428 800 – 91 420 = 337 380 мың теңге

3. Толық өзіндік құн өндірістік өзіндік құнмен үстеме шығындардан құралады: 337 380 + (337 380 х 18,8482% / 100) = 337 380 + 63 590 = 400 970 мың теңге

4 Пайда (табыс): 428 800 – 400 970 = 27830 мың теңге немесе 91420 -63590= 27830 мың теңге

Есеп 2.

Кәсіпорынның есепті жылдағы экономикалық көрсеткіштері мынадай болды: өткізілген өнім 16 800 мың теңге, негізгі қорлар 14 000 мың теңге, айналым құралдары 5 600 мың теңге, ағымдағы өндірістік шығындар 16 080 мың теңге. Ағымдағы жылдық шығындарға қатысты бір рет жұмсалатын күрделі шығындардың коэффициенті 0,16.

Анықтаңыз:

1) келтірілген жиынтық шығындар;

2) өндірістің экономикалық тиімділік коэффициенті;

3) келтірілген үлесті шығындар;

4) қор қайтарымы.

Шешуі:

Жиынтық келтірілген шығындар (ОФ+ОС) Ек +S

Спр = (14000+5600) х 0,16+16080 = 19 216

К= 16800/19216 = 0,87

Суд= 19216/16800=1,14

Фо= 16800/14000 = 1,2

Әдебиет: силл. қарау

Практикалық сабақ 11.

Шағын және орта бизнестегі қаржы

Сұрақтар

1. Фронталды сұрау

2. Есеп шығару

1. Фронталды сұрау

1. Қаржы: қаржының қызметін және оның топтасуы

2. Қаржылық ресурстар

3. Кәсіпорын қаржысын басқару

4. Негізгі қаржылық коэффициенттердің санатқа топтастырылуы

5. Қаржы ресурстарының көздері және коэффициенттері

6. Кәсіпкерлікті қаржыландыру көздері

7. Күрделі қаржы қандай қаржыландыру есебінен жүзеге асырылады

8. Өзіндік қаржы қаражаттар

9. Заемдық қаржы ресурстар

10. Кәсіпкер ұйымындағы қаржылық ресурстарды жоспарлау

2. Есеп шығару

Есеп 1.

Өндіріс дамыуына байланысты жобаның жылдық экономикалық тиімділігін анықтандар.

Көрсеткіштер	Жобаны еңгізгенге дейін	Жобаны еңгізген кейін
Өндірістің жылдық көлемі, мың. дана
Бір өнімнің өзіндік құны, теңге
Өнім бірлігінің босату бағасы, теңге
Қосымша күрделі салымдар, тыс. теңге	-	3,5
Күрделі салымдар тиімділігінің нормативтік коэффициенті	0,15	0,15

Шешуі:

П= (Ц-С)хV

П1= (130-100) х 100000= 3000 мың теңге,

П2= (125-90) х 110000 = 3850 мың теңге

Э = С+ЕнК Э = (100+0,15*0-110+0,15*3500)*110

Есеп 2.

Өндірістік кәсіпорынның өзінің ивистициялық ресурстарын келесі жолымен пайдаланады (мың.тг): жаңа технология еңгізу-150, жұмыстан шығып кеткендердін орнынна жаңа перосонал дайындау-20, бәсекеге фирмаларды зерттеу-250, қайта өндірудің жай түріне-50, сұранысы бар тауарлардың шығаруын ұйымдастыру-130. Кәсіпорын инвестицияларының белсеңді және бәсенді бөлігінің үлесін анықтандар, және өткізетін инвестициялық саясатын бағаландар.

Шешуі:

Бәсенді инвестициялар үлесі (50+20)/( 50+20+250+150+130)*100% = 11,7%

Белсенді инвестициялар үлесі (250+150+130)/ (50+20+250+150+1300 х 100% = 88,35%

Есеп 3.

Кесте мәліметтерін пайдаланып қаржылық тәуелділік, қаржылық тәуелсіздік және қаржыландыру коэфициентін анықтаңдар:

Кесте – Бастапқы мәліметтер

Көрсеткіштер	Жыл басына	Жыл соңына
Меншікті капитал
Қарыз капиталы
Жалпы капитал

Кәсіпорынның қаржылық жағдайына сипаттама беріңдер.

Шешуі :

1. Қаржылық тәуелділік = заемды капитал / жалпы капитал

а) 191613 / 474440 = 0,4 б) 406101 / 987293 = 0,41

2. Қаржылық тәуелсіздік коэффициенті = меншік капиталы / жалпы капитал

а) 282827 / 474440 =0,6 б) 581192 / 987293 = 0,59

3. Қаржылық тәуекел коффициенті = заемдық капитал / меншікті капитал

а) 191613 / 282827 = 0,67 б) 406101 / 581192 = 0,69

Қорытынды: 2 коэффициент неғұрлым жоғары және 1 мен 3 коэффициенттер неғұрлым төмен болған сайын, кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығы соғұрлым жоғары.

Есеп 4.

Өнеркәсіптік кәсіпорынның баланстық есепбінде келесі мәліметтер берілген:

Кесте – Берілген мәліметтер

Көрсеткіштер	Жыл басына	Жыл соңына
Ақша құралдар
Құнды қағаздар
Есептегі қаржылар
Материалдық айналым құралдар
Қысқамерзімді несиелер
Мерзімінде жабылмаған несиелер
Есеп айырысу мен өзге пассивтер

Төлемқабілеттілігін және оның өзгерісін абсолютті өтімділік, аралық пен жалпы жабу коэффициентін есептеу арқылы сипаттаңыз. Алынған нәтижелер бойынша қорытынды жасаңыз.

Шешуі: