Кен орнын игерудің техника – экономикалық көрсеткіштері
« Жанажол » кен орын басқармасы ( МГӨБ ) 1984 жылы құрылды. Басқарма құрлымы ұйымға сай келеді. МГӨБ басшы арқылы басқарылады, оған тікелей түрде экономикалық жағдайлар жөнінде орынбасары, аға бухгалтер, еңбекті қорғау ісінің техникалық басшы бағынады. Осы қызметтердің барлығы да өзара байланысты.
Осылардан басқа да; аға инженер, құрылыс бойынша басшы орынбасары, көлікпен қамтамасыз ету басшысының орынбасары, аға геолог.
Әрбір орынбасар өз қарамағында, өзінің қызметкерлері, цехтары және бөлімшелерге ие, олар өз бағыттары бойынша арнайы сұрақтарды шешуге арналған.
Өнімнің көлемі, түрі, сапа көрсеткіштері кен орнын экономикалық көрсеткіштерде үлкен маңызы бар, өйткені олар қалған бөлімдердің деңгей көрсеткіштерін анықтайды.
Экономикалық өндірістік бағдарламаның мәні күрделі, себебі таза өнімнің көлемі мен оның негізгі түрлері өнеркәсіп жұмысының көрінісі болып табылады.
Кен орнынның техникалық – экономикалық көрсеткіштерінде қол жеткізген көрсеткіштерге баға беру керек, олардың қилысу дәрежесін анықтап ( алдыңғы көрсеткіштермен салыстыру керек) оларды жақсартудың жолдарын қарастыру керек.
Көрсеткіштерге өнеркәсіптің айлық, маусымдық, жылдық анықтаулары енгізіледі.Оған қоса түсініктемелер, бухгалтерлік тіркеулер қолданылады. Сапа мен шикізатты өндірістің техникалық қондырғыларын арнайы есептейді.
Жана Жол кен орны 1983 жылдың қазан айында игеруге берілген. Бұрғылау сынамасы 1986 – 1990 жылдар аралығында болды. Қазіргі уақытта кен орын бойынша 521 ұңғы қазылған, олардың 383 – і өндіру,фонтанды әдіс арқылы – 289, терең сорапты игеру ұңғымасы – 39, компресорлы газлифт – 16, тоқтаусыз газ лифтті – 19, бақылау – 11, су - 8, тұздылығы жоғары – 1 ұңғымалар тіркелді.
Өндіру және айдау ұңғыларының жұмыстан шығу себептері:
- жабдықтарды жөндеу,
- ұңғыларды құм тығынынан тазарту үшін тоқтату.
" Октябрьск мұнай " мұнай және газ өндіру басқармасы 2009 игеру
жұмыстарының негізгі талаптарының орындап, жоспардан 100 тонна өндірді.
Еңбек өнімділігі штатты қысқарту және мұнай өндіру жоспарын артық орыңдағандықтан 0,6 процентке өсті.
Игеруге 12 жаңа скважиналар енгізілді. Дегенмен шартты - қосалқы мекемелердің скважиналарды дер кезінде тапсырмауы салдарынан скважиналарды іске қосу жоспары орындалмады.
Төлеген жол ақы орынның 93,97 проценті пайдаланылды. 82 жұмысшыдан айып ретінде 1825615 теңге ұсталды.
Өткен жылмен салыстырғанда бір жұмысшының, жол ақысы 2180 теңге өсті.
Тауарлы өнім өндіруді орындалған көлеміне шығын шыққан жоқ, осының есебінен 186140 үнемделді.
Күрделі қаржының жұмсалуы көлемі - 87,8%, оның ішінде құрлыс -монтаждау жұмыстарына - 78,4 процент.
Іске асырылмаған негізгі қордың қозғалысы 132963теңге.
Мұнай өндіру жұмыстары техникалық және геологиялық себептермен қиындады.
Қабатқа 3354,8 мың м3 көлемінде су айдалды.
Жұмыс істемей тұрған қордан 5 игеру скважинасы қосыльш, осының 29585 тонна мұнай өндірілді.
Бұрғылау жұмыстарынан кейін пайдалануға берілген қордағы қордағы 12 скважинадан 72399 тонна мұнай өндірілді.
Скважина қондырғыларын СНПХ 823м3, және "Север" 823м3 көлеміндегі ингибаторларымен өнделеді.
2 скважинаға штангілі терең - сорап қондырғысы қондырылып, іске қосылды.
2009 жылдың IV тоқсанынан бастап Газлифтті игеру әдісі қолданып, сол жылдары 1 тонна тауарлы өнім құны 2890-3500 теңге құрады.
Мұнай мен газды жинау және тасымалдауға жұмсалған шығын 2247 мың теңге жұмсалу көзделген еді. Шығын шығуының бір себебі: құбырларды қайта ауыстыру жөндеу жұмыстарынан болды.
Қаралып отырған 2009 жылда 44 дана рационалды ұсыныс жасалды, бұл жоспарға қарағанда 1 ұсынысы артық, яғни жоспарлау бойынша 43 дана болатын. Осы ұсыныстардан құралған экономикалық тиімділігі 300 мың теңгеге тең.
Мұнай және газ өндіру басқармасының жылдық өндірістік қуаты мынаған тең:
ӨҚм=dmaxnортtn
мұндағы: dmax – скважинаның мүмкін максималды орга күдік шығымы 35 т/күн
nорт – пайдалану қорындағы скважиналардың орта жылдық саны, 344 скважина
tn – жыл бойынша скважинаны пайдалану уақыты 126043 күн.
ӨҚм=35·344·126043=15175577
Мұнай газ өндіру басқармасы бойынша өндірістік қуатын пайдалану деңгейі қуатын пайдалану қоэффициентімен (ҚӨҚ) анықтайды:
ҚӨҚ=2338,595/15175577=0,0015
мұндағы: Qн - мұнай өндіруді жылдық нақты қөлемі 2338,595 тонна
ҚӨҚ=2338,595/15175577 = 0,0015
Игеру қорының пайдалану қоэффициенті 0,887. Істеп тұрған қордың пайдалану қоэффициенттерін 0,917.
Осы екі пайдалану қоэффициенттерінің алдыңғы жылғы көрсеткіштерімен салыстырғанда 0,025 және 0,016 азайғанын көреміз.
Мұның себебі сатысындағы техникалық қиыншылықтарымен байланысты.
Осы 2009 жылғы мұнай және газ өндіру басқармасының жұмысының техника - экономикалық көрсеткіштерін талдай қеліп "жақсы" деген қорытынды шығаруға болады.
Оған 2009 жылғы бекітілген жоспардағы белгіленген коэффициенттермен, кейбір көрсеткіштер толық орындалған.
3.1-кесте
Техникалық-экономикалық көрсеткіштер
| Көрсеткіштер | |
| Мұнай өндіру мың.т | |
| Газ өндіру млн. м3 | 192,257 |
| Мұнай беру мың.т | 2374,8 |
| Барлық шығын | |
| Амортизациялық шығын | |
| ЕАҚ, тг | |
| Күрделі қаржы қоры, тг | |
| Барлық адам саны | |
| 1т, мұнайдың өзіндік құны, тг | 5509,2 |
| Ұңғы саны, дана | |
| Экономикалық тиімділік, тг | 23626666,8 |