Бап. Кредитті заңсыз алу немесе бюджеттік кредитті мақсатсыз пайдалану

1. Дара кәсіпкердің немесе үйымның шаруашылық жагдайы, ңаржылық жай-күйі немесе кепіл мүлкі туралы немесе кредитті, дотацияны, кредиттеудің жеңілдікті шарттарын any үшін елеулі мәні бар өзге де мән-жайлар туралы көрінеу жалган мәліметтерді банкке немесе өзге де кредиторга ұсыну арқылы дара кәсіпкердің немесе үйым басшысының кредитті, дотацияны не кредиттеудің жеңілдікті шарттарын алуы, сол сияқты кре-диттеуді, дотация беруді тоқтатуга, жеңілдіктерді жоюга не бөлінген кредит пен дота-ция мөлшерлерін шектеуге әкеп соқтыруы мүмкін мән-жайлардың туындаганы туралы ақпаратты банкке немесе өзге кредиторга хабарламауы, егер бұл іс-әрекеттер ірі залал келтірсе -

2. Бюджеттік кредитті нысаналы маңсаты бойынша пайдаланбау, егер бұл іс-әрекет азаматқа, ұйымга немесе мемлекетке ірі залал келтірсе -

Қылмыстық кодекстің 219-бабында «Дара кәсіпкердің немесе ұйымның шаруашылық жағдайы, қаржылық жай-күйі немесе кепілдік мүлкі туралы немесе несиенің, демеуқаржының, несиелеудің жеңілдікті шарттарын алуға арналған елеулі мэні бар өзге де мэн-жайлар туралы көпе-көрінеу жалған мэліметтерді банкке немесе өзге де несие берушіге беру арқылы жеке кэсіпкердің немесе ұйым жетекшісінің несие, демеуқаржы не несиелеудің жеңілдікті шарттарын алуы, сондай-ақ несиелеуді, демеуқаржы беруді тоқтатуға, жеңілдіктерді жоюға не бөлінген несие мен демеуқаржы мөлшерлерін шек-теуге экеп соғатын мэн-жайлардың пайда болуы туралы ақпаратты банкке немесе езге несие берушіге хабарламау, егер осы эрекеттер ірі зиян келтірсе - несиені заңсыз алу» деп табылады делінген.

Қылмыстық қрсық б^зушылықтың тікелей объектісі — банктік немесе басқадай несие-лік ұйымдардың несиелік ьсьізметін реттейтін қоғамдық қатынастары.

Несие дегеніміз банк немесе несиелік ұйымдардың қарыз алушыларға беретін ақшалай қаражаттары болып табылады. Ақша қаражаты — осы қылмыстық күқьтқ бұзушылықтың заты болып табылады.

Объективтік жағынан кылмыстык құқық бұзушылық іс-эрекеттен, қылмыстың зарда-бынан жэне себепті байланыстан тұрады.

Заң іс-эрекеттің мынадай нысандарын белгілеген: 1) несие алу, 2) несиені жеңілдік шарттармен алу. Бұл ретте жеке кэсіпкер немесе ұйым жетекшісі несие алуды неме-се несиені жеңілдікпен алуды осы қылмыс құрамында көрсетілген тэсілдерді - жеке кэсіпкердің немесе ұйымның шаруашылық жағдайы, қаржылық жай-күйі немесе кепіл-дік мүлкі туралы немесе несиенің, демеуқаржының, несиелеудің жеңілдікті шарттарына арналған елеулі мэні бар өзге де мэн-жайлар туралы көпе-көрінеу жалған мэліметтерді банкке немесе өзге де несие берушіге беру туралы, сол сияқты несиелеуді, демеуқаржы беруді тоқтатуға, жеңілдіктерді жоюға не бөлінген несие мен демеуқаржы мөлшерін шек-теуге экеп соғатын мэн-жайлардың пайда болуы туралы ақпаратты банкке, өзге несие бе-рушіге хабарламау арқылы заңсыз түрде жүзеге асырылады. Яғни бұл қылмыстық құқық бұзушылықтың істелу тәсілі көрінеу жалған мәліметтер енгізілген ресми құжаттарды пайдалану болып табылады. Мүлдай құжаттарда жеке кәсіпкердің немесе ұйым жетекшісінің қолы қойылып, белгіленген тэртіппен расталуы қажет.

Қылмыстық күкык бұзушылық заңда көрсетілген зардап—ірі зиян келтірілсе, аяқталған деп табылады. Зиян несие берушіге (банкке немесе өзге де несие берушіге) келтіріледі. Ірі зиянның түсінігі Қылмыстық кодекстің 3-бабының 38-тармағында берілген.

Субъективтік жағынан кылмыстық құқық бұзушылык құрамы тікелей қасақаналықпен жүзеге асырылады. Қылмыстық кұкық бұзушылықтың субъектісі - арнаулы субъект. Олар, жеке кэсіпкер немесе ұ_йым жетекшісі.

Мемлекеттік мақсатты несиені не мемлекет кепілдігімен берілген несиені тіке-лей мақсатқа пайдаланбау, егер осы іс-эрекет азаматқа, ұйымға немесе мемлекет-ке ірі зиян келтірсе, ол қылмыс құрамының ауырлататын белгісі болып табылады (219-баптың 2-тармағы). Мемлекеттік мақсатты несие деп Қазақстан Республикасы ¥лттық Банкі арқылы белгілі бір мақсатқа пайдалануға (тү_рғын үй құрылысы, фермерлік шаруашылықты дамыту, өнеркәсіп объектілерін салу) берілетін ақша қаражаттары бо-лып табылады. Мемлекет кепілдігімен берілген несиеге ешбір процентсіз несие алушыға банк жүйелері арқылы белгілі бір мақсатқа пайдалану үшін ақша қаражатын белгілі бір мерзімге беру жатады.

Осы несиелерді тікелей мақсатқа пайдаланбау деп — мақсатты несиені не мемлекет кепілдігімен берілген несиені мүлдем міндеттемеде көрсетілмеген басқа мақсатқа пайда-лануды айтамыз. Мысалы, шаруа қожалығының жетекшісі ауыл шаруашылық техника-сын, тү_қым сатып алу үшін мемлекеттен мақсатгы несие ала отырып, бү_л қаржыны басқа коммерциялық мақсатқа — құрылыс материалдарымен сауда-саттық жасауға жұмсайды. Несиені тікелей мақсатқа пайдаланбаудың салдарынан азаматқа, ұйымға немесе мем-лекетке ірі залал келтірсе - осы қылмыстық құқық бұзушылық құрамының ауырлататын түріне жатады. Ірі залалдың түсінігі Қылмыстык кодекстің 3-бабы 38-тармағында берілген.

Қылмыстық кодекстің 219-бабының 2-тармағында көрсетілген қылмыстық құқык бұзушылық құрамының субъектісі - 16-ға толған, кез келген есі дұрыс адам, яғни жай субъект.