Wyrazy, zwroty i wyrażenia do tekstu. Uwaga! Proszę zapamiętać synonimy:

Cło Celnik Urzędnik państwowy Poborca podatkowy Dzieła sztuki Handel Narzędzie Poziom zatrudnienia Egzekwować podatki Wymiana towarowa Wyłączać się Zacofanie Zawierać umowę EWG/Europejska Wspólnota Gospodarcza UE/Unia Europejska

Мито Митник Державний службовець Збирач податків Твори мистецтва Торгівля Знаряддя Рівень працевлаштування Стягувати податки Товарообмін Виключатися Занепад Укладати договір ЄЕС ЄС/ Європейський Союз

Uwaga! Proszę zapamiętać synonimy:

Urzędnik = funkcjonariusz

Skutecznie =efektywnie = rezultatywnie

Egzekwować = pobierać = uiszczać podatki

Niezbędny = konieczny

Ćwiczenie 1. Proszę odpowiedzieć na pytania do tekstu:

1. Kim jest celnik?

2. Co nazywamy „cło”?

3. W jakim celu funkcjonuje cło w gospodarce narodowej?

4. Jakie kraje należą do EWG?

5. Jaką umowę celną zawarły kraje EWG?

6. W jakiej sytuacji cła stałyby się zbyteczne?

Ćwiczenie 2. Proszę połączyć wyrazy z kolumny A i B tak, aby powstały pary o znaczeniu podobnym:

A	B
1. Produkować 2. Oferować 3. z tego powodu 4. mieć wpływ 5. wielkość 6. zniesienie 7. protekcja 8. zbyteczne 9. urzędnik 10. umowa	a. likwidacja b. rozmiar, wysokość c. wytwarzać d. proponować e. ochrona f. niepotrzebne g. funkcjonariusz h. kontrakt, ugoda i. z tej przyczyny j. oddziaływać

Ćwiczenie 3. Proszę uzupełnić tabelkę:

Rzeczownik	Przymiotnik	Czasownik
Przykład: konsultacja 1. tolerancja 2. produkcja 3. pobieranie 4. handel 5. izolacja 6. specjalizacja 7. ochrona 8. zacofanie 9. import 10. oferta	Konsultacyjny	Konsultować

Ćwiczenie 4.Proszę wypowiedzieć swoją opinię: Z jakich towarów trzeba przede wszystkim pobierać cła i w jakim celu? Proszę wykorzystać w swojej wypowiedzi następujące wyrażenia:

Ochrona gospodarki narodowej, wymiana towarowa, handel światowy, ograniczać wywóz poszczególnych towarów, regulować wielkość importu i eksportu.

Temat 4. Rynek

Rynek jest to miejsce, gdzie spotyka się podaż z popytem i gdzie kształtuje się cena. Na rynku drogą negocjacji między sprzedawcą a nabywcą dochodzi do ukształtowania ceny i zawarcia transakcji.

Definicja ta odpowiada pojęciu rynku konkurencyjnego, na którym występuje wielu sprzedawców i wielu nabywców. Rzeczywiste sytuacje rynkowe odbiegają mniej lub bardziej od takiego modelu. Jeśli np. liczba sprzedawców jest mała, a ponadto porozumieli się oni między sobą co do warunków sprzedaży, to mamy do czynienia z rynkiem zmonopolizowanym. Może być również odwrotnie – sprzedawców jest wielu, a kupujący jeden (np. w skupie produktów rolnych).

W praktyce mamy do czynienia z rynkiem sprzedawcy (producenta) lub z rynkiem nabywcy (odbbiorcy). Rynek sprzedawcy charakteryzuje się nadwyżką popytu nad podażą przy danej cenie. Na rynku sprzedawcy cena ma tendencję do wzrostu. Przy braku zewnętrznych (np. urzędowych) ograniczeń wzrastać ona będzie do poziomu zapewniającego zrównoważenie podaży i popytu, czyli równowagę na rynku danego towaru. W dłuższym okresie nadwyżka popytu nad podażą i tendencja do wzrostu cen zachęca sprzedawców (producentów) do zwiększenia podaży, co wpływa na zahamowanie wzrostu cen. W przypadku cen urzędowych, nie reagujących na wysoki popyt, niezdolnych do zrównoważenia podaży z popytem – wytwarza się tzw. Czarny rynek, nazywany też spekulacyjnym, podnoszący cenę do poziomu równowagi i powpdujący niepożądany, ponowny podział dochodów. Sytuacja ta jest typowa dla gospodarki, w której produkcja i podaż kształtowane są niezależnie od rynku i jego mechanizmu.

Normalny rynek jest rynkiem nabywcy. Działa bowiem na nim mechanizm dostosowań podaży, popytu i cen. Rynek nabywcy charakteryzuje się na tyle dużą nadwyżką podaży nad popytem przy danej cenie, że zawarcie transakcji jest zawsze mmożliwe. Na rynku nabywcy cena wykazuje tendencję do spadku lub stabilizacji (poza krajami o wysokiej stopie inflacji). Inflacja nie wyklucza jednak rynku nabywcy. Jego istnienie lub nieistnienie zależy od tego, czy działanie mechanizmu rynkowego jest urzędowo ograniczone, czy też nie. Stopień elastyczności dostosowań sprzedawców (producentów) do popytu zależy od stopnia ich upodmiotowienia, niezależności od innych instytucji, od tego, czy działają oni na własny rachunek i odpowiedzialność.

Z punktu widzenia przedmiotu transakcji rozróżnia się rynki towarowe, rynki usług, rynki pracy, rynki pieniężne, rynki kapitałowe (papierów wartościowych), rynki kredytowe. Ostatnie dziesięciolecia zaznaczyły się wzrostem znaczenia rynków kapitałowych i rynków usług.

Rozwój transportu, łączności, środków komunikowania i wymiany informacji spowodował wzrost rozmiarów rynków z przestrzennego punktu widzenia. Aktualny jest podział rynków na lokalne, regionalne, narodowe i światowe. Charakter rynku z przestrzennego punktu widzenia zależy przede wszystkim od przedmiotu transakcji. Tak np. rynek usług bytowych ma z natury charakter lokalny, podobnie jak – choć już w mniejszej mierze – rynek warzyw i owoców. Natomiast rynki podstawowych surowców , rynki technologii, rynki pieniężne i kapitałowe są zwykle rynkami światowymi lub co najmniej narodowymi.

Wyrazy, zwroty i wyrażenia do tekstu:

Podaż	Пропозиція
Kształtować się	Формуватися
Negocjacje	Переговори
Nabywca	Покупець
Mieć do czynienia	Мати справу з чимось
Odbiorca	Споживач
Zachęcać	Заохочувати
Niepożądany	Небажаний
Dostosowanie	Пристосування
Stopa inflacji	Рівень інфляції
Stopień upodmiotowienia	Міра суб’єктивності
Łączność	Сукупність
Środki komunikowania	Засоби комунікації
Przestrzenny punkt widzenia	Просторова точка зору
Rynek podstawowych surowców	Ринок основної сировини

Uwaga! Przy tłumaczeniu takich wyrazów mogą powstać trudności:

Przedmiot – предмет, об’єкт

Podmiot – суб’єкт

Owoce – фрукти

Warzywa – овочі

Proszę zapamiętać synonimy:

Kształtować się =Formować się

Nabywca = kupujący

Odbiorca = konsument

Dostosowanie = dopasowanie

Stopa = poziom

Ćwiczenie 1.Proszę odpowiedzieć na pytania do tekstu:

1. Jak można zdefiniować pojęcie rynku?

2. Jakie rodzaje rynków spotykamy na praktyce?

3. Proszę wymienić cechy rynku sprzedaży.

4. Czym charakteryzuje się rynek nabywcy?

5. Jakie są typy rynków ze względu na przedmiot transakcji?

6. Jakie rynki rozróżniają się z przestrzennego punktu widzenia?

Ćwiczenie 2.Proszę połączyć czasowniki z kolumny A z rzeczownikami z kolumny B w pary, odszukać i podkreślić je w tekście:

A	B
1. mieć 2. dochodzić 3. odbiegać 4. zachęcać 5. wykazywać 6. działać 7. porozumieć się 8. charakteryzować się	a. od modelu b. tendencję c. sprzedawców d. do czynienia e. do ukształtowania ceny f. nadwyżką g. na własny rachunek h. co do warunków sprzedaży

Ćwiczenie 3.Proszę przetłumaczyć zdania o tematyce ekonomicznej z języka ukraińskiego na język polski:

1. Найоптимальнішим для кожної країни є ринок покупця.

2. Перевага попиту над пропозицією і тенденція до зростання цін заохочують виробників до збільшення пропозиції.

3. Класифікація ринку з просторової точки зору залежить передусім від об’єкта трансакції.

4. Я вважаю,що в Україні особливо добре розвинуті ринки основної сировини.

5. Діяльність ринкового механізму є урядово обмеженою.

6. Ринок фруктів та овочів має місцевий характер.

7. Як правило, інфляція не виключає ринку покупця.

8. У цій державі виробництво і попит формуються незалежно від ринку і його механізму.

9. Продавці на ринку домовилися про ціну шляхом переговорів.

10. У нашій країні особливо велике значення для розвитку економіки мають ринок цінних паперів та ринок послуг.

Ćwiczenie 4.Sytuacja konwersacyjna:

Proszę wypowiedzieć swoją opinię:

1. Jaki jest Pana (pani) stosunek do rynków second-hand? (rynki, gdzie sprzedaje się tania odzież na wagę). Kto najczęściej z nich korzysta?

2. Czy normalnie funcjonują na naszych rynkach artykułów spożywczych służby sanitaryjne? Jaka jest ich rola?

3. Czy odpowiadają Państwu ceny aktualnie ukształtowane na rynkach naszego miasta?

Temat 5. Waluta

Wyrazy i wyrażenia do tekstu:

Środki płatnicze Mennica państwowa Wymieniać Dewaluacja Rewaluacja Waluty obce Wszędzie Konto Uzyskać walutę Skomplikowany system Giełda walutowa Handel międzynarodowy W skali krajowej Siła nabywcza

Платіжні засоби Державний монетний двір Обмінювати Девальвація Ревальвація Закордонні валюти Всюди Рахунок Отримати валюту Ускладнена система Валютна біржа Міжнародна торгівля У вітчизняному масштабі Купівельна спроможність

Proszę zapamiętać synonimy:

Skopmlikowany = trudny, utrudnniony

Maleć ( o sile nabywczej) = zmniejszać się

Uzyskać = otrzymać, zdobyć

Konto = rachunek (bankowy)

Legalnie = zgodnie z prawem

Ćwiczenie 1.Proszę odpowiedzieć na pytania do tekstu:

1. Jakie pieniądze uważają się za legalne środki płatnicze?

2. Jakie monety mogą być w obiegu każdego państwa?

3. W jakich sytuacjach możemy mówić, że waluty obu krajów mają taką samą wartość?

4. W jaki sposób funkcjonuje sieć punktów wymiany walut?

5. Gdzie się handluje najważniejszymi walutami świata?

6. Jaka istnieje zależność pomiędzy wartością waluty a jej siłą nabywczą?

Ćwiczenie 2. Proszę połączyć czasowniki z kolumny A z rzeczownikami z kolumny B w pary, odszukać i podkreślić je w tekście:

A	B
1. wyjść 2. różnić się 3. wymienić 4. kupić 5. prowadzić 6. uzyskać 7. służyć 8. korzystać	a. z obiegu b. wyglądem c. walutę d. produkt e. do dewaluacji f. waluty g. do finansowania handlu h. kont

Ćwiczenie 3. Proszę przetłumaczyć zdania o tematyce ekonomicznej z języka ukraińskiego na język polski:

1. Не усі грошові одиниці є легальними платіжними засобами.

2. У кожній державі можуть бути в оьігу лише монети з державного монетного двору.

3. Для торгівлі світовими валютами функціонують валютні біржі.

4. Найчастіше обмінні пункти відкривають банки.

5. Зростання та зниження вартості грошей особливо помітні при обміні на іноземну валюту.

6. Валюта репрезентує купівельну спроможність.

7. Завдяки існуючій сітці обмінних пунктів можна легко придбати потрібну валюту.

8. У разі зниження вартості валюти спадає її купівельна спроможність.

9. Вартість валюти кожної країни є дуже важлива для її мешканців.

10. Зростання цін спричиняє зниження вартості грошей, тобто девальвацію.

Ćwiczenie 4.Zadanie twórcze

Proszę wypowiedzieć swoją opinię:

1. Jakie korzyści ma obywatel z wprowadzenia jednej ogólnoeuropejskiej waluty?

2. Jakie są „za” i „przeciw” z korzystania kart kredytowych?

3. Jakie środki ostrożności należy przedsięwziąć inwestując swoje pieniądze?

4. Dlaczego ludzie oszczędzają pieniądze? Czy warto je oszczędzać?

Temat 6. Ubezpieczenia

Tekst 1.

Ubezpieczenie to system świadczeń zapewniających określoną pomoc z funduszów składkowych w przypadku różnych zdarzeń losowych .

Ze względu na przedmiot ubezpieczenia rozróżnia się ubezpieczenia majątkowe i ubezpieczenia osobowe. Ubezpieczenia majątkowe mają na celu rekompensatę
strat materialnych; ubezpieczenia osobowe zapewniają pokracie potrzeb finansowych spowodowanych określonymi zdarzeniami z życia człowieka, jak np. Śmierć, kalectwo czy choroba.

Rozróżnia się też ubezpieczenia obowiązkowe i dobrowolna. Pierwsze dotyczą wszystkich w wyniku ustalonych praw, drugie zawiera się na podstawie indywidualnych dobrowolnych umów pomiędzy ubezpieczającym się i zakładem ubezpieczeniowym, czyli ubezpieczycielem. Dowód zawarcia umowy ubezpieczeniowej nosi nazwę polisy. Pieniądze, które wypłaca firma ubezpieczeniowa w razie wypadku losowego – to odszkodowanie.

Szczególnym rodzajem ubezpieczeń osobowych są ubezpieczenia społeczne. Ubezpieczenia społeczne to system świadczeń pieniężnych (zasiłki, renty) i rzeczowych (leczenie, leki) dla pracowników i ich rodzin w razie choroby, starości, śmierci, macierzyństwa i innych.

Tekst 2. Dialog

- Dzień dobry! Czy mogę wejść?
- Dzień dobry! Przepraszam, ale mie znam pana. Nie mogę wpuścić nieznajomego mężczyzny.

- I dobrze pani robi. Strzeżonego i Pan Bóg strzeże. A jednak przyszedłem tu, aby pomóc pani. Jestem agentem firmy asekuracyjnej „Teren”.

- Ale nie mam potrzeby ubezpieczać się.

- Wie pani, że często z ludźmi zdarzają się różne rzeczy. Gdyby nie było nieszczęścia na tym świecie, moglibyśmy sądzić, że jesteśmy w raju. Proponuję pani ubezpieczyć swoje życie i zdrowie.

- Przepraszam, alłe nie chcę zajwych kłopotów z zawarciem wszelkich dokumentów. Mam nadzieję, że nic ze mną się nie stanie.

- Ale zauważyłem, że pani ma złamaną rękę. Skąd to taka szkoda?

- To w wyniku trawmy na ulicy. Już tyle straciłam na te leki w szpitalu! Nawet nie chcę o tym wspominać.

- No tak. Ale gdyby pani ubezpieczyła się w naszym towarzstwie, dostałaby rekompensatę, przy pomocy której pokryłaby pani wszelkie szkody.

- Naprawdę? A w jaki sposób to się załatwia?

- Pani będzie występować jako ubezpieczająca się, a nasze towarzystwo – jako ubezpieczyciel. Zawieramy z panią umowę ubezpieczeniową, dowodem której jest polisa. Pani musi spłacać comiesięcznie składkę ubezpieczniową.

- A jaka jest wysokość tej składki?

- To zależy, na jaką sumę i na jaki termin ma pani zamiar ubezżpieczyć się, a także od wieku człowieka. Taryfa ubezpieczeniowa oblicza się zależnie od tego, do jakiej grupy ryzyka pani należy.

- A jeżeli stanie się wypadek ubezpieczeniowy?

- W takim razie pani składa do naszego towarzystwa podanie i polisę, aktę o wypadku nieszczęśliwym od odpowiedniego organu i dowód osobisty, Jeżeli wszystko jest uzasadnione, pani otrzymuje odszkodowanie w terminie 10 dni po podaniu wszystkich dokumentów.

- A jeśli nie stanie się ze mną żadnego wypadku ubezpieczeniowego, co będzie z moimi pieniędzmi?

- Po ukończeniu terminu ubezpieczenia powracamy pani całą spłaconą sumę.

- Dobrze, przekonał mnie pan. Jestem przygotowana do zawierania umowy.

- Podjęła pani dobrą decyzję. A teraz załatwiamy formalności.