Су қоймасындағы өлі көлем дейгейіндегі (ӨКД) белгідегі су жібергішті есептеу.

Құбырлардың өлшемдерін су қоймасындағы судың тереңдегі ӨКД белгісіне жақын жағдайда анықтайды.Бұл жағдайда су жібергіш арқылы судың қозғалуы арынсыз құбырдағыдай болады және өтімділік мына формула бойынша есептеледі:

Qсу = Е * * Вқұб * һқұб (2.1.1)

Qсу = 0,8*1*1,2*0,5 = 0,4

мұнда Е - бүйірлік сығылу коэффициенті (0.8 -0.95); 𝛗 - жылдамдық коэффициенті (0.8-1.0);

һқұб – құбырдағы су тереңдігі, м;

Z₀-су жібергіш құбырындағы арынның жоғалуы, 0.1-0.25м шамасында қолданылады.

Z₀=Z₀₁+Z₀₂+Z₀₃=0,14+0,05+0,03=0,22 (2.1.2)

Z₃-ті анықтаймыз.

Құбыр соңындағы судың тереңдігін (Һ₃) каналдағы судың тереңдігіне (Һқұб ) тең деп алдын ала қабылдаймыз. Құбырдың биіктігін белгілейміз:

Һқұб = 0,4+0,5 =0,9 1 м, мұндай биіктікте судың қозғалысы арынсыз болады, себебі Һқұб ˃ Һк.

Судың кемері бойынша каналдың енін табамыз:

В = в_к+2mh_k =1,2+2*2*0,4 = 2,8 (2.1.3)

Мұндағы в_к – каналдың түбі бойынша ені, м;

m- канал беткейінің салынуы;

h_k- каналдағы судың тереңдігі, м.

Каналдың орташа енін табамыз:

B_орт = ; (2.1.4)

Z₀₃= = = 0,05; (2.1.5)

Z₃= Z₀₃ – = 0,05 – = 0,02; (2.1.6)

V₃= = =1,4; (2.1.7)

Мұндағы -1,1 – тірі қима бойынша жылдамдықтың біркелкі таралмау коэффициенті; - су ұрма құдықтың тереңдігі, шамамен 0,3-0,5 м деп қабылдаймыз.

Құбыр соңындағы судың тереңдігін анықтаймыз:

h₃=h_k+Z₃ = 0,4+0,02 =0,42; (2.1.8)

Z₂-ні анықтаймыз.

Тік бұрышты құбырдың енін шамамен каналдың еніне тең деп қабылдаймыз, бірақ толық санға дейін дөңгелектелген.

Біркелкі қозғалыс теңдеуінен құбырдың еңістігін анықтаймыз:

I = = w= B_құб * h₃ = 1,2*0,4=0,5 м²; (2.1.9)

Мұндағы ᴡ - ағынның тірі қимасының ауданы, м₂;

C=t wx:val="Cambria Math"/><w:i/><w:sz w:val="28"/><w:sz-cs w:val="28"/></w:rPr><m:t>1</m:t></m:r></m:num><m:den><m:r><w:rPr><w:rFonts w:ascii="Cambria Math" w:h-ansi="Cambria Math"/><wx:font wx:val="Cambria Math"/><w:i/><w:sz w:val="28"/><w:sz-cs w:val="28"/><w:lang w:val="EN-US"/></w:rPr><m:t>n</m:t></m:r></m:den></m:f></m:oMath></m:oMathPara></w:p><w:sectPr wsp:rsidR="00000000"><w:pgSz w:w="12240" w:h="15840"/><w:pgMar w:top="1134" w:right="850" w:bottom="1134" w:left="1701" w:header="720" w:footer="720" w:gutter="0"/><w:cols w:space="720"/></w:sectPr></w:body></w:wordDocument>"> * R ^1/6= > *0,3 ^1/6= 41 - Шези коэффициенті; (2.1.10)

n- кедір – бұдырлық коэффициенті (n =0.011…0,02), R= - гидравликалық радиус,м. x= Bқұб + h₃ – ылғалды периметр,м.

R= = > = 0,3, м; (2.1.11)

x= Bқұб + h₃= 1,2+0,42 = 1,62 м (2.1.12)

Z₂ құламасын теңдеуімен табуға болады, бірақ бұл шамамен өте аз екенін ескеріп, Z₂=Z₃ деп қабылдаймыз. Онда мұнараға кіретін ағындағы судың тереңдігі h₂=h₃+Z₂= 0,42+0,032=0,44 тең.

Z₁ – ді анықтаймыз.

Келіп тұрған ағынның енін табамыз:

в_кел= в_құб+0,25 = 1,2+0,25 =1,45=1,5 (2.1.13)

Онда:

Z ₀₁= = =0,31 (2.1.14)

Құбырға келетін судың жылдамдығы аз және оны есепке алмаса да болады, онда Z₀₁=Z_1. Құбырға кірер жердегі тереңдік: h₁=h₂+Z₁.

Арынның жалпы жоғалуы: Z₁=h₁-h₂+ 6 м, мұндағы =i_құб *L_құб; Z≤0,25 шарты сақталу тиіс.

Z₁=h₁-h₂+ 6=0,46-0,44+0,29= 0,4 (2.1.15)

=i_құб *L_құб = 0,002*14,3= 0,29 (2.1.16)

Су жібергіштің түбінің белгісін анықтаймыз:

Кірер бөліктің боағасының белгісі:

Z_кіру=Z_ӨКД-h₁= 362-0,46 = 361,5 ; м (2.1.17)

Мұнараға кірер жердегі құбыр түбінің белгісі:

Z_м=Z_кіру=i_құб *L₁=0,02*14,3=0,3 (2.1.18)

мұндағы L₁-кірер қимадан мұнараға дейінгі құбырдың ұзындығы.

Су жібергіштің құбырынан соңғы бөлігінің түбінің белгісі:

Z_шығу=Z_кіру-i_құб*L₂= 361,5 – 0,02*44,6= 360,6м; (2.1.19)

мұндағы L₂ – мұнарадан құбырдың шығатын жердегі қимасына дейінгі ұзындық; каналдың басындағы түбінің белгісі: Z_k=Z_шығу.