Негізгі шартты белгілеулер, Өлшемдіктер
Өңдеудің өлшемдері
- өңделетін беттің диаметрі немесе кесу аспабының диаметрі, мм-мен өлшенеді;
- өңделетін беттің ұзындығы, мм;
- аспатың кіре кесуі және асып кетуі, мм;
- аспаптың өтуінің саны;
Уақыт
- негізгі өңдеу уақыты, мин;
- операцияның бөлігін негізгі өңдеу уақыты, мин;
- реверстеу, бөлуге және басқа әрекеттердің уақыты, мин;
Кесу режимдері
- кесу жылдамдығы, м/мин;
- кесте кесу жылдамдығы, м/с;
- шарықтастың кесу жылдамдығы, м/с;
- айналдырықтың айналу жиілігі, айнал/мин;
- айналу жиілігі, айн/мин;
- айналдырықтың бір айналуына сәйкес беріс, мм/айн;
- тістік беріс, мм/тіс;
- минуттық беріс, мм/мин;
- екі жүрістік беріс, мм/екіж; 
- өтпелі беріс, мм/айн;
- көлденең беріс, мм/екі ж;
- шеңберлік беріс, м/мин;
- тік беріс, мм/ж;
- шақтамалы беріс;
- кесу тереңдігі, мм;
- тангенциалды кесу күші, Н (кг);
- өстік кесу күші, Н (кг);
- радиалды кесу күші, Н (кг);
- бұрғылаудағы өстік күш, Н (кг);
- бұраушы момент, Н∙м (кГ∙м);
- кесу қуаты, кВт;
- кесте қуаты;
- ақиқат қуат, кВт;
- айналдырықтағы қуат, кВт;
- білдек жетегінің қуаты
- білдектің пайдалы әсер коэффициенті (ПӘК);
- аспаптың тұрақтылық мерзімі, мин;
- берістің түзету коэффициенті;
- кесу жылдамдығының түзету коэффициенті;
- қуаттың түзету коэффициенті;
ДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
1. Грановский Г. И., Грановский В. Г. «Резание металлов» Учебник для вузов. – М.:Высшая школа, 1985г.
2. Нефедов Н. А., Осипов К. А. «Сборник задач и примеров по резанию металлов и режущему инструменту». Учебное пособие для техникумов по предмету «Основы учения о резании металлов и режущий инструменты». – 5-е изд., перераб. и доп. – М.: Машиностроение, 1990. – 448с.
3. Обработка металлов резанием: справочник технолога /А. А. Панов, В. В. Аникин, Н. Г. Бойм и др.; Под общ.ред. А. А. Панова. – М.: Машиностроение. 1988. – 736с.
4. Общемашиностроительные нормативы режимов резания для технического нормирования работ на металлорежущих станках в 3-х частях. 4.1. – М.: ЦБИТНИА труда, 1978.
5. Общемашиностроительные нормативы режимов резания для технического нормирования работ на металлорежущих станках в 3-х частях. 4.3. – М.: ЦБИТИА труда, 1978.
6. Режимы резания металлов: справочник. Изд. 3-е перераб. и доп. /Под общей ред. Ю. В. Барановский. – М.: Машиностроение, 1972.
7. Справочник металлиста в 5-ти томах. Т.3. /Под ред. А. Н. Малова. – М.: Машиностроение, 1977.
8. Справочник металлиста в 5-ти томах. Т.4. /Под ред. А. Н. Малова. – М.: Машиностроение, 1977.
9. Справочник технолога-машиностроителя в 2-х томах. Т.1. /Под ред. А. Г. Косиловой и Р. К. Мещерякова. – М.: Машиностроение, 1985.
10. Справочник технолога-машиностроителя в 2-х томах. Т.2. /Под ред. А. Г. Косиловой и Р. К. Мещерякова. – М.: Машиностроение, 1985.
11. Кащук В. А., Верещагин А. Б. Справочник шлифовщика. – М.: Машиностроение, 1988. – 480с.
12. Технология обработки конструкционных материалов: учебник для машиностр. спец. вузов /П. Г. Петруха, А. И. Марков, П. Д. Беспахотный и др.; Под ред. П. Г. Петрухи. – М.: Высшая школа, 1991. 512с.
13. Тишин С. Д., Тишин С. С. Таблицы возведения в степень. – М.: Статика, 1979.
14. Казахско-русский, русско-казахский терминологический словарь в 31-т. Т.7. – Машиностроение /Под общ. ред. Д.п.н., профессора А.К. Кусаинова. – Алматы.: Республиканское государственное издательство – Рауан, 2000 – 288с.
15. Краткий русско-казахский словарь. Гл.ред. Р. Н. Нургалиев. – Алма-Ата. Каз. Сов. Энциклопедия, 1989. – 448с.
Капсимет Садвакасович Тундыбаев
Құрманғазы Кәмешұлы Сәрсенбеков
Елмира Капсиметовна Тундыбаева
КЕСУ ТЕОРИЯСЫ
Редактор:
Техн.редактор:
Бекітілді:.
Келісілген:
Басуға _________ 200 ж. қол қойылған.
Таралымы _______ дана. Пішімі_________. Кітап-журнал қағазы.
Көлемі ________ ес. – б.т. Тапсырысы №
К.С. Тундыбаев, Қ. К. Сарсанбековтардың «Машинажасау» мамандығында оқитын студенттерге арналған «Кесу теориясы» атты оқу құралына
П І К І Р
« Кесу теориясы» пәнінің тәжірибелік сабақтарына арналған оқу құралы «Машинажасау» мамандығының типтік бағдарламасы мен оқу жоспарына сәйкес орындалған.
Әдістемелік жұмыста кесу режимі туралы жалпы мағлұматтар және метал кесу режимінің негізгі және қосымша элементтерін анықтау тәсілдері қарастырылған.
Жонғыштық, бұрғылау, қажақты өңдеу мысалдарында кесу режимінің элементтерін мөлшерлік мәліметтермен және аналиттік тәсілдермен тағайындау және анықтау тізбектері қарастырылған. Сонымен бірге әрбір нақты жағдайға кесу режимінің элементтерін есептеу немесе тағайындауға керекті мәліметтерді алатын әдебиеттер, кестелер көрсетілген.
Қысқаша теориялық мағлұматтарда көрсетілген өңдеулердің ерекшеліктері, пайдалану аймақтары, аспаптардың құрылымдық және геометриялық параметрлері және кесу режимінің элементтерін тағайындау туралы мәліметтер берілген. Бұл мәліметтер студенттерге дербестік кесу режимін анықтауға мүмкіндік береді. Күнделікті сабақ барысында студенттің жалпы кесу теориясына қатысты білімдері шыңдалып, оны өндірісте тиімді пайдалануға жол ашылары сөзсіз.
Сондай-ақ жоғарыдағы пәнмен қатар, басқа да мамандыққа қатысты пәндерді терең меңгеріп, үйренуге көмектеседі.
Пікір беруші: «БМ және МӨТ» кафедрасының
профессоры ., техн.ғыл.док. М.Р.Түсіпбеков
К.С. Тундыбаев, Қ. К. Сарсанбековтардың «Машинажасау» мамандығында оқитын студенттерге арналған «Кесу теориясы» атты пәнінің кесу режимін есептеу тәжірибелік сабақтарға мысалмен келтірілген және өзіндік жұмыс тапсырмаларына
П І К І Р
.
Бүгінгі таңда келешек қажет ететін ИӨЖ, жаңа білдектік модулдер құру қажет етіледі, сондықтан білдек құрушы мамандар білдектің қажетті тораптары мен негізгі құрылымдарын білуі қажет. Есептеу техникалары мен құрылымдарды нәтижелі түрде меңгеру үшін моделдеу әдістерін, білдек жабдықтарының барлық түрлерін, жобалау процесін жоғары деңгейде білген жөн. Жаңа білдек микропроцессор негізінде өлшемдік өңдеу машинасын басқаратын технологиялық машиналармен жалғастырылатыны анық. Сондықтан білдекжасаушы маман СББ негіздерін, басқарушы бағдарламаларды бақылауды терең меңгеріп, үнемі дайындықта болуы шарт. Ол білдек жабдықтарының мүмкіншіліктерін қолданумен, олардың сипаттамаларын, микропроцессор құралдардың басқару құрылғысын білуі қажет.
Ұсынылып отырған жұмыста қалпы мен жасауына қарай сұлбалы кескіштердің екіге бөлінуіне де назар аударылған. Сонымен қатар кесу режимдері, жонып өңдеу, олардың типтері, құрылымдық ерекшеліктері, гоеметриялық параметрлері, металдарды бұрғымен өңдеу, бұрғылауда кесу режимін таңдау ретіне, ажарлауда кесу режимін тағайындау тізбесіне де айрықша мән беріліп, келешек студенттің теориялық білімін практикамен ұштастыру жайттарына әсерін тигізері сөзсіз.
Оқу құралында кесу теориясы бойынша мол мағлұмат қамтылған және келешек мамандарды дайындауға қажетті мәліметтер берілген.
Пікір беруші: «БМ және МӨТ» кафедрасының
доценті, техн.ғыл.канд. К.Ө.Әкішев
К.С. Тундыбаев, Қ. К. Сарсанбековтардың «Машинажасау» мамандығында оқитын студенттерге арналған «Кесу теориясы» атты оқу құралына
П І К І Р
«Кесу теориясы» пәні бойынша дайындалған бұл курс - машинажасау мамандығында оқитын студенттер үшін қажетті оқу құралы. Себебі келешек қажет ететін білдек құрушы мамандар білдектің қажетті тораптары мен негізгі құрылымдарын білуі қажет. Демек , инженер мамандар есептеу техникалары мен құрылымдарды нәтижелі түрде меңгеру үшін моделдеу әдістерін, білдек жабдықтарының барлық түрлерін, жобалау процесін жоғары деңгейде білу үшін жүйелі өндіріс құралдарында қолдануды меңгеруі - кезек күттірмейтін мәселе.
Аталған оқу құралында жалпы ережелермен қатар, кесу теориясына керекті мәліметтер толық қамтылған, практикалық маңыздылығына мән берілген.Токарлық өңдеу, металдарды бұрғымен өңдеу, жонғылау, ажарлау бойынша әдістік нұсқаулар мен мысалдар, өзіндік тапсырмалар орынды берілген.
Пікір беруші: «МӨЖ және М» кафедрасының
профессоры ., техн.ғыл.док. М.К.Әділбаев