Халық санын болжаудың статистикалық әдістері

Халықтың алдағы санын есептеу келесі әдістермен жүргізіледі:

1. жас бойынша жылжыту әдісі – тұлғаның «х» жасынан келесі «х+1» жасына ауысу.

Халықтың әрбір жас аралық тобынан белгілі бір жастағы өмір сүру коэффициентін есепке алып, келесі жылға жылжу.

2. Халықтың жалпы өсімінің коэффициенті туралы мәліметтер негізінде глобалды әдіс жатыр. , мұндағы - келесі жылға t жылға болжанған халық саны;

- ағымдағы соңғы жылдағы нақты халықтың саны; - халықтың жалпы өсім коэффициенті; t – болжам жасалатын уақыт.

3. Халық санының орташа абсолюттік өсімінің мәліметтерін пайдаланып: , мұндағы - орташа абсолюттік өсім. , мұндағы - халық санының абсолюттік өсімдерінің қосындысы, m- өсімдердің саны.

4. Халық санының орташа өсу қарқынының мәліметтерін пайдаланып: , мұндағы, - халық санының орташа өсу қарқыны.

5.Жұмыс істейтін халықтың қозғалысы және жұмыс күші құнының статистикасы.

ҰШЖ бойынша жұмыс істейтін халық екіге бөлінеді: жалдамалы және өзін-өзі қамтитын жұмыс бастылар. ҰШЖ –де жалдамалы жұмысшылар әлеуметтік статусы бойынша екіге бөлінеді: жұмысшылар және қызметкерлер. Қызметкерлер жұмыскерлердің үш тобын құрайды: басшылар, мамандар, және басқа қызметкерлер.

Жұмыскерлер айналымының абсолюттік көрсеткіштері – берілген кездегі жұмысқа алынған және жұмыстан босатылған жұмыскерлер саны.

Жұмыс күші қозғалысы интенсивтілігінің қатысты көрсеткіштері:

Жұмыскерлерді жұмысқа қабылданған жұмыскерлер саны

қабылдау бойынша = ----------------------------------------------------------------- х 100

айналым коэффициенті жұмыскерлердің тізім бойынша орташа саны

Жұмыскерлердің себептер бойынша жұмыстан кеткен жұмыскерлер саны

жұмыстан кетуі бойынша = ------------------------------------------------------------------------ х 100

айналым коэффициенті жұмыскерлердің тізімдік орташа саны

Жұмыс күшінің кезеңдегі жұмысқа қабылданған жұмыскерлер саны

орнын басу = ------------------------------------------------------------------------------- х 100

коэффициенті себептер бойынша жұмыстан кеткен жұмыскерлер саны

Кадрлардың өз еркімен жұмысқа келмеген және тәртіп бұзғандар саны

тұрақтамаушылығының = ------------------------------------------------------------------------ х 100

коэффициенті тізім бойынша жұмыскерлердің орташа саны

Кадрлардың есеп беру кезеңіндегі тұрақты жұмыскерлер саны

тұрақтылық = ------------------------------------------------------------------------ х 100

коэффициенті жұмыскерлердің кезең аяғындағытізімдік саны

Жұмыс күшінің құны – бұл жұмыскердің және оның отбасының өмір сүру қаражаттарының құны. Кәсіпорынның жұмыс күшіне жұмсалған шығындары құнына жалақы қоры, жұмыскерлердің тұрғын үйіне жұмсаған шығындары, әлеуметтік қамтуға шыққан шығындар, кәсіптік оқытуға, мәдени-тұрмыстық қызмет көрсетуге жұмсалған шығындар және т.б. жатады.

Жалданбалы жұмыскерлердің еңбекақы төлемі- есеп беру кезінде жұмыс берушінің жалданбалы жұмыскерге орындаған жұмысына беретін ақша немесе зат түріндегі төлемақысы. Еңбекақы екі бөліктен тұрады:

- қолма қол ақша және заттай түрде берілетін жалақы;

- әлеуметтік сақтандыруға аударылатын сома.