Жағдайлық есептер.
ТӘЖІРИБЕЛІК САБАҚҚА АРНАЛҒАН ӘДІСТЕМЕЛІК ӨҢДЕУ
Пәні –«Жалпы гигиена»
Пән коды - GG 3211
Мамандық - 5В110400- «Медициналық-профилактикалық іс»
Оқу сағатының көлемі (кредит) - 225 сағат/5 кредит
Курсы және оқу семестрі: 3 курс, V, VІ - семестр
\
2016-2017 оқу жылы
Тәжірибелік сабаққа арналған әдістемелік өңдеу кешені жалпы гигиена пәні бойынша жұмыс бағдарламасы негізінде құрастырылды.
Әдістемелік өңдеу «Гигиена-2» кафедрасы мәжілісінде талқыланды.
Хаттама № ___ «_____» ____________ 2016 ж.
Кафедра меңгерушісі м.ғ.к.: ________________ Ескерова С.Ө.
V-семестр
№1
І. Тақырыбы:Кіріспе. Гигиенаның мақсаты, міндеттері және зерттеу әдістері.
ІІ.Мақсаты:cтуденттерді гигиенаның мақсаты, міндеті, әдістерімен таныстыру.
ІІІ. Оқыту мақсаты:
Студент білуі тиіс:
- гигиена пәнін, мақсатын, негізгі міндеттері мен зерттеу әдістерін, басқа ғылымдармен байланысын;
- гигиенаның даму тарихын, гигиенаның негізгі даму этаптары, оған үлес қосқан жетекші гигиенистердің рөлін;
- қоршаған ортаның әр түрлі факторларының адам ағзасына әсері,олардың пайда болу жолдары және әсер ету жолдарын;
- денсаулықты күшейту, жұмыс істеу қабілетілігінің жоғарлауы, адам өмірінің белсенді ұзарту жөнінде ғылыми тұрғыда гигиенаның ролін;
Студент істей алуы тиіс:
- заңнамалық құжаттарды пайдалануды;
- санитарлық ағарту жұмыстарының барлық түрлері мен әдістерін қолдануды.
ІV. Тақырыптың негізгі сұрақтары:
1. Гигиена – негізгі аурудың алдын алуға бағытталған пән.
2. Гигиенаның методологиялық негізі, мақсаты, міндеттері және олардың гигиеналық сипаттамасы.
3. Жалпы гигиенаның гигиеналық маңызы және басқа ғылымдармен байланысы.
4. Алдын алу, санитарлы мәдениет, санитарлы жағдай, гигиеналық жағдай, гигиеналық норматив түсініктері, олардың анықтамасы.
5. Жалпы гигенаның бөлімдері.
V. Білім берудің және оқытудың әдістері: пресс-конференция.
VІ. Әдебиет:
Қазақ тілінде:
Негізгі:
1. Кенесариев У.И., Балмахаева Р.М., Жоламанов М.Е., Алимова Н.Е. Тамақтану гигиенасы. Алматы, 2010., 144 б.
2. Гигиена: Жоғарғы оқу орындарына арналған оқулық / У.И.Кенесариев және т.б. – Алматы: 2010ж. – 656 б.
3. Торгаутов, Б.К. Жалпы гигиена: оқулық. –Шымкент: «Нұрдана –LTD», 2011. -432 бет.
4. Бектұрғанов Р.С. Жалпы гигиена пәнінен тәжірибелік сабақтарға арналған нұсқаулық. - Шымкент, 2010.
Қосымша:
1.Трушкина Л.Ю Гигиена и экология человека: учебное пособие.4- е изд М: Проспект,2006
2.Крымская И.Г.Гигиена и основы экологии человека : учебное пособие Ростов на Дону
3.Шарманов Т.Ш.Йодный дефицит в Казахстане: состояние проблемы и пути решение : Астана, 2008
4.Барановский А.Ю.Болезни нарушение питания. Лечение и профилактика: Наука и техника , 2007
5 Денсаулықты дамытуға 2016-2019 жылдарға арналған Қазақстан Республикасының мемлекеттік «Денсаулық» бағдарламасы.
Орыс тілінде:
Негізгі:
1. Пивоваров Ю.П., Королик В.В., и др. Гигиена и основы экологии человекав., 4-е исп. и доп.- Ростов- на Дону «Феникс», 2008-415с.
Қосымша:
1.Королев А.А. Гигиена питания.- М-.: Издательский Центр «Академия».2006-528с.
2.Рубина Е.А. Санитария и гигиена питания: Учебное пособие для студентов ВУЗов-М.:Издательский Центр «Академия»,2005.-288с.
3. Государственная программа развития здравохранения Ресбулики Казахстан «Денсаулық» на 2016-2019 годы
Электронды ресурстар:
1. Бейсембаева З.И. Аурухана, стоматологиялық емхана және дәріхана мекемелерінің гигиенасы: оқу құралы. –Шымкент, 2010.
2.Жалпы гигиена Торғаутов Б.К – Шымкент :2009
3. Гигиена учебник для вузов /под. ред Г.И.Румянцева – 2-е изд М:2009
4. Мазаев В.Т.Коммунальная гигиена 1-2 часть: учебник ГЭОТАР – Медиа, 2009
5. Справочник диетолога ,,Равновесие,,2006
6. Кучма В.Р. Гигиена детей и подростков : учебник ГЭОТАР – Медиа, 2010
7 . Гигиена труда Н.Ф.Измерова ГЭОТАР – Медиа 2008
VІІ. Бақылау -сұрақтары:
1. Гигиенаның зерттеу нысандарынатаңыз.
2. Гигиенаның мақсаты мен міндеттерін түсіндіріңіз.
3. Гигиенада қандай зерттеу әдістері қолданылады?
4. Гигиена ғылымының басқа ғылымдармен байланысын атаңыз.
5. Гигиенаның бөлімдерін атаңыз және оларға сипаттама беріңіз.
№2
І. Тақырыбы:Санитариялық-эпидемиологиялық қызметті ұйымдастыру негіздері. Мемлекеттік санитариялық-эпидемиологиялық қадағалау саласындағы мамандардың жұмысының формасы мен әдістері.
ІІ.Мақсаты:cтуденттерді санитарлық-эпидемиологиялық қызметті ұйымдастыру негіздерімен таныстыру.
ІІІ. Оқыту мақсаты:
Студент білуі тиіс:
- эпидемиологиялық қызмет туралы түсінікті;
- эпидемиологиялық қызметті ұйымдастыру негіздерін;
- МСҚБ мамандарының жұмыс түрлері мен әдістерін.
Студент істей алуы тиіс:
- МСҚБ құрылымын анықтауды;
- заңнамалық құжаттарды пайдалануды;
- санитарлық дәрігер жұмысының барлық түрлері мен әдістерін қолдануды.
ІV. Тақырыптың негізгі сұрақтары:
1. ҚР санитарлы-эпидемиологиялық қызметті ұйымдастыру.
2.Санитар дәрігерлердің жұмыс әдістері.
3.Санитар дәрігерлердің жұмыс түрлері.
4.ҚР санитарлы-эпидемиологиялық қызметтің құрылымы.
5.ҚР санитарлы-эпидемиологиялық басқарма категориялары.
V. Білім берудің және оқытудың әдістері: TBL, тестілеу.
VІ. Әдебиет:
Қазақ тілінде:
Негізгі:
1. Кенесариев У.И., Балмахаева Р.М., Жоламанов М.Е., Алимова Н.Е. Тамақтану гигиенасы. Алматы, 2007., 144 б.
2. Неменко Б.А. Коммуналдық гигиена. Алматы. 2004. – 277 б.
3. Гигиена: Жоғарғы оқу орындарына арналған оқулық / У.И.Кенесариев және т.б. – Алматы: 2010ж. – 656 б.
4. Торгаутов, Б.К. Жалпы гигиена: оқулық. –Шымкент: «Нұрдана –LTD», 2011. -432 бет.
5. Бектұрғанов Р.С. Жалпы гигиена пәнінен тәжірибелік сабақтарға арналған нұсқаулық. - Шымкент, 2010.
Қосымша:
1.Трушкина Л.Ю Гигиена и экология человека: учебное пособие.4- е изд М: Проспект,2006
2.Крымская И.Г.Гигиена и основы экологии человека : учебное пособие Ростов на Дону
3.Шарманов Т.Ш.Йодный дефицит в Казахстане: состояние проблемы и пути решение : Астана, 2008
4.Барановский А.Ю.Болезни нарушение питания. Лечение и профилактика: Наука и техника , 2007
5. Денсаулықты дамытуға 2016-2019 жылдарға арналған Қазақстан Республикасының мемлекеттік «Денсаулық» бағдарламасы.
Орыс тілінде:
Негізгі:
1. Пивоваров Ю.П., Королик В.В., и др. Гигиена и основы экологии человекав., 4-е исп. и доп.- Ростов- на Дону «Феникс», 2008-415с.
Қосымша:
1.Королев А.А. Гигиена питания.- М-.: Издательский Центр «Академия».2006-528с.
2.Кучма В.Р. Гигиена детей и подростков: Учебник.-М.: Медицина.2001.-384с.
3.Рубина Е.А. Санитария и гигиена питания: Учебное пособие для студентов ВУЗов-М.:Издательский Центр «Академия»,2005.-288с
4. Государственная программа развития здравохранения Ресбулики Казахстан «Денсаулық» на 2016-2019 годы
Электронды ресурстар:
1. Бейсембаева З.И. Аурухана, стоматологиялық емхана және дәріхана мекемелерінің гигиенасы: оқу құралы. –Шымкент, 2010.
2.Жалпы гигиена Торғаутов Б.К – Шымкент :2009
3. Гигиена учебник для вузов /под. ред Г.И.Румянцева – 2-е изд М:2009
4. Мазаев В.Т.Коммунальная гигиена 1-2 часть: учебник ГЭОТАР – Медиа, 2009
5. Справочник диетолога ,,Равновесие,,2006
6. Кучма В.Р. Гигиена детей и подростков : учебник ГЭОТАР – Медиа, 2010
7 . Гигиена труда Н.Ф.Измерова ГЭОТАР – Медиа 2008
VІІ. Бақылау -сұрақтары:
1. Санитарлық эпидемиологиялық қызмет қалай ұйымдастырады?
2. Санитарлық дәрігердің қандай жұмыс әдістерін білесіз?
3. Санитарлық ағарту жұмыстары дегеніміз не?
4. Санитар дәрігерлердің қандай жұмыс формаларын білесіз?
№3
І. Тақырыбы:Ауа ортасының гигиеналық маңызы.
ІІ.Мақсаты:студенттерге тұрғын үй және қоғамдық ғимараттардағы микроклиматтық жағдайларды бағалауды үйрету.
ІІІ. Оқыту мақсаты:
Студент білуі тиіс:
- ауа ортасының гигиеналық маңызын;
- бөлменің микроклиматы туралы түсінікті;
- температуралық тәртіпті өлшеу әдістерін;
- ауа ылғалдылығын өлшеу әдісін.
Студент істей алуы тиіс:
- бөлмедегі ауаның физикалық көрсеткіштерін анықтауды;
- бөлмедегі ауа ылғалдылығы мен температурасын анықтауды;
- жылуды сезінуіне байланысты адамның жылулық жағдайын анықтауды.
ІV. Тақырыптың негізгі сұрақтары:
1. Ауа ортасының гигиеналық маңызы.
2. Атмосфералық ауаның физикалық құрамы.
3. Атмосфералық ауаның химиялық құрамы.
4. Микроклиматты гигиеналық маңызы (атмосфералық қысым, ауа ылғалдылығы және т.б.).
V. Білім берудің және оқытудың әдістері: жағдайлық есептер шешу.
Группа №1.Атмосфералық қысымды анықтау..
Группа №2.Бөлме ауасының темпиратурасын горизонтальды және вертикальды бағытта анықтау.
Группа №3.Бөлме ауасының салыстырмалы, абсолютты, максмалды ылғалдылығын анықтау.
VІ. Әдебиет:
Қазақ тілінде:
Негізгі:
1. Кенесариев У.И., Балмахаева Р.М., Жоламанов М.Е., Алимова Н.Е. Тамақтану гигиенасы. Алматы, 2007., 144 б.
2. Гигиена: Жоғарғы оқу орындарына арналған оқулық / У.И.Кенесариев және т.б. – Алматы: 2010ж. – 656 б.
3. Торгаутов, Б.К. Жалпы гигиена: оқулық. –Шымкент: «Нұрдана –LTD», 2011. -432 бет.
4. Бектұрғанов Р.С. Жалны гигиена пәнінен тәжірибелік сабақтарға арналған нұсқаулық. - Шымкент, 2010.
Қосымша:
1.Трушкина Л.Ю Гигиена и экология человека: учебное пособие.4- е изд М: Проспект,2006
2.Крымская И.Г.Гигиена и основы экологии человека : учебное пособие Ростов на Дону
3.Шарманов Т.Ш.Йодный дефицит в Казахстане: состояние проблемы и пути решение : Астана, 2008
4.Барановский А.Ю.Болезни нарушение питания. Лечение и профилактика: Наука и техника , 2007
5. Денсаулықты дамытуға 2016-2019 жылдарға арналған Қазақстан Республикасының мемлекеттік «Денсаулық» бағдарламасы.
Орыс тілінде:
Негізгі:
1. Пивоваров Ю.П., Королик В.В., и др. Гигиена и основы экологии человекав., 4-е исп. и доп.- Ростов- на Дону «Феникс», 2008-415с.
Қосымша:
1.Королев А.А. Гигиена питания.- М-.: Издательский Центр «Академия».2006-528с.
2.Рубина Е.А. Санитария и гигиена питания: Учебное пособие для студентов ВУЗов-М.:Издательский Центр «Академия»,2005.-288с.
3. Государственная программа развития здравохранения Ресбулики Казахстан «Денсаулық» на 2016-2019 годы
Электронды ресурстар:
1. Бейсембаева З.И. Аурухана, стоматологиялық емхана және дәріхана мекемелерінің гигиенасы: оқу құралы. –Шымкент, 2010.
2.Жалпы гигиена Торғаутов Б.К – Шымкент :2009
3. Гигиена учебник для вузов /под. ред Г.И.Румянцева – 2-е изд М:2009
4. Мазаев В.Т.Коммунальная гигиена 1-2 часть: учебник ГЭОТАР – Медиа, 2009
5. Справочник диетолога ,,Равновесие,,2006
6. Кучма В.Р. Гигиена детей и подростков : учебник ГЭОТАР – Медиа, 2010
7 . Гигиена труда Н.Ф.Измерова ГЭОТАР – Медиа 2008
VІІ. Бақылау:
1)Тест сұрақтары:
1. Ауаның абсолюттi ылғалдылығы ... сипатталады.
a) ауадағы г/ м3-пен
b) пайызбен
c) Реомюр градусымен
d) м кал/кв.см/мин-пен
e) су бағанасының мм- мен
2.Ауаның максималды ылғалдылығы -бұл:
a) белгiлi бiр температурадағы 1 текше метр ауаны қанықтыру үшiн қажеттi граммен берiлген су буларының мөлшерi
b) 760 мм сынап бағанасындағы барометрлiк қысым мен 0 градус С температура кезiндегi ауаны қанықтыратын су буларының серпiмдiлiгi
c) теңiз деңгейiндегi 0 градус С температура кезiндегi 1 текше метр ауадағы су буларының мөлшерi
d) ауадағы жоғары ылғалдылық
e) мұздың еру нүктесiнен спирттiң қайнау нүктесiне дейiнгi температуралық аралықтың 1/100 бөлiгi
3. Ауаның қозғалу бағыты ... анықталады.
a) флюгермен
b) анемометрмен
c) психрографпен
d) кататермометрмен
e) қанатшалы анемометрмен
4 Атмосфералық қысым ...өлшенеді.
a) барометрмен
b) термографпен
c) актинометрмен
d) кататермометрмен
e) гигрографпен
5 Тыныс жолдары мен көздiң кiлегейлi қабықшасына тiтiркендiргiш әсерiн тигiзетiн
озонның мөлшерi:
a) 0,1 кг/куб м
b) 0,01 мг/куб м
c) 0,5 кг/куб м
d) 1,0 кг/куб м
e) 2 кг/куб м
6, Атмосфералық ауа температурасы төмен болған кезде оның салқындатқыш әсерiн күшейтетін жағдай ... болып табылады.
a) ауада ылғалдылығының төмен болуы
b) атмосфералық қысымның төмендеуі
c) тәулiк уақыты
d) ауада ылғалдылығының жоғарылауы
e) атмосфералық қысымның жоғарылауы
7.Бөлме ауасындағы көмiрқышқыл газының ШРЕМ:
a) 0,07-0,1%
b) 0,03-0,4%
c) 2,0%
d) 2,5-3-0%
e) 0,15-0,45%
8. Атмосфералық ауадағы СО2 ... құрайды.
a) 0,03-0,04%
b) 0,07-0,08%
c) 0,1%
d) 0,5%
e) 0,6%
9. Ауаның максимальді ылғалдылығы - бұл:
a) белгiлi бiр температурадағы 1 текше метр ауаны қанықтыру үшiн қажетті граммен берiлген су буларының мөлшерi
b) 760 мм сынап бағанасындағы барометрлiк қысым мен 0 градус С температура кезiндегi ауаны қанықтыратын су буларының серпiмдiлiгi
c) теңiз деңгейiндегi 0 градус С температура кезiндегi 1 текше метр ауадағы су буларының мөлшерi
d) ауадағы жоғары ылғалдылық
e) мұздың еру нүктесiнен спирттiң қайнау нүктесiне дейiнгi температуралық аралықтың 1/100 бөлiгi
10. Адам ағзасына ауа ылғалдылығының әсерi:
a) адамның жылуды сезiнуiн өзгеруі
b) инфрақызыл радиациясының интенсивтiлiгiн төмендетуде
c) ультракүлгiн сәулесiнiң интенсивтiлiгiн төмендетуде
d) атмосфералық қысымды төмендетуде
e) атмосфералық ауаның химиялық құрамын өзгертуде
11. Микроклимат- бұл:
a) шектелген аймақтағы метеорологиялық тәртiп
b) осы жерге тән метеорологиялық факторлардың минимальды айқындылығы
c) табиғаттың адамға қатыстылығын сипаттайтын метеофакторлардың минимальды жиынтығы
d) физикалық үдерiстердiң қарқындылығы
e) белгiлi бiр жердегi фауна мен флора дамуын анықтайтын табиғи факторлардың жиынтығы
12.Атмосфералық ауадағы оттегінің мөлшерiн ... құрайды.
a) 20-21%
b) 16%
c) 19%
d) 18%
e) 14%
13. Ауаның салыстырмалы ылғалдылығы - бұл:
a) абсолюттi ылғалдылықтың максимальды ылғалдылыққа пайыздық қатынасы
b) максимальды ылғалдылықтың абсолюттi ылғалдылыққа қатынасы
c) абсолюттi ылғалдылықтың өсу нүктесiне қатынасы
d) г/текше метр ауадағы су буларының қанығу серпiмдiлiгi
e) максимальды мен абсолюттi ылғалдылық арасындағы айырмашылық
14. Ауаның салыстырмалы ылғалдылығы сипатталады:
a) пайызбен
b) сынап бағанасының мм-мен
c) су бағанасының мм-мен
d) баллмен
e) г/текше метрмен
15. Бөлмедегi микроклиматтық параметрлерiн нормалау үшін ... ескерiлу қажет.
a) бөлмелердiң белгiлi бiр мақсатта пайдаланылуы
b) бөлменiң жарыққа қарай бағытталуы
c) бөлмедегi адамдар саны
d) киiмнiң жылу қорғағыштық қасиетi
e) жылыту жүйесi
2)Сұрақтар:
1. Ауа ортасының физикалық факторларына не жатады?
2. Бөлменің микроклиматы дегеніміз не?
3. Ауа ылғалдылығы адам олрганизміне қалай әсер етеді?
4. Климат дегеніміз не?
5. Климат пен ауа райының гигиеналық маңызы неде?
№4
І. Тақырыбы:Температуралық және ылғалдылық тәртібін зерттеу әдістері мен бағалау.
ІІ.Мақсаты:студенттерге тұрғын үй және қоғамдық ғимараттардағы микроклиматтық жағдайларды бағалауды үйрету.
ІІІ. Оқыту мақсаты:
Студент білуі тиіс:
- ауа ортасының гигиеналық маңызын;
- бөлменің микроклиматы туралы түсінікті;
- температуралық тәртіпті өлшеу әдістерін;
- ауа ылғалдылығын өлшеу әдісін.
Студент істей алуы тиіс:
- бөлмедегі ауаның физикалық көрсеткіштерін анықтауды;
- бөлмедегі ауа ылғалдылығы мен температурасын анықтауды;
- жылуды сезінуіне байланысты адамның жылулық жағдайын анықтауды.
ІV. Тақырыптың негізгі сұрақтары:
5. Ауа ортасының гигиеналық маңызы.
6. Атмосфералық ауаның физикалық құрамы.
7. Атмосфералық ауаның химиялық құрамы.
8. Микроклиматты гигиеналық маңызы (атмосфералық қысым, ауа ылғалдылығы және т.б.).
V. Білім берудің және оқытудың әдістері: құралдармен жұмыс істеу.
VІ. Әдебиет:
Қазақ тілінде:
Негізгі:
1. Кенесариев У.И., Балмахаева Р.М., Жоламанов М.Е., Алимова Н.Е. Тамақтану гигиенасы. Алматы, 2007., 144 б.
2. Гигиена: Жоғарғы оқу орындарына арналған оқулық / У.И.Кенесариев және т.б. – Алматы: 2010ж. – 656 б.
3. Торгаутов, Б.К. Жалпы гигиена: оқулық. –Шымкент: «Нұрдана –LTD», 2011. -432 бет.
4. Бектұрғанов Р.С. Жалны гигиена пәнінен тәжірибелік сабақтарға арналған нұсқаулық. - Шымкент, 2010.
Қосымша:
1.Трушкина Л.Ю Гигиена и экология человека: учебное пособие.4- е изд М: Проспект,2006
2.Крымская И.Г.Гигиена и основы экологии человека : учебное пособие Ростов на Дону
3.Шарманов Т.Ш.Йодный дефицит в Казахстане: состояние проблемы и пути решение : Астана, 2008
4.Барановский А.Ю.Болезни нарушение питания. Лечение и профилактика: Наука и техника , 2007
5. Денсаулықты дамытуға 2016-2019 жылдарға арналған Қазақстан Республикасының мемлекеттік «Денсаулық» баңдарламасы.
Орыс тілінде:
Негізгі:
1. Пивоваров Ю.П., Королик В.В., и др. Гигиена и основы экологии человекав., 4-е исп. и доп.- Ростов- на Дону «Феникс», 2008-415с.
Қосымша:
1.Королев А.А. Гигиена питания.- М-.: Издательский Центр «Академия».2006-528с.
2.Неменко Б.А., Кенесариев У.И. Коммунальная гигиена- Алматы: НИЦ «Гылым», 2003.-464с.
3.Рубина Е.А. Санитария и гигиена питания: Учебное пособие для студентов ВУЗов-М.:Издательский Центр «Академия»,2005.-288с.
4. Государственная программа развития здравохранения Ресбулики Казахстан «Денсаулық» на 2016-2019 годы
Электронды ресурстар:
1. Бейсембаева З.И. Аурухана, стоматологиялық емхана және дәріхана мекемелерінің гигиенасы: оқу құралы. –Шымкент, 2010.
2.Жалпы гигиена Торғаутов Б.К – Шымкент :2009
3. Гигиена учебник для вузов /под. ред Г.И.Румянцева – 2-е изд М:2009
4. Мазаев В.Т.Коммунальная гигиена 1-2 часть: учебник ГЭОТАР – Медиа, 2009
5. Справочник диетолога ,,Равновесие,,2006
6. Кучма В.Р. Гигиена детей и подростков : учебник ГЭОТАР – Медиа, 2010
7 . Гигиена труда Н.Ф.Измерова ГЭОТАР – Медиа 2008
VІІ. Бақылау:
№5
І. Тақырыбы:Адам ағзасына микроклиматтық факторлардың әсерін кешенді бағалау. Адамдардың объективтік және субъективтік жылу сезінуін бағалау.
ІІ. Мақсаты:студенттерге тұрғын үй және қоғамдық ғимараттардағы микроклиматтық жағдайларды бағалауды, сонымен қатар олардың жағымсыз әсерлерінің алдын алу іс-шараларын жүргізуді үйрету.
ІІІ. Оқыту мақсаты:
Студент білуі тиіс:
- ауа ортасының гигиеналық маңызын;
- адам ағзасына микроклиматтық факторлардың кешенді әсерін;
- адам ағзасының объективті жылу сезінуі туралы түсінікті;
- адам ағзасының субъективті жылу сезінуі туралы түсінікті.
Студент істей алуы тиіс:
- жылуды сезінуіне байланысты адамның жылулық жағдайын анықтауды;
- микроклиматты тиімдендіру шараларын ұсынуды.;
- адам ағзасына микроклиматтың әсерлерін кешенді бағалау жүргізіді.
ІV. Тақырыптың негізгі сұрақтары:
1. Адам ағзасына микроклиматтың әсері.
2. Микроклиматты гигиеналық бағалау.
3. Ағзаға жоғарғы және төменгі температуралырдың әсері.
4. Жылулық және күндік соққы.
5. Акклиматизация мәселелері.
V. Білім берудің және оқытудың әдістері: миға шабуыл.
VІ. Әдебиет:
Қазақ тілінде:
Негізгі:
1. Кенесариев У.И., Балмахаева Р.М., Жоламанов М.Е., Алимова Н.Е. Тамақтану гигиенасы. Алматы, 2007., 144 б.
2. Гигиена: Жоғарғы оқу орындарына арналған оқулық / У.И.Кенесариев және т.б. – Алматы: 2010ж. – 656 б.
3. Торгаутов, Б.К. Жалпы гигиена: оқулық. –Шымкент: «Нұрдана –LTD», 2011. -432 бет.
4. Бектұрғанов Р.С. Жалны гигиена пәнінен тәжірибелік сабақтарға арналған нұсқаулық. - Шымкент, 2010.
Қосымша:
1.Трушкина Л.Ю Гигиена и экология человека: учебное пособие.4- е изд М: Проспект,2006
2.Крымская И.Г.Гигиена и основы экологии человека : учебное пособие Ростов на Дону
3.Шарманов Т.Ш.Йодный дефицит в Казахстане: состояние проблемы и пути решение : Астана, 2008
4.Барановский А.Ю.Болезни нарушение питания. Лечение и профилактика: Наука и техника , 2007
5. Денсаулықты дамытуға 2016-2019 жылдарға арналған Қазақстан Республикасының мемлекеттік «Денсаулық» баңдарламасы.
Орыс тілінде:
Негізгі:
1. Пивоваров Ю.П., Королик В.В., и др. Гигиена и основы экологии человекав., 4-е исп. и доп.- Ростов- на Дону «Феникс», 2008-415с.
Қосымша:
1.Королев А.А. Гигиена питания.- М-.: Издательский Центр «Академия».2006-528с.
2.Рубина Е.А. Санитария и гигиена питания: Учебное пособие для студентов ВУЗов-М.:Издательский Центр «Академия»,2005.-288с.
3. Государственная программа развития здравохранения Ресбулики Казахстан «Денсаулық» на 2016-2019 годы
Электронды ресурстар:
1. Бейсембаева З.И. Аурухана, стоматологиялық емхана және дәріхана мекемелерінің гигиенасы: оқу құралы. –Шымкент, 2010.
2.Жалпы гигиена Торғаутов Б.К – Шымкент :2009
3. Гигиена учебник для вузов /под. ред Г.И.Румянцева – 2-е изд М:2009
4. Мазаев В.Т.Коммунальная гигиена 1-2 часть: учебник ГЭОТАР – Медиа, 2009
5. Справочник диетолога ,,Равновесие,,2006
6. Кучма В.Р. Гигиена детей и подростков : учебник ГЭОТАР – Медиа, 2010
7 . Гигиена труда Н.Ф.Измерова ГЭОТАР – Медиа 2008
VІІ. Бақылау-сұрақтар:
1. Адам ағзасына төменгі және жоғарғы температура қалай әсер етеді?
2. Акклиматизация дегеніміз не?
3. Бөлме микроклиматын бағалауға арналған қандай құрылғыларды білесіз?
4. Бөлмедегі ауа қозғалысының жылдамдығын қандай құралмен өлшейміз?
5. Адамның объективті жылу сезінуі дегеніміз не?
6. Адамның субъективті жылу сезінуі дегеніміз не?
№6
І. Тақырыбы:Адамдардың объективтік және субъективтік жылу сезінуін бағалау.
ІІ. Мақсаты:студенттерге тұрғын үй және қоғамдық ғимараттардағы микроклиматтық жағдайларды бағалауды, сонымен қатар олардың жағымсыз әсерлерінің алдын алу іс-шараларын жүргізуді үйрету.
ІІІ. Оқыту мақсаты:
Студент білуі тиіс:
- ауа ортасының гигиеналық маңызын;
- адам ағзасына микроклиматтық факторлардың кешенді әсерін;
- адам ағзасының объективті жылу сезінуі туралы түсінікті;
- адам ағзасының субъективті жылу сезінуі туралы түсінікті.
Студент істей алуы тиіс:
- жылуды сезінуіне байланысты адамның жылулық жағдайын анықтауды;
- микроклиматты тиімдендіру шараларын ұсынуды.;
- адам ағзасына микроклиматтың әсерлерін кешенді бағалау жүргізуді.
ІV. Тақырыптың негізгі сұрақтары:
6. Адам ағзасына микроклиматтың әсері.
7. Микроклиматты гигиеналық бағалау.
8. Ағзаға жоғарғы және төменгі температуралырдың әсері.
9. Жылулық және күндік соққы.
10. Акклиматизация мәселелері.
V. Білім берудің және оқытудың әдістері: жағдайлық есептер шешу.
VІ. Әдебиет:
Қазақ тілінде:
Негізгі:
1. Кенесариев У.И., Балмахаева Р.М., Жоламанов М.Е., Алимова Н.Е. Тамақтану гигиенасы. Алматы, 2007., 144 б.
2. Неменко Б.А. Коммуналдық гигиена. Алматы. 2004. – 277 б.
3. Гигиена: Жоғарғы оқу орындарына арналған оқулық / У.И.Кенесариев және т.б. – Алматы: 2010ж. – 656 б.
4. Торгаутов, Б.К. Жалпы гигиена: оқулық. –Шымкент: «Нұрдана –LTD», 2011. -432 бет.
5. Бектұрғанов Р.С. Жалны гигиена пәнінен тәжірибелік сабақтарға арналған нұсқаулық. - Шымкент, 2010.
Қосымша:
1.Трушкина Л.Ю Гигиена и экология человека: учебное пособие.4- е изд М: Проспект,2006
2.Крымская И.Г.Гигиена и основы экологии человека : учебное пособие Ростов на Дону
3.Шарманов Т.Ш.Йодный дефицит в Казахстане: состояние проблемы и пути решение : Астана, 2008
4.Барановский А.Ю.Болезни нарушение питания. Лечение и профилактика: Наука и техника , 2007
5. Денсаулықты дамытуға 2016-2019 жылдарға арналған Қазақстан Республикасының мемлекеттік «Денсаулық» бағдарламасы.
Орыс тілінде:
Негізгі:
1. Пивоваров Ю.П., Королик В.В., и др. Гигиена и основы экологии человекав., 4-е исп. и доп.- Ростов- на Дону «Феникс», 2008-415с.
Қосымша:
1.Королев А.А. Гигиена питания.- М-.: Издательский Центр «Академия».2006-528с.
2.Кучма В.Р. Гигиена детей и подростков: Учебник.-М.: Медицина.2001.-384с.
3.Неменко Б.А., Кенесариев У.И. Коммунальная гигиена- Алматы: НИЦ «Гылым», 2003.-464с.
4.Рубина Е.А. Санитария и гигиена питания: Учебное пособие для студентов ВУЗов-М.:Издательский Центр «Академия»,2005.-288с.
5. Государственная программа развития здравохранения Ресбулики Казахстан «Денсаулық» на 2016-2019 годы
Электронды ресурстар:
1. Бейсембаева З.И. Аурухана, стоматологиялық емхана және дәріхана мекемелерінің гигиенасы: оқу құралы. –Шымкент, 2010.
2.Жалпы гигиена Торғаутов Б.К – Шымкент :2009
3. Гигиена учебник для вузов /под. ред Г.И.Румянцева – 2-е изд М:2009
4. Мазаев В.Т.Коммунальная гигиена 1-2 часть: учебник ГЭОТАР – Медиа, 2009
5. Справочник диетолога ,,Равновесие,,2006
6. Кучма В.Р. Гигиена детей и подростков : учебник ГЭОТАР – Медиа, 2010
7 . Гигиена труда Н.Ф.Измерова ГЭОТАР – Медиа 2008
VІІ. Бақылау-сұрақтар:
1.Адам ағзасына төменгі және жоғарғы температура қалай әсер етеді?
2.Акклиматизация дегеніміз не?
3.Бөлме микроклиматын бағалауға арналған қандай құрылғыларды білесіз?
4.Бөлмедегі ауа қозғалысының жылдамдығын қандай құралмен өлшейміз?
5.Адамның объективті жылу сезінуі дегеніміз не?
6.Адамның субъективті жылу сезінуі дегеніміз не?
№7
І. Тақырыбы:Тұрғын және қоғамдық бөлмелердегі ауадан сынама алу әдісі, ауа ортасының сапасын зерттеу және бағалау. Ауа алмасуының қажетті және нақтылы
көлемін есептеу әдісі мен ауа алмасу еселігі.
ІІ. Мақсаты:студенттерді ауадан сынама алу және ауа алмасу жиілігінің қажетті және нақты көлемін есептеу әдістерімен таныстыру.
ІІІ. Оқыту мақсаты:
Студент білуі тиіс:
- қоғамдық және тұрғын бөлмелердегі ауа ортасын гигиеналық мәнін;
- СО2 анықтаудың гигиеналық мәні;
- адам ағзасына жабық бөлмелер ауасының химиялық жәнге бактериальды ластануын алдын алу шараларын.
Студент істей алуы тиіс:
- жабық бөлмелер ауа ортасының сапасын бағалауды;
- ауаалмасу тиімділігін бағалауды;
- зертханалы зерттеу үшін ауадан сынама алуды;
- жабық бөлмелердің ауасын жақсарту және алдын алу бойынша шараларды өңдеуді;
- ауаалмасу жиілігінің нақты және қажетті көлеміне есептеу жүргізуді.
ІV. Тақырыптың негізгі сұрақтары:
1. Атмосфералық ауаның химиялық құрамы, оның гигиеналық маңызы.
2. Ауа ортасының химиялық қосылыстар мен патогенді микроағзалармен ластануының гигиеналық маңызы.
3. Ауадан сынама алу әдісі.
4. Биологиялық факторларды гигиеналық бағалау.
5. Жабық бөлмелердің ауа ортасының сапасын бағалау және зерттеу әдістері.
V. Білім берудің және оқытудың әдістері: құралдармен жұмыс істеу, жағдайлық есептер шешу.
№1 топ. Аспиратор құрылғысымен және жұмыс жасау қағидаларымен танысу.
№2 топ. Жабық бөлменің ауасынан сынама алып оның гигиеналық жағдайын бағалаңыз.
№3 топ. Ластану деңгейін төмендету бойынша шаралар өңдеңіз.
VІ. Әдебиет:
Қазақ тілінде:
Негізгі:
1. Кенесариев У.И., Балмахаева Р.М., Жоламанов М.Е., Алимова Н.Е. Тамақтану гигиенасы. Алматы, 2007., 144 б.
2. Неменко Б.А. Коммуналдық гигиена. Алматы. 2004. – 277 б.
3. Гигиена: Жоғарғы оқу орындарына арналған оқулық / У.И.Кенесариев және т.б. – Алматы: 2010ж. – 656 б.
4. Торгаутов, Б.К. Жалпы гигиена: оқулық. –Шымкент: «Нұрдана –LTD», 2011. -432 бет.
5. Бектұрғанов Р.С. Жалны гигиена пәнінен тәжірибелік сабақтарға арналған нұсқаулық. - Шымкент, 2010.
Қосымша:
1.Трушкина Л.Ю Гигиена и экология человека: учебное пособие.4- е изд М: Проспект,2006
2.Крымская И.Г.Гигиена и основы экологии человека : учебное пособие Ростов на Дону
3.Шарманов Т.Ш.Йодный дефицит в Казахстане: состояние проблемы и пути решение : Астана, 2008
4.Барановский А.Ю.Болезни нарушение питания. Лечение и профилактика: Наука и техника , 2007
5. Денсаулықты дамытуға 2016-2019 жылдарға арналған Қазақстан Республикасының мемлекеттік «Денсаулық» баңдарламасы.
Орыс тілінде:
Негізгі:
1. Пивоваров Ю.П., Королик В.В., и др. Гигиена и основы экологии человекав., 4-е исп. и доп.- Ростов- на Дону «Феникс», 2008-415с.
Қосымша:
1.Королев А.А. Гигиена питания.- М-.: Издательский Центр «Академия».2006-528с.
2.Кучма В.Р. Гигиена детей и подростков: Учебник.-М.: Медицина.2001.-384с.
3.Неменко Б.А., Кенесариев У.И. Коммунальная гигиена- Алматы: НИЦ «Гылым», 2003.-464с.
4.Рубина Е.А. Санитария и гигиена питания: Учебное пособие для студентов ВУЗов-М.:Издательский Центр «Академия»,2005.-288с.
5. Государственная программа развития здравохранения Ресбулики Казахстан «Денсаулық» на 2016-2019 годы
Электронды ресурстар:
1. Бейсембаева З.И. Аурухана, стоматологиялық емхана және дәріхана мекемелерінің гигиенасы: оқу құралы. –Шымкент, 2010.
2.Жалпы гигиена Торғаутов Б.К – Шымкент :2009
3. Гигиена учебник для вузов /под. ред Г.И.Румянцева – 2-е изд М:2009
4. Мазаев В.Т.Коммунальная гигиена 1-2 часть: учебник ГЭОТАР – Медиа, 2009
5. Справочник диетолога ,,Равновесие,,2006
6. Кучма В.Р. Гигиена детей и подростков : учебник ГЭОТАР – Медиа, 2010
7 . Гигиена труда Н.Ф.Измерова ГЭОТАР – Медиа 2008
VІІ. Бақылау-сұрақтар:
1. Атмосфералық ауаның гигиеналық маңызы неде?
2. Атмосфералық ауаның химиялық құрамы қандай?
3. Ауа ортасының химиялық қосылыстармен және патогенді микроорганизмдермен ластануының гигиеналық маңызын атаңыз.
4. Ауадан сынама алу әдісі туралы айтып беріңіз.
5. Жабық бөлменің ауа ортасының сапасын қалай бағалаймыз?
6. Неге қоғамдық және тұрғын ғимараттарда көміртегі оттегісі ауаның санитарлы жағдайының жанама көрсеткіші болып табылады?
7. Ауада газтәрізді жағдайда болатын бу және аэрозоль түрінде болатын химиялық заттарды табуға арналған құрылғыны атаңыз.
8. Құрамында химиялық заттарды анықтауға арналған ауа сынамасын алу әдістемесі қандай?
№8
І. Тақырыбы:Ауыз су сапасын гигиеналық бағалау.
ІІ. Мақсаты:студенттерді су сапасымен байланысты аурулармен таныстыру, талдаудың қорытындысы бойынша су сапасына гигиеналық баға беруді үйрету.
ІІІ. Оқыту мақсаты:
Студент білуі тиіс:
- судың физиолого-гигиеналық және халық шаруашылығындағы маңызын;
- шарушылық – ауыз сумен қамтамасыз етудің нормасын;
- су факторымен байланысты жұқпалы ауруларды;
- ауыз су сапасының негізгі қағидалары мен микробиологиялық, химиялық, органалептикалық және радиологиялық көрсеткіштерінің гигиеналық маңызын.
Студент істей алуы тиіс:
- белгілі бір аурудың дамуындағы су факторларының ролін бағалауды;
- су сапасының көрсеткіштері мен санитарлық – гигиеналық зерттеу қорытындысы бойынша орталықтандырылған сумен қаматамасыз ету үшін су көздерін ұсынуды;
- ауыз су сапасын бағалау және талдау қорытындысы бойынша оның пайдалануға жарамдылығына қорытынды беруді.
ІV. Тақырыптың негізгі сұрақтары:
1. Судың гигиеналық, физиологиялық және халық шаруашылығындағы гигиеналық маңызы.
2. Судың эпидемиологиялық маңызы.
3. Су көздері және олардың санитарлық - гигиеналық маңызы.
4. Ауыз су сапасына қойылатын гигиеналық талаптар.
5. Судың химиялық ластану және табиғи химиялық құрамына байланысты болатын аурулар.
6. Биогеохимиялық провинция мен биогеохимиялық эндемияның қағидалары.
V. Білім берудің және оқытудың әдістері: TBL, тестілеу.
VІ. Әдебиет:
Қазақ тілінде:
Негізгі:
1. Кенесариев У.И., Балмахаева Р.М., Жоламанов М.Е., Алимова Н.Е. Тамақтану гигиенасы. Алматы, 2007., 144 б.
2. Гигиена: Жоғарғы оқу орындарына арналған оқулық / У.И.Кенесариев және т.б. – Алматы: 2010ж. – 656 б.
3. Торгаутов, Б.К. Жалпы гигиена: оқулық. –Шымкент: «Нұрдана –LTD», 2011. -432 бет.
4. Бектұрғанов Р.С. Жалны гигиена пәнінен тәжірибелік сабақтарға арналған нұсқаулық. - Шымкент, 2010.
Қосымша:
1.Трушкина Л.Ю Гигиена и экология человека: учебное пособие.4- е изд М: Проспект,2006
2.Крымская И.Г.Гигиена и основы экологии человека : учебное пособие Ростов на Дону
3.Шарманов Т.Ш.Йодный дефицит в Казахстане: состояние проблемы и пути решение : Астана, 2008
4.Барановский А.Ю.Болезни нарушение питания. Лечение и профилактика: Наука и техника , 2007
5. Денсаулықты дамытуға 2016-2019 жылдарға арналған Қазақстан Республикасының мемлекеттік «Денсаулық» бағдарламасы.
Орыс тілінде:
Негізгі:
1. Пивоваров Ю.П., Королик В.В., и др. Гигиена и основы экологии человекав., 4-е исп. и доп.- Ростов- на Дону «Феникс», 2008-415с.
Қосымша:
1.Королев А.А. Гигиена питания.- М-.: Издательский Центр «Академия».2006-528с.
2.Рубина Е.А. Санитария и гигиена питания: Учебное пособие для студентов ВУЗов-М.:Издательский Центр «Академия»,2005.-288с.
3. Государственная программа развития здравохранения Ресбулики Казахстан «Денсаулық» на 2016-2019 годы
Электронды ресурстар:
1. Бейсембаева З.И. Аурухана, стоматологиялық емхана және дәріхана мекемелерінің гигиенасы: оқу құралы. –Шымкент, 2010.
2.Жалпы гигиена Торғаутов Б.К – Шымкент :2009
3. Гигиена учебник для вузов /под. ред Г.И.Румянцева – 2-е изд М:2009
4. Мазаев В.Т.Коммунальная гигиена 1-2 часть: учебник ГЭОТАР – Медиа, 2009
5. Справочник диетолога ,,Равновесие,,2006
6. Кучма В.Р. Гигиена детей и подростков : учебник ГЭОТАР – Медиа, 2010
7 . Гигиена труда Н.Ф.Измерова ГЭОТАР – Медиа 2008
VІІ. Бақылау -жағдайлық есептер:
Есеп.
Қаланың ауыз су құбырында 400 мг/дм3 хлор және 550 мг/дм3 сульфаттар анықталған.
Ауыз суға гигиеналық баға беріңіз және оны жақсарту мен ластанудан қорғау шараларын құрастырыңыз.
Есеп.
Қаланың ауыз су құбырында 1 мг/дм3 темір және 3 мг/дм3 фтор анықталды.
Ауыз суға гигиеналық баға беріңіз және оны жақсарту мен ластанудан қорғау шараларын құрастырыңыз.
Есеп.
Ауыз су құбырының дәмі – 3 балл, иісі – 3 балл, түстілігі- 30, лайлығы - 2 мг/дм3
Ауыз суға гигиеналық баға беріңіз және оны жақсарту мен ластанудан қорғау шараларын құрастырыңыз.
Есеп.
Құдық суының жалпы қаттылығы 15 мг-экв/дм3 және құрамында 80 мг/дм3 нитрат бар.
Cуға гигиеналық баға беріңіз және оны жақсарту мен ластанудан қорғау шараларын құрастырыңыз.
№9
І. Тақырыбы:Орталықтандырылған шаруашылық - ауыз сумен қамтамасыз ету үшін су көздерін таңдау.
ІІ. Мақсаты:студенттерге орталықтандырылған шаруашылық - ауыз сумен қамтамасыз ету үшін су көздерін таңдауды үйрету.
ІІІ. Оқыту мақсаты:
Студент білуі тиіс:
- сумен қамтамасыз ету және су көздері туралы жалпы түсінікті;
- орталықтандырыған сумен қамтамасыз ету үшін су көздерін таңдау және су сапасына қойылатын гигиеналық талаптарды;
- жер асты және жер үсті су көздері мен сумен қамтамасыз ету жүйелерінің санитарлық-гигиеналық сипаттамасын.
Студент істей алуы тиіс:
- су сапасының көрсеткіштері мен су көздерін санитарлық-топографиялық зерттеу нәтижесі бойынша су көздері мен сумен қамтамасыз етуді таңдауға ұсыныс беруді;
- белгілі бір аурудың дамуындағы су факторларының ролін бағалауды;
- су сапасының көрсеткіштері мен санитарлық – гигиеналық зерттеу қорытындысы бойынша орталықтандырылған сумен қаматамасыз ету үшін су көздерін ұсынуды.
ІV. Тақырыптың негізгі сұрақтары:
1.Су көздерінің түрлері және санитарлы гигиеналық маңызы.
2.Ауыз су сапасына қойылатын гигиеналық талаптар.
3.Су сапасы көрсеткіштері мен санитарлы-гигиеналық зерттеу мәліметтері негізінде орталықтанған сумен қамтамасыз ету үшін су көзін таңдау.
4. Судың химиялық ластануы мен табиғи құрамына негізделген аурулар.
5.Биогеохимиялық эндемиялар мен биогеохимиялық провинциялар қағидалары.
V. Білім берудің және оқытудың әдістері: ауызша сұрау, жағдайлық есептер шығару.
VІ. Әдебиет:
Қазақ тілінде:
Негізгі:
1. Кенесариев У.И., Балмахаева Р.М., Жоламанов М.Е., Алимова Н.Е. Тамақтану гигиенасы. Алматы, 2007., 144 б.
2. Гигиена: Жоғарғы оқу орындарына арналған оқулық / У.И.Кенесариев және т.б. – Алматы: 2010ж. – 656 б.
3. Торгаутов, Б.К. Жалпы гигиена: оқулық. –Шымкент: «Нұрдана –LTD», 2011. -432 бет.
4. Бектұрғанов Р.С. Жалны гигиена пәнінен тәжірибелік сабақтарға арналған нұсқаулық. - Шымкент, 2010.
Қосымша:
1.Трушкина Л.Ю Гигиена и экология человека: учебное пособие.4- е изд М: Проспект,2006
2.Крымская И.Г.Гигиена и основы экологии человека : учебное пособие Ростов на Дону
3.Шарманов Т.Ш.Йодный дефицит в Казахстане: состояние проблемы и пути решение : Астана, 2008
4.Барановский А.Ю.Болезни нарушение питания. Лечение и профилактика: Наука и техника , 2007
5. Денсаулықты дамытуға 2016-2019 жылдарға арналған Қазақстан Республикасының мемлекеттік «Денсаулық» баңдарламасы.
Орыс тілінде:
Негізгі:
1. Пивоваров Ю.П., Королик В.В., и др. Гигиена и основы экологии человекав., 4-е исп. и доп.- Ростов- на Дону «Феникс», 2008-415с.
Қосымша:
1.Королев А.А. Гигиена питания.- М-.: Издательский Центр «Академия».2006-528с.
2.Рубина Е.А. Санитария и гигиена питания: Учебное пособие для студентов ВУЗов-М.:Издательский Центр «Академия»,2005.-288с.
3. Государственная программа развития здравохранения Ресбулики Казахстан «Денсаулық» на 2016-2019 годы
Электронды ресурстар:
1. Бейсембаева З.И. Аурухана, стоматологиялық емхана және дәріхана мекемелерінің гигиенасы: оқу құралы. –Шымкент, 2010.
2.Жалпы гигиена Торғаутов Б.К – Шымкент :2009
3. Гигиена учебник для вузов /под. ред Г.И.Румянцева – 2-е изд М:2009
4. Мазаев В.Т.Коммунальная гигиена 1-2 часть: учебник ГЭОТАР – Медиа, 2009
5. Справочник диетолога ,,Равновесие,,2006
6. Кучма В.Р. Гигиена детей и подростков : учебник ГЭОТАР – Медиа, 2010
7 . Гигиена труда Н.Ф.Измерова ГЭОТАР – Медиа 2008
VІІ. Бақылау -сұрақтар:
1.Су көздерінің қандай түрлерін білесіз?
2.Су көздерінің гигиеналық маңызы неде?
3.Орталықтанған сумен қамтамасыз ету үшін су көзін таңдау қалай жүргізіледі?
4. Судың химиялық ластануы мен табиғи құрамына қандай аурулар негізделген?
№10
І. Тақырыбы:Орталықтандырылған шаруашылық - ауыз сумен қамтамасыз ету үшін су көздерін таңдау.
ІІ. Мақсаты:студенттерге орталықтандырылған шаруашылық - ауыз сумен қамтамасыз ету үшін су көздерін таңдауды үйрету.
ІІІ. Оқыту мақсаты:
Студент білуі тиіс:
- сумен қамтамасыз ету және су көздері туралы жалпы түсінікті;
- орталықтандырыған сумен қамтамасыз ету үшін су көздерін таңдау және су сапасына қойылатын гигиеналық талаптарды;
- жер асты және жер үсті су көздері мен сумен қамтамасыз ету жүйелерінің санитарлық-гигиеналық сипаттамасын.
Студент істей алуы тиіс:
- су сапасының көрсеткіштері мен су көздерін санитарлық-топографиялық зерттеу нәтижесі бойынша су көздері мен сумен қамтамасыз етуді таңдауға ұсыныс беруді;
- белгілі бір аурудың дамуындағы су факторларының ролін бағалауды;
- су сапасының көрсеткіштері мен санитарлық – гигиеналық зерттеу қорытындысы бойынша орталықтандырылған сумен қаматамасыз ету үшін су көздерін ұсынуды.
ІV. Тақырыптың негізгі сұрақтары:
1.Су көздерінің түрлері және санитарлы гигиеналық маңызы.
2.Ауыз су сапасына қойылатын гигиеналық талаптар.
3.Су сапасы көрсеткіштері мен санитарлы-гигиеналық зерттеу мәліметтері негізінде орталықтанған сумен қамтамасыз ету үшін су көзін таңдау.
4. Судың химиялық ластануы мен табиғи құрамына негізделген аурулар.
5.Биогеохимиялық эндемиялар мен биогеохимиялық провинциялар қағидалары.
V. Білім берудің және оқытудың әдістері: жұппен жұмыс, жағдайлық есептер шығару.
VІ. Әдебиет:
Қазақ тілінде:
Негізгі:
1. Кенесариев У.И., Балмахаева Р.М., Жоламанов М.Е., Алимова Н.Е. Тамақтану гигиенасы. Алматы, 2007., 144 б.
2. Неменко Б.А. Коммуналдық гигиена. Алматы. 2004. – 277 б.
3. Гигиена: Жоғарғы оқу орындарына арналған оқулық / У.И.Кенесариев және т.б. – Алматы: 2010ж. – 656 б.
4. Торгаутов, Б.К. Жалпы гигиена: оқулық. –Шымкент: «Нұрдана –LTD», 2011. -432 бет.
5. Бектұрғанов Р.С. Жалны гигиена пәнінен тәжірибелік сабақтарға арналған нұсқаулық. - Шымкент, 2010.
Қосымша:
1.Трушкина Л.Ю Гигиена и экология человека: учебное пособие.4- е изд М: Проспект,2006
2.Крымская И.Г.Гигиена и основы экологии человека : учебное пособие Ростов на Дону
3.Шарманов Т.Ш.Йодный дефицит в Казахстане: состояние проблемы и пути решение : Астана, 2008
4.Барановский А.Ю.Болезни нарушение питания. Лечение и профилактика: Наука и техника , 2007
5. Денсаулықты дамытуға 2016-2019 жылдарға арналған Қазақстан Республикасының мемлекеттік «Денсаулық» бағдарламасы.
Орыс тілінде:
Негізгі:
1. Пивоваров Ю.П., Королик В.В., и др. Гигиена и основы экологии человекав., 4-е исп. и доп.- Ростов- на Дону «Феникс», 2008-415с.
Қосымша:
1.Королев А.А. Гигиена питания.- М-.: Издательский Центр «Академия».2006-528с.
2.Рубина Е.А. Санитария и гигиена питания: Учебное пособие для студентов ВУЗов-М.:Издательский Центр «Академия»,2005.-288с.
3. Государственная программа развития здравохранения Ресбулики Казахстан «Денсаулық» на 2016-2019 годы
Электронды ресурстар:
1. Бейсембаева З.И. Аурухана, стоматологиялық емхана және дәріхана мекемелерінің гигиенасы: оқу құралы. –Шымкент, 2010.
2.Жалпы гигиена Торғаутов Б.К – Шымкент :2009
3. Гигиена учебник для вузов /под. ред Г.И.Румянцева – 2-е изд М:2009
4. Мазаев В.Т.Коммунальная гигиена 1-2 часть: учебник ГЭОТАР – Медиа, 2009
5. Справочник диетолога ,,Равновесие,,2006
6. Кучма В.Р. Гигиена детей и подростков : учебник ГЭОТАР – Медиа, 2010
7 . Гигиена труда Н.Ф.Измерова ГЭОТАР – Медиа 2008
VІІ. Бақылау -сұрақтар:
1.Су көздерінің қандай түрлерін білесіз?
2.Су көздерінің гигиеналық маңызы неде?
3.Орталықтанған скмен қамтамасыз ету үшін су көзін таңдау қалай жүргізіледі?
4. Судың химиялық ластануы мен табиғи құрамына қандай аурулар негізделген?
№11
І. Тақырыбы:Судың сапасын жақсартудың негізгі әдістері. Су дайындаудың нақты сызбасы.
ІІ. Мақсаты:студенттерді су сапасын жақсартуға арналған шаралар кешені мен су дайындығының нақты сызба нұсқасымен таныстыру.
ІІІ. Оқыту мақсаты:
Студент білуі тиіс:
- су сапасын жақсарту қағидаларын;
- суды тазарту әдістерін;
- суды залалсыздандыру әдістерін;
- су сапасын жақсартудың арнайы әдістерін;
- су дайындау сызбасын.
Студент істей алуы тиіс:
- су көзінің ластану дәрежесі мен эпидемиологиялық жағдайын ескере отырып су сапасын жақсартудың тиімді әдістерін;
- тәжірибеде хлорлау әдісін анықтауды;
- судағы қалдық хлорды, хлорсіңімділігі мен хлорға қажеттілігін анықтауды;
- суды заалалсыздандырудың тиімділігін бағалауды.
ІV. Тақырыптың негізгі сұрақтары:
1. Су сапасын жақсарту қағидалары.
2. Су сапасын жақсартудың негізгі әдістері.
3.Коагуляция, гигиеналық маңызы. Когулянт мөлшері.
4.Тұндыру, оның гигиеналық маңызы.
5. Сүзгілеу, оның гигиеналық маңызы.
6. Суды өңдеудің арнайы әдістері (дезактивация, дегазация, темірсіздендіру, фторсыздандыру, фторлау және т.б.) және олардың гигиеналық маңызы.
V. Білім берудің және оқытудың әдістері: миға шабуыл, тестілеу.
VІ. Әдебиет:
Қазақ тілінде:
Негізгі:
1. Кенесариев У.И., Балмахаева Р.М., Жоламанов М.Е., Алимова Н.Е. Тамақтану гигиенасы. Алматы, 2007., 144 б.
2. Неменко Б.А. Коммуналдық гигиена. Алматы. 2004. – 277 б.
3. Гигиена: Жоғарғы оқу орындарына арналған оқулық / У.И.Кенесариев және т.б. – Алматы: 2010ж. – 656 б.
4. Торгаутов, Б.К. Жалпы гигиена: оқулық. –Шымкент: «Нұрдана –LTD», 2011. -432 бет.
5. Бектұрғанов Р.С. Жалны гигиена пәнінен тәжірибелік сабақтарға арналған нұсқаулық. - Шымкент, 2010.
Қосымша:
1. Кучма В.Р. Гигиена детей и подростков : Учебник-М.: Медицина, 2001-384с.
2.Трушкина Л.Ю Гигиена и экология человека: учебное пособие.4- е изд М: Проспект,2006
3.Крымская И.Г.Гигиена и основы экологии человека : учебное пособие Ростов на Дону
4.Шарманов Т.Ш.Йодный дефицит в Казахстане: состояние проблемы и пути решение : Астана, 2008
5.Барановский А.Ю.Болезни нарушение питания. Лечение и профилактика: Наука и техника , 2007
6. Денсаулықты дамытуға 2016-2019 жылдарға арналған Қазақстан Республикасының мемлекеттік «Денсаулық» баңдарламасы.
Орыс тілінде:
Негізгі:
1. Пивоваров Ю.П., Королик В.В., и др. Гигиена и основы экологии человекав., 4-е исп. и доп.- Ростов- на Дону «Феникс», 2008-415с.
Қосымша:
1.Королев А.А. Гигиена питания.- М-.: Издательский Центр «Академия».2006-528с.
2.Рубина Е.А. Санитария и гигиена питания: Учебное пособие для студентов ВУЗов-М.:Издательский Центр «Академия»,2005.-288с.
3. Государственная программа развития здравохранения Ресбулики Казахстан «Денсаулық» на 2016-2019 годы
Электронды ресурстар:
1. Бейсембаева З.И. Аурухана, стоматологиялық емхана және дәріхана мекемелерінің гигиенасы: оқу құралы. –Шымкент, 2010.
2.Жалпы гигиена Торғаутов Б.К – Шымкент :2009
3. Гигиена учебник для вузов /под. ред Г.И.Румянцева – 2-е изд М:2009
4. Мазаев В.Т.Коммунальная гигиена 1-2 часть: учебник ГЭОТАР – Медиа, 2009
5. Справочник диетолога ,,Равновесие,,2006
6. Кучма В.Р. Гигиена детей и подростков : учебник ГЭОТАР – Медиа, 2010
7 . Гигиена труда Н.Ф.Измерова ГЭОТАР – Медиа 2008
VІІ. Бақылау:
1)Тест сұрақтары:
1. Су құбырларында суды залалсыздандыру үшін кең қолданылатын реагент:
a) газ тәрізді хлор
b) пантоцид