Дәріс (лекция), практикалық және зертханалық сабақтар жоспары
Пәннің оқу бағдарламасы
(СИЛЛАБУС)
Пәннің аты: «Экология және тұрақты даму»
Мамандығы: Барлық мамандықтарға
(шифр, аты)
Пәннің коды: EUR 2112
| Оқу нысаны | |||
| Күндізгі оқу нысаны | Кешкі оқу нысаны | Сырттай оқу нысаны | |
| Барлығы кредит | |||
| Курс | |||
| Семестр | 1,2 | ||
| Емтихан (семестр) | 1,2 | ||
| дәріс (сағат) | |||
| Практикалық сабақ (сағат) | - | ||
| Зертханалық сабақ (сағат) | |||
| СОӨЖ (сағат) | |||
| СӨЖ (сағат) |
Алматы, 2012
| 1. Оқытушы (лар) туралы мәлімет | э.ғ.к., доцент Салимбаева Р.А. аға оқытушы Алтеева Н.К. оқытушы Нусипова Г.К. |
| 2. Байланысу ақпараты | «Табиғатты пайдалану экономикасы» кафедрасы, жұмыс тел:3771983 |
| 3. Пәннің пререквизиті | Экология және тұрақты даму пәнін игеру үшін студенттерде орта мектеп бағдарламасына енетін биология, география, химия, физика, пәндері көлемінде білімдері болуы керек. |
| 4. Пәннің постреквизиті | Топырақ экологиясы, қоршаған ортаны қорғау, экологиялық қауіптен сақтандыру және сараптау, әлеуметтік экология және тұрақты даму. |
| 5. Пәннің сипаттамасы | Экология және тұрақты даму пәні тірі организмдердің тіршілік ортасы туралы ғылым, Экология организмнен басқа экологиялық жүйелерді және биосфераның дамуы мен функцияларын тұтас организм есебінде зерттейді. Ғаламдық, аймақтық және жергілікті проблемаларды зерттеумен бірге, олардан сақтану шараларында қарастырады. |
| 6. Пәнді оқытудың мақсаты | Табиғаттағы барлық процестердің бір бірімен тығыз байланыста болатынын, оларға антропогендік факторлардың әсер етуі негізінде экономикалық дүниетанымын қалыптастыру. |
| 7. Пәнді оқытудың міндеті | тірі ағзалардың, әртүрлі деңгейде ұйымдастырылған экожүйелердің, бүкіл биосфераның қызмет атқаруының негізгі заңдылықтарын және олардың тұрақтылығын оқып-білу; -әртүрлі мемлекеттердегі және ҚР-ғы тұрақты дамудың тұжырымдамалары, стратегиясы және практиклық міндеттері туралы заманауи түсініктерді қалыптастыру; -студенттердің экологияның, қоршаған ортаны қорғаудың және тұрақты дамудың күрделі және шиеленіскен мәселелерін талқылауда ауқымды кешенді, объективті және шығармашылық көзқарас қалыптастыру. |
Тақырыптық-күнтүзбелік жоспар
| № | Тақырыптың аты | Сағат саны | ||||||||||||||||||||
| Күндізгі оқу нысаны | Кешкі оқу нысаны | Сырттай оқу нысаны | ||||||||||||||||||||
| Барлығы | Дәріс | Практикалықсабақ | Зертханалық сабақ. | СОӨЖ | СӨЖ | Барлығы | Дәріс | Практикалықсабақ | Зертханалық сабақ. | СОӨЖ | СӨЖ | Барлығы | Дәріс | Практикалықсабақ | Зертханалық сабақ. | СОӨЖ | СӨЖ | |||||
| ЭКОЛОГИЯ | ||||||||||||||||||||||
| Экология пәні, зерттеу әдістері мен нысандары, және мақсаты Дара организмдер экологиясы – аутэкология. | ||||||||||||||||||||||
| Популяциялар экологиясы – демэкология. Популяция туралы түсінік. Популяцияның статикалық сипаттамалары. | ||||||||||||||||||||||
| Қауымдастықтар экологиясы – синэкология. Биоценоз, биогеоценоз, экожүйе туралы түсінік.Г.Ф. Гаузенің бәсекелестік арқылы жою принципі. | ||||||||||||||||||||||
| Биосфера және оның тұрақтылығы. В.И. Вернадскийдің биосфера және ноосфера туралы ілімі. | ||||||||||||||||||||||
| ТҰРАҚТЫ ДАМУ | ||||||||||||||||||||||
| Тұрақты даму тұжырымдамасы. Рим клубы, Медоуз және Форестер еңбектері. Тұрақты даму факторлары*. | ||||||||||||||||||||||
| Табиғи ресурстар және табиғатты ұтымды пайдалану-тұрақты даму аспектілерінің бірі. Жердің табиғи ресурстарының сипаттамалары: атмосфера, литосфера, гидросфера ресурстары. | ||||||||||||||||||||||
| Биосферадағы тұрақсыздықтың пайда болуының антропогендік факторлары. | ||||||||||||||||||||||
| Қазіргі заманның әлемдік экологиялық проблемалары. Әлеуметтік-экологиялық дағдарыс және тұрақты даму. | ||||||||||||||||||||||
| Табиғатты қорғау және тұрақты даму. Қоршаған ортаны қорғаудың принциптері мен әдістері*. | ||||||||||||||||||||||
| ҚР тұрақты дамуының өзекті экологиялық проблемалары. | ||||||||||||||||||||||
| Барлығы(сағат) | ||||||||||||||||||||||
Дәріс (лекция), практикалық және зертханалық сабақтар жоспары
| № | Дәріс жоспары | Практикалық сабақ жоспары | Зертханалық сабақ жоспары |
| 1. | 1.Экологияныңмақсаты, міндеттеріжәнезерттеуәдістері. 2. Дара организмдер экологиясы – аутэкология. 3.Биологиялық жүйелердің ұйымдастырылу деңгейлері. 4.Организм және оның тіршілік ету жағдайлары. Ю.Либихтың минимум заңы. В.Шелфордтың толеранттық заңы. | 1. Экология-табиғатты қорғау мен табиғатты ұтымды пайдаланудың теориялық негізі. 2. Негізгі тіршілік орталары, олардың сипаттамалары. | 1. Абиотикалық факторлардың топырақ ағзаларының тіршілігіне әсері. 2. Қорек ресурстары үшін тіршілік бәсекесін зерттеу. |
| 1. Экология ғылымының қалыптасу тарихы. 2.Абиотикалық факторлардың топырақ ағзаларының тіршілігіне әсері. | |||
| 2. | 1. Популяциялар экологиясы – демэкология. Популяция туралы түсінік. 2. Олли принцип. 3. Популяцияның динамикалық сипаттаммалары. Популяция санының реттелуі. | 1.Популяция – түрдің тіршілік ету формасы, популяцияның негізгі критерийлері. | 1. Әр түрлі тірі ағзалардың зат айналымындағы рөлін зерттеу. |
| 3. | 1. Қауымдастықтар экологиясы – синэкология. Биоценоз, биогеценоз, экожүйе туралы түсінік. 2. Экологиялық қуыс: потенциалдық және іске асырылған экологиялық қуыс. 3. Биоценоздың трофикалық құрылымы (продуценттер, консументтер, редуценттер). 4. Қоректік тізбектер және трофикалық деңгейлер. Экологиялық пирамидалар. | 1.Негізгі биогендік элементтердің экожүйедегі айналымы. | 1.Әр түрлі ағзалардың зат айналымындағы рөлін зерттеу. |
| 2. Экожүйелердің орта түзушілік рөлі және бұзылған экожүйелерді қалпына келтіру. | |||
| 4. | 1. Биосфера және оның тұрақтылығы Биосфера тұжырымдамасының қалыптасуы. 2. В.И.Вернадский биосфера және ноосфера туралы ілім.. 3. Биосферадағы заттар айналымы. | 1. Биосфераның құрылысы және биосфераның шекаралары. | 1. Адам денсаулығының көрсеткіштерін зерттеу. |
| 5. | 1. «Тұрақты даму» ұғымының пайда болу тарихы: Рим клубы, Медоуз және Форестер еңбектері. 2. БҰҰ-ның қоршаған орта жөніндегі бірінші конференциясының Декларациясы (Стокгольм, 1972). 3. Тұрақты даму факторлары. Тұрақты даму стратегиясы мен принциптері. | 1. В.И. Вернадскийдің ноосфера туралы ілімінің Тұрақты даму тұжырымдамасын қалыптастырудағы бағыттаушы рөлі. | 1.Жұмыс орнын санитарлық-гигиеналық бағалау. |
| 2. Тұрақты қоғам моделі, оның белгілері және қызмет атқару принциптері. | |||
| 6. | 1.Қоршаған ортаны оңтайландыру – табиғатты ұтымды пайдаланудың теориялық негізі. 2. Жердің табиғи ресурстарының сипаттамалары. Б 3. Биологиялық ресурстар. Табиғатты ұтымды пайдалану. | 1. Адамзат қоғамының табиғи ресурстармен қамтамасыз етілу проблемасы. | 1. Берілген территория ның әр түрлі бөліктерінің ауасының шаңдану дәрежесін зерттеу. |
| 7. | 1. Биосферадағы тұрақсыздықтың пайда болуының антропогендік факторлары. 2. Қоршаған ортаға түсетін антропогендік салмақтың өркениет түрлерінің даму сатыларына байланысты жіктелуі. 3. Қазіргі заманның әлемдік экологиялық проблемалары. 4. Қоршаған ортаның физикалық, химиялық, биологиялық ластануы. | 1. Қоршаған орта және тұрғындардың денсаулығы. | 1. Қоршаған ортадағы антропогенді ластаушыларды анықтау. 2. Автотранспорттың ауаға шығаратын зиянды заттарының мөлшерін есептеу. |
| 2. Қоршаған ортадағы антропогенді ластаушыларды анықтау. | |||
| 8. | 1.Әлеуметтік-экологиялық дағдарыс және тұрақты даму. 2. Халық санының өсуі және оның сапалық көрсеткіштерінің өзгеруі. 3. Кедейшілік және табыстың әділетсіз бөлінуі. | 1. Қазіргі заманның әлемдік экологиялық проблемалары бойынша халықаралық конвенциялар мен келісімшарттар. | 1.Ғаламдық экологиялық мәселелердің үлгілерін жасау (модельдеу) және зерттеу. 2. «Парниктік эффект» механизмін модельдеу. |
| 2. ҚР –ның экологиялық проблемалары | |||
| 9. | 1. Қоршаған ортаны қорғаудың принциптері мен әдістері. 2.Ерекше қорғалатын табиғи территориялар – қоршаған ортаны қорғау шараларының бір түрі. 3. Қызыл кітап және оның биологиялық әралуандылықты сақтаудағы ролі. 4. Экологиялық білім мен экологиялық сауаттылықтың адамзаттың тұрақты дамуын қамтамасыз етудегі рөлі. | 1. ҚР ерекше қорғалатын табиғи территориялары. 2. Қазақстандағы өнеркәсіптерден шығарылған қалдықтарды және тұрмыстық қалдықтарды жою жолдары. | 1.Қазақстандағы қорықтар және ондағы табиғат байлықтары. 2. «Үшінші әлем» проблемалары. Мешеуліктен құтылу-тұрақты дамудың өзекті мәселесі. |
| 1. ҚР-ның табиғи ортасын тұрақсыздандыру процестері, себептері мен салдары. 2. Арал аймағының әлеуметтік-экологиялық проблемалары. 3. Ядролық қаруға қарсы Невада-Семей қозғалысы. 4. Тұрақты даму стратегиясы және Қазақстанның тұрақты дамуын қамтамасыз ету механизмдері. | 1. Қоршаған ортаның сапасы және тұрғындардың денсаулығы. 2. Өмір шындығы және тұрақты дамуды қамтамасыз етудің ықтимал уақыт кезеңдері. | 1. Табиғатты қорғаудың ғаламдық мәселелері. 2.Қоғам мен табиғаттың өзара әсерінің табиғи кезеңдері. |
10. СОӨЖ-ын жүргізу жоспары (кеңес беру)*
| № | Тапсырма тақырыбы | Бақылау нысаны (түрі) | Тапсыру уақыты |
| Күндізгі оқу нысаны | |||
| Экологияның даму тарихы және ғылым ретінде қалыптасу кезеңдеріСеместрдіңбастыкезеңіндестуденттердіңбілімдәрежесінанықтау | Презентация. Тест. | 2 -апта | |
| 2. | Шелфорд ережесі. Экологиялық факторлардың әсер етуінің заңдылықтары. | презентация | 3-апта |
| Популяция туралы түсінік және оның құрылымы. Поуляциялардың таралу жолдарын анықтау. | баяндама | 4-апта | |
| Биотикалық қарым-қатынастар типтеріне түсінік. Экологиялық жүйедегі процестер. | Кесте арқылы | 5-апта | |
| Экологиялық жүйе тұрақтылығы және динамикасы. Тундра, орманды дала, дала, шөл, шөлейт және таулар экологиялық жүйелері. | презентация | 6-апта | |
| Табиғат қорғаудың ұстанымдары. Табиғат қорғауды жүзеге асырудың негізгі бағыттары. | баяндама | 7-апта | |
| Тұрақты даму тұжырымдамасы. Рио де Жанейро конференциясы және Киотто хаттамасы. | презентация | 8-апта | |
| Атмосфера қабаттары және атмосфераның экологиялық жағдайы. В.И.Вернадский бойынша биосферадағы тірі заттардың қандай негізгі компоненттері бар. В.И.Вернадский бойынша ноосфераны құрудың қандай шарттары бар. | баяндама | 9-апта | |
| Қазақстан су ресурстарының экологиялық жағдайы ластану жолдары ме тазарту әдістері. Балқаш көлі, Арал, Каспий теңіздері және теңіз байлықтарының жойылу себептері. | рольдік ойындар | 10-апта | |
| Топырақтың түзілу жолдары. Топырақ экологиясы. Қалалар мен аймақтардың топырағының ауыр металдармен ластану көрсеткіштері. | Кесте арқылы | 11- апта | |
| Радиациялық ластану. Чернобыль апаты мен Семей ядролық жарылысы қай жылдары болды және қоршаған ортаға тигізген зияндары. | Рольдік ойын | 12-апта | |
| Қазақстанда ұйымдастырылған қорықтар және ондағы табиғат байлықтары. | презентация | 13-апта | |
| Қазақстанның қызыл кітаптары туралы мәліметтер. Табиғат лабораториялары. | презентация | 14-апта | |
| Қазақстандағы өнеркәсіптер және шығарылған қалдықтарды жою жолдары. | рольдік ойын Талқылау. Тест | 15-апта | |
| Экологиялық тәрбие және білім берудің мақсаты не.Семестрдіңаяқталукезеңіндестуденттердіңбілімдәрежесінанықтау |
* үй тапсырмасы, курстық жұмыс, семестрлік және бақылау жұмысы, есеп беру және БАОЖ басқа да тапсырмаларына кеңес беру.