Оксигеназдық тотығу, маңызы, бұл процестерге қатысатын фермент-тер, соңғы өнімдері

Оксигеназдық тотығу оксигеназдық ферменттердің қатысымен жүреді.

Оксигеназдық тотығудың негізгі мақсаты – табиғи (стероидтардың өз-герістерін, холестерин мен адреналиннің түзілуін, циклді қосылыстар-дың синтезін және т.б.) және табиғи емес субстраттардың (ксенобиотик-тердің) өзгерістерін жүргізу. Тотығу негізінен эндоплазмалық ретику-лумда шоғырланған арнайылықты цитохромдардың қатысымен жүре-ді. Оксигеназдық тотығу реакцияларына 6%-дай оттек және тотықсыз-данған тынысалу тасымалдаушылары(НАДФН2) қатысады. Бұл тотығудың екі түрлі механизмі бар: монооксигеназдық және диок-сигеназдық.

Монооксигеназдық тотығуда оттектің бір атомы субстратпен байланысады: SH2 + 1/2O2 → H-S-OH

Диоксигеназдық тотығуда субстраттың активті орталығындағы темір иондары молекулалық оттекті активтендіреді де оны субстратқа байланыстырады: SH2 + O2 → HO-S-OH

Пероксидаздық тотығу, маңызы, бұл процестерге қатысатын фер-менттер, соңғы өнімдері.

Пероксидаздық тотығу макроэргиялық байланыс түзе жүрмейді. Олар пероксисомадағы активті оксидаздардың көмегімен жүреді.

ксантиноксидаза

Ксантин + Н₂О + O₂ ------------------------- несеп қышқылы + Н₂О₂

каталаза

2 Н₂О₂ ---------------- 2Н₂О + O₂

Пероксисома- гепатоциттердегі кішкентай денелер; оларды арнайылықты тотықтырғыш денешіктер деп қарастыруға болады. Бұл кішкене денешіктерде зәр қышқылдарының оксидазалары, лактооксидаза,Д-амин қышқылдарының оксидазалары және каталаза болады. Каталаза осы оксидаздар түзетін сутек пероксидін ыдыратады.

Мысалы ксантиноксидазаның әсерінен зәр қышқылы және сутек пероксиді түзіледі, ал түзілген Н2О2-ні каталаза су мен молекулалық оттекке дейін ыдыратады.

Ксантин + Н2О + О2 → зәр қышқылы + Н2О2

2Н2О2 → 2Н2О + О2

Оттектің 2% тотықсызданған ФП(ФАД)-ны тотықтыруға кетеді, қосымша сутек пероксиді түзіледі, оны каталаза ыдыратады.

ФПН2 + О2 -------- ФП + Н₂О₂

каталаза

2 Н₂О₂ ---------------- 2Н₂О + O₂

Пероксидтік тотығу, маңызы, бұл процестерге қатысатын ферменттері, соңғы өнімдері. Оттектің активті формаларының түзілуі.

Пероксидтік тотығу- молекулалық оттектің бір электрондық тотықсыздануының нәтижесінде оттектің активті формаларының(ОАФ)- супероксид анионы, гидроксил радикалы, пеоксидионы, синглетті оттек, гипохлорит ионы түзілуінен

липидтерде бос- радикалдық реакцияның жүруі, яғни липидтердің пероксидтік тотығуы(ЛПТ). ЛПТ-ның физиологиялық деңгейін антиоксиданттық жүйе бақылайды.

Ол екі түрлі болады: 1)ферменттік(супероксиддисмутаза[ СОД ], каталаза, глютатионпероксидаза, глютатионредуктаза, церулоплазмин және т.б.) 2) ферменттік емес(Е,А,С витаминдері; убихинон, зәр қышқылы,стероидты гормондар; тиол қосылыстары және т.б.).

Антиоксиданттар ЛПТ-ны тоқтатады немесе түзілген өнімді бейтараптайды.

Студенттің өзін-өзі тексеруіне арналған жаттығулар мен жағдайлық есептер

1. БТ тізбегіндегі флавиндік ферменттер тотыққанда 19кДж энергия бөлінді. Тотығудан фосфорлану жүре ме?

2. КоQ мен Цхс ферменттік комплекске кіре ме? Олардың рөлі қандай?

3. Цха дан Цхв ға электрондарды тасымалдауға бола ма?

4. Флавиндік ферменттерді пиридиндік ферменттермен тотықтыруға бола ма?

5. ҮКЦ оттексіз жұмыс істей ала ма? Неге?

6. a- кетоглутараттың тотығудан декарбоксилдену реакциясын жазыңыз. Бұл реакцияны қайда қолданады?

7. ҮКЦ-дағы қымыздықсірке қышқылының рөлі.

8. Янтарь қышқылының тотығу реакциясын жазыңыз. Бұл реакцияға қандай фермент қатысады?

9. ҮКЦ мен БТ-ның байланысы.

10. ҮКЦ-да ацетил-КоА толық тотыққанда қанша молекула НАДН2 түзіледі?

11. Энергия алмасу сатыларының байланысын көрсетіңіз.

12. Жасушада анаэробты жағдай туды. ҮКЦ-дағы реакциялардың жағдайлары қалай болады? Неге?

13. Жасушада АТФ мөлшері көп, ал АДФ аз. Биологиялық тотығудың жылдамдығы қандай болады? Неге?

14. а) Р/О = 2, бұл нені көрсетеді? б) Р/О=1. Оны қалай түсіндіруге болады?

15. ҮКЦ-да 3молекула НАД тотықсызданады. ҮКЦ-ның қай бөлігінде бұл жүреді?

ВИТАМИНДЕР.

Тақырыпты оқытудың бағыттық кестесі

Берілген тақырыпты меңгеру үшін басқа пәндер мен бөлімдерден нені білу керек?	Техникалық таразыларда өлшеу, микробюреткалармен жұмыс істеу техникасының ережелерін білу. Гетероциклді қосылыстар мен мононуклеотидтердің құрылысы мен қасиеттерін, ферменттердің катализдік әсерін білу.
Медициналық тәжірибеде витаминдердің құрылысы мен қасиеттері туралы білімдерін теориялық тұрғыда қолдану аясы	Заттар алмасуының химиясы мен патохимиясы. Энергия алмасуы, заттар алмасуының реттелуі. Гормондар. Фармакология, диетология, тамақтану гигиенасы.
Витаминдер туралы білімді қолдану	Витаминдер және авитаминоздар туралы алған білімдерін жұқпалы аурулардың, иммундық жетіспеушілік күйлердің және басқа да аурулардың дамуында қолдана алу. Витаминдерді дәрілік препаратттар ретінде қолдану. Сұйықтықтар мен тіндерде витаминдердің мөлшерін анықтау.