Дәріс.Борышкердіңмүлкiнөткізудіңтәртібі

Жоспар:

1.Өткізудіңжалпықағидалары

2.Дебиторлықберешектенөндіріпалудыңерекшеліктеріжәнемүліктікқұқықтар

Негізгіұғымдар:Дебитор,өндіріпалу,берешек

1.Борышкердіңмүлкінөткізукезектілігі.Жекетұлғаныңмүлкiнеөндiрiпалудықолданукезiндеосымүлiктiөткізумынадайкезектілікпенжүзегеасырылады:

1)біріншікезекте–біріншікезектегіқажеттізаттарболыптабылмайтынмүлік,бағалықағаздар,валюталыққұндылықтар,бағалыметалдарменасылтастар,зергерлікбұйымдар,декоржәнежайластырузаттары;

2)екіншікезекте–көлікқұралдары,жылжымайтынмүлік(тұрғынжайданбасқа);

3)үшіншікезекте–тұрғынжай.

Заңдытұлғаныңмүлкінеөндіріпалудықолданғанкездеосымүліктіөткізумынадайкезектілікпенжүзегеасырылады:

-біріншікезекте–тауарлардыөндіруге,жұмыстардыорындауғанемесеқызметтердікөрсетугетікелейқатысыжоқжылжымалымүлік,оныңішіндедайынөнім(тауарлар),бағалықағаздар,валюталыққұндылықтар,бағалыметалдарменасылтастар,зергерлікбұйымдар,декоржәнежайластырузаттары;

-екіншікезекте–тауарлардыөндіруге,жұмыстардыорындауғанемесеқызметтердікөрсетугетікелейқатысыжоқжылжымайтынмүлік;

-үшіншікезекте–тауарлардыөндіруге,жұмыстардыорындауғанемесеқызметтердікөрсетугетікелейпайдаланылатынмүлік:өндірістікмақсаттағыжылжымайтынмүлікобъектілері,шикізат,материалдар,станоктар,жабдықтаржәнебасқаданегізгіқұралдар.

Кәсіпкерлікқызметпенайналысатынжекетұлғаныңмүлкінөткізукезіндеоныңжекемүлкіменкәсіпкерлікқызметтепайдаланатынмүлкібойыншадақолданылады.

Өндіріпалудықолданудыңнысанасы–борышкеркепілнемесеміндеттеменіқамтамасызетуретіндебергенмүлікболған,нетыйымсалынғанмүліктікезектіліктәртібіменөткізуатқарушылыққұжатталаптарыныңтолықорындалуынаәкелмейтіннемесеосыЗаңдабелгіленгенорындаумерзімдерінұлғайтатынжағдайда,мүліктіөткізукезектілігіөзгертілуімүмкін.Соторындаушысыаталғанмән-жайдыборышкердіңмүлкінөткізугеберутуралықаулыдакөрсетеді,оғанҚазақстанРеспубликасыныңзаңнамасындабелгіленгентәртіппеншағымжасалуымүмкін.

Борышкердіңжылжымайтынмүлкінкейінненаукциондасатуүшіноғанқұқықтардытіркеуерекшеліктері.Меншікқұқығы(шаруашылықжүргізуқұқығы,оралымдыбасқаруқұқығы)жылжымайтынмүліккежәнеоларменжасалатынмәмілелергеқұқықтардымемлекеттіктіркеутуралыҚазақстанРеспубликасыныңзаңнамасынасәйкесресімделмегенборышкердіңжылжымайтынмүлкіненөндіріліпалынғанжағдайда,сондай-ақжылжымайтынобъектініңкадастрлықжәнетехникалықесепкеалу(түгендеу)жөніндегіжұмыстарыжүргізілмесенемесеаяқталмаса,соторындаушысыборышкерге,тіркеушіорганғааталғанәрекеттердіжүргізугежәнежылжымайтынмүліккеқұқықтардыкадастрлық,техникалықесепкеалуменмемлекеттіктіркеужөніндегіқұжаттардытабысетуміндеттерінжүктеутуралыұсыныспенсотқажүгінеді.

Жылжымайтынмүліккеқұқықтардыжәнеоларменжасалатынмәмілелердікадастрлықжәнетехникалықесепкеалуменмемлекеттіктіркеубойыншашығыстаратқарушылықәрекеттержасаужөніндегішығыстарғажатқызылады.

Тыйымсалынғанмүліктіөткізу.Айналымнанзаңбойыншаалыпқойылғанмүліктенбасқа,тыйымсалынғанмүліктіөткізуді,АтқарушылықісжүргізужәнесоторындаушысыныңқұқықтықмәртебесітуралыЗаңның77-бабының3-тармағындакөрсетілгенмүліктіқоспағанда,тыйымсалунегіздеріменмүліктүрлерінеқарамастан,соторындаушысыэлектрондықаукционнысанындағысауда-саттықтажүргізеді.Электрондықаукционнысанындағысауда-саттықбірыңғайэлектрондықсаудаалаңындаөткізіледі,онытаңдаудыуәкілеттіорганжүзегеасырады.

Борышкерсоторындаушысымүліккетыйымсалғаннанкейінжәнеоныбағалаудыжүргізгенненкейінжәнемүлікалыпқойылғанғанемесеөткізілгенгедейінсоторындаушысыныңжазбашарұқсатыменжәнеолбелгілегенмерзімдетыйымсалынғанмүліктібағалауқұнынантөменболмайтынқұнбойыншаөткізугеқұқылы.

Борышкердіңмүліктіөткізугерұқсаталуымүліктіөткізурәсімдерінтоқтататұруүшіннегізболыптабылмайды.

Борышкерменсатыпалушысатыпалу-сатушартынақолқойғаннанкейінжәнесатыпалушымүліктіңбүкілсатыпалуқұнынаумақтықорганныңқолма-қолақшаныбақылаушотынанемесежекесоторындаушысыныңағымдағышотынасалғаннанкейін,атқарушылыққұжаттыорындаубарысындамүліккесалынғанбарлықауыртпалықтаралыптасталады

Егертыйымсалынғанмүліктіөткізутуралышешімқабылдаукезіндеборышкердіңбанкроттығытуралыісбойыншаісжүргізуқозғалатынболса,ондамүліктіөткізуаталғанмәселемәнібойыншақаралғанғадейінтоқтатылатұрады.

Тыйымсалынғанмүліктіөткізудің,оныңішіндеэлектрондықаукционнысанындағысауда-саттықтаөткізудіңосыЗаңменреттелмегенмәселелеріуәкілеттіорганбекітетінқағидалардаайқындалады.

Соторындаушысыатқарушылықісжүргізужөніндегіавтоматтандырылғанақпараттықжүйеарқылытыйымсалынғанмүліктіңесепкеалынуынқамтамасызетеді.

Мүлiктiтәркiлеубөлiгiндеқылмыстықiсбойыншасотүкiмiнегiзiнденемүлiктiмемлекеткеберутуралышешiмнегiзiндетыйымсалынғанмүлiкмемлекеттікмүліктібасқаружөніндегіуәкілеттіорганбелгілегентәртіппенөткізіледінемесепайдаланылады.

БорышкергетиесілібағалықағаздарменвалюталыққұндылықтарҚазақстанРеспубликасыныңзаңнамасынасәйкесөткізіледі.

Тыйымсалынғанмүлiктiөткізутәртібі.Борышкердіңмүлкінөткізугеберутуралысоторындаушысықаулышығарады.

Тезбұзылатынмүліктітыйымсалынғаннанкейінжәнетізімдемежасалғаннанкейінатқарушылықісжүргізутараптарыныңбілдіргенеркінеқарамастан,соторындаушысыкомиссияшартыбойыншасаудақызметініңсубъектілерінедереусатуғатапсырады.

Егермамантыйымсалынғанмүліксатукезіндеқұндыболыптабылмайдыжәнеөтімдіемесдегенқорытындыберсе,осымүлікөткізугеберілмейді.

Құрамыбойыншабіртектесмүліктіөткізгенкездеолсоторындаушысыныңқаулысыбойыншабірыңғайлотпенсатылуымүмкін.

Алдағыэлектрондықаукционтуралықұлақтандыру.Алдағыэлектрондықаукионтуралыхабарландыруэлектрондықаукционөткізілгенгедейінкүнтізбеліконкүнненкешіктірілмей,бірыңғайэлектрондықсаудаалаңындажарияланады.

Электрондықаукционөткізудіңжалпышарттары.Электрондықаукционғақатысуғаниетбілдіргентұлғаларөтінімберугежәнемүліктіңбастапқықұныныңбеспайызымөлшеріндегікепілдікжарнанытөлеугеміндетті.

Электрондықаукционжеңімпазыныңкепілдікжарнасысатыпалубағасыныңесебінежатқызылады.Электрондықаукционныңқалғанқатысушыларыныңкепілдікжарнасыэлектрондықаукционаяқталғаннанкейінбесжұмыскүніішіндеқайтарылады.

Электрондықаукционғасатыпалушыретіндеосыатқарушылықісжүргізубойыншашешімшығарғансоторындаушыларыменсудьялар,тыйымсалынғанмүліктібағалағанбағалаушы,сондай-ақолардыңжақынтуыстары,зайыбы(жұбайы),борышкерқатысаалмайды.

Электрондықаукционборышкердіңмүлкінөткізугеберутуралықаулыдакөрсетілгенбағалауқұнынанбелгіленгенқадамменмүліктіңқұнынкөтеруменбасталады.

Егерэлектрондықаукционғақатысушылардыңешбірісауда-саттықтыңалдыналабелгіленгенқадамынқолдайотырыпмүліктіңқұнынарттырмағанжағдайда,электрондықаукционқұндытөмендетугеауысуменжалғасатынболады.

Бұлретте,өткізілетінмүліктіңбастапқыбағасықатысушылардыңбіріжарияланғанбағабойыншамүліктісатыпалуғакеліскенкезгедейінбелгіленгенқадамментөмендетіледі,бұлбағаэлектрондықаукционғақойылғанмүлікқұныныңбастапқыбағасыныңелупайызынантөменболмауғатиіс.

Сатыпалғанмүліктіңақысынэлектрондықаукционжеңімпазыэлектрондықаукционқорытындыларыбекітілгенненкейінбесжұмыскүніішіндетөлейді.

Егержеңімпазбелгіленгенмерзімдесатыпалынғанмүліктіңқұнынтөлемесе,оныңкепілдікжарнасықайтарылмайды.

Қатысушылардыңкепілдікжарнасы,егерқатысушыныңэлектрондықаукционғақатысуғақұқығыболмағанжағдайдақайтарылмайды.

Кепілдікжарнамемлекеттіксоторындаушысыөткізетінэлектрондықаукциондарбойыншамемлекеткірісінің,алжекесоторындаушысыөткізетінэлектрондықаукциондарбойыншажекесоторындаушысыкірісініңесебінежатқызылады.

Аукционнәтижелерібойыншаменшікиесіқұқығыныңборышкердіңмүлкінеауысуы.Аукционнәтижелерібойыншасатыпалғанмүліктіңқұнынтөлегенненкейінсоторындаушысыменаукциондағымүліктісатыпалушыарасындасатыпалу-сатушартыжасалады.

Аталғаншартсатыпалушыныңалғанмүлкінеоныңменшікқұқығын(меншікқұқығыныңауысуын)мемлекеттікоргандардатіркеуүшіннегізболыптабылады.

Электрондықаукциондыөткiзiлмедідепжариялау.Соторындаушысы,егер:

-өтінімдерболмасанемесебірғанаөтінімберілсе;

-сатыпалушылардыңешқайсысымүлікқұнынөзгертудіңбелгіленгенқадамынқолдамаса;

-сатыпалушыбелгіленгенмерзімдемүліктіңтолықсатыпалуқұнынтөлемесе,электрондықаукционөткiзiлмедідепжариялайды.

Электрондықаукциондыөткізілмедідепжариялаудыңсалдарлары.Мүлікөндіріпалушығаберілгенкездеөндіріпалушыборышкердіңқабылданатынмүлкініңқұнынанатқарушылықәрекеттержасаужөніндегішығыстарсомасынжәнемүліктіңберілгенқұнынамөлшерлес,жекесоторындаушысыныңқызметінеақытөлеусомасынөтейді.Бұлсомакейінненборышкерденөндіріпалынуғажатады.

Электрондықаукционөткізілмедідептанылғанкездеөндіріпалушыэлектрондықаукционөткізілмедідептанылғанкүнненбастапбесжұмыскүніішіндесоторындаушысынаөтінішберуарқылымүліктібағалауқұныбойыншаөзінеқалдыруғақұқылы.Өндіріпалушыныңмүліктіөзінеқалдырутуралыөтінішініңболмауыөндіріпалушыныңмүліктіқабылдауданбастартуыдептүсініледі.

Өндіріпалушымүліктіқабылдауданбастартқанкездесоторындаушысыбірыңғайэлектрондықсаудаалаңындаөндіріпалушымүліктіөзінеқалдыруданбастартқанкезденбастаптиістіөтінімдіқайталапорналастыруарқылыэлектрондықаукционрәсімінтағайындайды.

Электрондықаукционөткізуарқылытыйымсалынғанмүліктіөткізурәсіміекіреттенартықөткізілмейді.Егермүлікэлектрондықаукционөткізуарқылыөтпегенжәнеөндіріпалушымүліктіөзінеқалдыруданбастартқанжағдайда,мүліккеөндіріпалудықолданутоқтатыладыжәнеборышкердіңөзгедемүлкінеөндіріпалудықолданужөніндеоданәрішараларқолданылады.БұлреттемұндаймүліккесалынғантыйымАтқарушылықісжүргізужәнесоторындаушысыныңқұқықтықмәртебесітуралыЗаңның47-бабындакөзделгеннегіздербойыншаатқарушылықісжүргізутоқтатылғаннанкейінғанаалыптасталады.

2.ДебиторлықберешектенөндіріпалуборышкердіңАтқарушылықісжүргізужәнесоторындаушысыныңқұқықтықмәртебесітуралыЗаңның55-бабының5-тармағынасәйкесайқындалатынберешекмөлшерінде,бірақөндіріпалынатынкүнгідебиторлықберешеккөлеміненаспайтындайжәнесолшарттармендебиторлықберешектіалуқұқығыныңөндіріпалушығаауысуынантұрады.

Дебиторлықберешектенөндіріпалу:

-өндіріпалушыныңкелісіміболғанкезде-дебитордыңдебиторлықберешектіаумақтықорганныңқолма-қолақшаныбақылаушотынанемесежекесоторындаушысыныңағымдағышотынаенгізуі(аударуы)арқылы;

-өндіріпалушыныңкелісіміболмағаннемеседебитордебиторлықберешектіаумақтықорганныңқолма-қолақшаныбақылаушотынанемесежекесоторындаушысыныңағымдағышотынаенгізбеген(аудармаған)кезде-дебиторлықберешектісауда-саттықарқылысатужолыменжүргізіледі.

Дебиторлықберешектен:

-оныөндіріпалуүшінталапқоюмерзіміөтіпкеткен;

-дебиторҚазақстанРеспубликасықұқықтықкөмектуралышартжасаспағаншетмемлекеттетұратын;

-дебитортаратылупроцесіндетұрған;

-дебиторзаңдытұлғаретіндеөзқызметінтоқтатқанжәнезаңдытұлғалардыңбірыңғаймемлекеттіктізіліміненшығарыптасталған;

-дебиторғақатыстыбанкроттықрәсіміенгізілгенжағдайлардаөндіріпалынбайды.

Өндіріпалудыдебиторлықберешеккеқолдануүшінсоторындаушысыөндіріпалудыдебиторлықберешеккеқолданутуралықаулышығарады,ондадебитордыңақшаныаумақтықорганныңқолма-қолақшаныңбақылаушотынанемесежекесоторындаушысыныңағымдағышотынаенгізу(аудару)тәртібікөрсетіледі.

Өндіріпалудыдебиторлықберешеккеқолданутуралықаулыдебиторғажәнеатқарушылықісжүргізутараптарынажіберіледі.

Соторындаушысыныңқаулысыдебитордықаулыдакөрсетілгенаумақтықорганныңқолма-қолақшаныңбақылаушотынанемесежекесоторындаушысыныңағымдағышотынаақшаенгізу(аудару)арқылытиістіміндеттеменіорындауғаміндеттейді,сондай-ақборышкергедебиторлықберешектіңтуындауынанегізболғанқұқықтыққатынастардыөзгертугетыйымсалады.

Дебитордебиторлықберешектенөндіріпалутуралысоторындаушысыныңқаулысыналғанкүнненбастапдебитордыңтиістіміндеттеменіорындауықаулыдакөрсетілгенаумақтықорганныңқолма-қолақшаныбақылаушотынанемесежекесоторындаушысыныңағымдағышотынаақшаныенгізу(аудару)арқылыжүзегеасырылады.Дебитордыңміндеттеменібұлайорындауыкредиторғатиістіорындауболыпесептеледі.Дебитордыңборышкергеқатыстықұқықтарыбұлреттеөзгермейді.

Дебиторсоторындаушысынажәнеборышкергеаумақтықорганныңқолма-қолақшаныбақылаушотынанемесежекесоторындаушысыныңағымдағышотынаақшаенгізгені(аударғаны)туралыдереухабарлауғаміндетті.

Заңдытұлғалардыңжәнезаңдытұлғақұрмайкәсіпкерлікқызметпенайналысатынжекеадамдардыңдебиторлықберешегінанықтау.Заңдытұлғалардыңжәнезаңдытұлғақұрмайкәсіпкерлікқызметпенайналысатынжекетұлғалардыңдебиторлықберешегінанықтауүшінсоторындаушысыборышкерден,борышкердіңконтрагентіболыптабылатынзаңдытұлғаларданжәнекәсіпкерлікқызметпенайналысатынтұлғаларданқажеттібухгалтерлікқұжаттаманыталапетугеқұқылы.

Соторындаушысыборышкердіңдебиторлықберешегітуралыақпараталуүшінмемлекеттіккірісоргандарынаөтінішжасауғақұқылы.

Борышкер,мемлекеттіккірісоргандары,зандытұлғаларжәнезаңдытұлғақұрмай,кәсіпкерлікқызметпенайналысатынтұлғаларқажеттіқұжаттарменақпараттысоторындаушысынаүшжұмыскүніішіндеберугеміндетті.

Дебиторлықберешектіанықтаудымаманжүргізуімүмкін.Маманныңқызметінетөленетіншығыстаратқарушылықәрекеттержасаукезіндежұмсалатыншығыстарғақосылады.

АтқарушылықісжүргізужәнесоторындаушысыныңқұқықтықмәртебесітуралыЗаңның98-бабындакөрсетілгенсомалардытөлеутуралыталаптарданөндіріпалуғаболмайды.

Ақшалайталаптардыөндіріпалутуралықағидалардыалыптастаунемесешектеутуралыкелісімдер.АтқарушылықісжүргізужәнесоторындаушысыныңқұқықтықмәртебесітуралыЗаңның87-бабындабелгіленгенқағидалардыборышкерменөндіріпалушыныңарасындағыкелісімбойыншаалыптастауғанемесешектеугеболмайды.

Ақшалайталаптан,тіптіегератқарушылықісжүргізудегіборышкерменазаматтық-құқықтықміндеттемесінебайланыстыоғанақшанытөлеугеміндеттіадам(борышкердіңдебиторы)арасындабұлталапқатыйымсалунемесебасқағаберудішектеутуралыкелісімболсада,өндіріпалынуымүмкін.

Аталғанқағидаатқарушылықісжүргізудегіборышкердішығынүшінөзініңконтрагентініңалдындағыжауапкершіліктенбосатпайды.

Ақшалайталапқатыйымсалукезіндесоторындаушысыборышкердіңдебиторынажәнеборышкергетыйымсалутуралыхабарлайдыжәнеборышкердіңдебиторынаборышкергетөлеуге,алборышкерге–талапқажәнеонықамтамасызететінкепiлзатқабилікетуге,сондай-ақосыЗаңдаөзгешебелгіленбесе,талаптарбойыншатөлемқабылдауғатыйымсалады.

Соторындаушысыжіберетінтыйымсалутуралықаулыныборышкердебиторыалғанкезденбастап,тыйымсалынғанболыптанылады.

Егерміндеттеменіорындауүшінтөлемүшіншібірадамғажүктелсе,ондатыйымсалутуралықаулыосыадамғадажіберіледі.

Борышкердебиторысоторындаушысыныңтыйымсалужәнеборышкергетөлеугетыйымсалутуралықаулысыналғанкезденбастап,тыйымсалынғанболыпесептеледі.

Соторындаушысыөндіріпалушыныңжәнеборышкердіңкелісіміменборышкердіңдебиторынөндіріпалушыныңалдындағыміндеттеменіатқарушылыққұжаттакөрсетілгенсомашегіндеорындауғаміндеттеугеқұқылы.Бұлреттеборышкердіңкөрсетілгеншектегіборышкердебиторыалдындағықұқықтарыөндіріпалушығаауысады.

Соторындаушысыақшалайталаптарғатыйымсалынғанкездеөндіріпалушыныңталапетуібойыншанемесеөзініңбастамасыбойыншақаулыдаборышкердіңдебиторынатыйымсалынғанталаптардыңсипатыменмазмұнытуралыақпаратберудіұсынаалады.

Борышкердіңдебиторықаулыныалғанкезденбастапүшкүнішіндесоторындаушысынажазбашажауапберугеміндетті.Борышкердіңдебиторыныңақпаратберужөніндегішығыстарынборышкерөтейді.

Борышкердіңдебиторыақпаратберуденбастартуы,көрінеудұрысемеснемесетолықемесақпаратберуісалдарынаноғанкелтірілгеншығынүшінөндіріпалушыныңалдындажауапбереді.Тыйымсалунемесеақпараттысұратутуралықаулыдаборышкердебиторыныңжауапкершіліктеболуытуралыескертіледі.

Соторындаушысыборышкердіңдебиторынаналынғанақпараттуралыөндіріпалушығахабарлауғаміндетті.

Соторындаушысыалынғанақпараттыескереотырып,борышкердіңдебиторынатыйымсалынғанталаптарбойыншатөлемтуралықаулыныжібереді.

Борышкердіңборышкер-үшіншіадамалдындағыөзміндеттемесінорындауынқамтамасызетуі.Егерборышкердебиторыныңміндеттеменіорындауыоғанзаттыберуменбайланыстыболса,алзатборышкердеболатынболса,ондасоңғысысоторындаушысыменөндіріпалушыныңталапетуібойыншаоныборышкердіңдебиторынаөткізуүшінзаттыберугеміндетті.

Егерборышкердіңзаттыборышкердебиторыныңміндеттемесінорындауынаайырбасқаберуміндетіболуынрастайтынсотшешіміболсанемұндайміндеттіңболуынмүдделітұлғалардәлелдегенболса,өндіріпалушыборышкерденбұлзаттыалыпқоютуралыталаппенсотқажүгінугеқұқылы.Өндіріпалушыныңнемесеуәкілеттіадамныңталаптарынқанағаттандырутуралымәселеніборышкердіңқатысуыменсотшешеді.