Тапсырма №1. Гигиеналық зерттеу әдістері бойынша жағдайлық есептерді шешу
Есеп № 1.
Бояу өндірісі цехында жұмыс зонасына ацетон, бензол, сонымен қатар, жылулық радиацияның көздері (жылынған қондырғыларынан шығатын инфрақызыл сәулелену) бар. Зауыт пен СЭҚ зертханасынан кезекті түрде жұмыс зонасының ауасынан ауадан сынама алынады. Мұнда ацетон мен бензолдың жоғарғы деңгейі анықталды. Олардың концентрациялары ШРЕК-тен 2-3 есе жоғары екендігі белгілі болды. Жылулық радиацияның интенсивтілігі норма шегінде. Ацетон және бензол орталық жүйке жүйесіне, қан жүйесіне, бауыр және басқа да ағзаларға әсер ететін у болып табылады. Өндіріс жұмысшыларын медициналық тексеру кезінде жоғарғы орталық жүйке жүйесінің, асқазан ішек жолдарының, қан, аурушаңдылығының жоғарғы деңгейі анықталынды. Жұмыс зонасының ауасының ластануы технологиялық үрдістің бұзылуымен, желдету және жабдықтардың герметизациясының жеткіліксіздігімен байланысты екендігі анықталды.
Есептеу арқылы белгілі болды, кезекті алдын алу шараларын қолданбаған кезде, ластағыштар 3-4 жылдан соң нормативтен 5-6 есе жоғарылайды, ал аурушаңдылық 1,5-2 есеге жоғарылайды. Ауаның ластану деңгейін төмендету және кәсіптік аурулардың алдын алу үшін тиімді желдетуді ұйымдастыру, жабдықтарды герметизациялау, технологиялық үрдістерді жетілдіру, СИЗ міндетті түрде қолдану ұсынылды.
Сұрақтар:
1. Жұмысшыларға әсер ететін факторлардың табиғаты қандай?
2. Цехта гигиеналық жағдайды талдау барысында гигиенаның қандай міндеттері шешіледі?
3. Цехта гигиеналық жағдайларды бағалау кезінде гигиенаның қандай әдістері қолданылады?
4. Әрбір әдіс қандай мәліметтерді алу үшін қолданылды?
5. ШРЕК және ШРЕД дегеніміз не? Оларды өңдеу үшін қандай гигиеналық әдістер қолданылады?
6. Гигиенаның қандай әдісінің көмегі арқылы ацетон мен бензолдың ағзаға әсері бекітілді?
7. Перспектива бойынша гигиенаның болжамы бекітілді?
8. Есептерде гигиенаның қандай міндеттері шешіледі?
9. Қазіргі уақытта жұмысшыларды медициналық тексерулерден өткізу санитарлық-эпидемиологиялық әдістің қай түріне жатады?
10. Алдыңғы жылдарда жұмысшылардың аурушаңдылығы бойынша мәліметтер санитарлық эпидемиологиялық әдістің қай түрінің көмегі арқылы алынды?
11. Цехта санитарлық бақылаудың қандай түрі жүргізілді, оның мақсаты қандай?
12. Берілген есептегі барлық шаралар мен міндеттер медицинаның қай бағытында берілген?
Есеп № 2.
Болат құю цехында зауыт зертханасының мәліметтері бойынша жұмыс зонасының ауасында күкірт пен азот тотықтары мен қос тотықтары, иісті газ табылған, бұлардың концентрациялары ШРЕК 2-3 есе жоғары. Болат ерітетін беткейлер бірнеше жүздеген градустарға дейін ысиды. Олардан шыққан жылу сәулелерінің қарқындылығы ШРЕК тен 2 есе жоғары. Цехта жаз айында ауа температурасы 38-39 градусқа дейін жетеді. Қарқынды шу, бұлардың деңгейі қалыптың жоғарғы деңгейіне жетеді. Күкірт пен азоттың тотықтары мен қос тотықтары көз бен тыныс алу жолдарының кілегейлі қабаттарына тітіркендіргіш әсер етеді, риниттерді, бронхиттерді, пневмонияны шақырады, токсикалық әсер көрсетеді. Иіс тигізіп уландыратын газ қанда карбоксигемоглобиннің түзілуіне және тіндерге оттегінің тасымалдануының бұзылуына әкеледі. Шу кохлеарлы аппараттқа деструктивті әсер көрсете, ал, жылулық радиация шектен тыс қызынуға және катарактаға әкеледі. Статистикалық зерттеулердің әдістері бойынша бірнеше жылдар бойына цехта жоғарғы тыныс алу жолдары мен өкпеде, ОЖЖ, ЖҚЖ аурушаңдылығының жоғары деңгейлері анықталды. Кезекті медициналық тексерулерді жүргізу барысында жұмысшылардың 20% созылмалы трахеиттер мен бронхиттер, 15%- миокардтың дистрофиясы, артериялық гипертензия, 18 % астениялық және астено-жүйкелік бұзылыстар, 10% - кереңдік байқалды. Зиянды әсерлердің әсер ету деңгейлерін төмендету үшін жабдықтарды герметизациялау, желдету тиімділігін жоғарылату, су жамылғыларын қолдану, қорғаныс көзілдіріктер мен арнайы киімдерді пайдалану қажет.
Сұрақтар:
1.Жұмысшыларға әсер ететін факторлардың табиғаты қандай?
2.Цехта гигиеналық жағдайды анализдеу кезінде гигиенаның қандай міндеті шешіледі?
3.Цехта гигиеналық жағдайларды бағалау кезінде гигиенаның қандай әдістері қолданылды?
4.Әрбір әдіс қандай мәліметтерді алу үшін қолданылды?
5. ШРЕК және ШРЕД дегеніміз не? Оларды дайындау үшін қандай гигиеналық әдістер қолданылды?
6. Ағзаға жылулық радиация мен ластағыштардың әсерін гигиенаның қандай әдістерімен анықталынды?
7. Келешекке гигиеналық жағдайға болжам жасалды ма, оның қорытындысы қандай?
8. Есептерде гигиенаның қандай міндеттері шешіледі?
9. Қазіргі уақытта жұмысшыларды медициналық тексерулерден өткізу санитарлық-эпидемиологиялық әдістің қай түріне жатады?
10. Алдыңғы жылдарда жұмысшылардың аурушаңдылығы бойынша мәліметтер санитарлық эпидемиологиялық әдістің қай түрінің көмегі арқылы алынды?
11. Цехта санитарлық бақылаудың қандай түрі жүргізілді, оның мақсаты қандай?
12. Берілген есептегі барлық шаралар мен міндеттер медицинаның қай бағытында берілген?
Есеп № 3.
Антибиотиктерді қораптау цехының жұмыс зонасының ауасында тұрақты түрде антибиотиктің шаңы табылған, бірақ олардың концентрациялары ШРЕК тен аспайды. Орындалатын операциялар монотонды, яғни біркелкі, және жұмысшының мәжбүрлік жағдайы бар. Желдеткіш қондырғыларының жұмысы қалыпты. Бірақта жұмысшылардың арасында жүргізілген медициналық тексерулердің барысында дисбактериоз жағдайлары, бауыр мен бүйректің токсикалық зақымдалулары, сонымен қатар, терінің және кілегей қабаттарының саңырауқұлақтық ауруларының өсуі, аллергиялық аурулар байқалған. Антибиотикті қораптайтын жұмысшыларда айқын сезімталдылық және токсикалық әсер, бауыр мен бүйректерінің зақымдалулары бар. Өткен 3 бойынша аурушаңдылық туралы мәліметтерді анализдеу барысында жұмысшылардың денсаулығында антибиотиктің жаңа түрін өндіріске енгізгеннен бастап нашарлауын көрсеткен. Зерттеу нәтижелері бойынша жұмыс зонасының ауасында антибиотиктің ШРЕК-ы қайта қаралды. Шаң бөліну деңгейі мен еңбектің біркелкілігін төмендетуге мүмкіндік беретін технологиялық үрдістер жетілдірілді. Дайындалған ұсыныстарды енгізгеннен кейінгі медициналық тексерулердің нәтижелері аурушаңдылық деңгейлерінің төмендеуін көрсетті, сонымен бірге, жұмысшылардың денсаулық жағдайларының жақсарғандығын көрсетті.
Сұрақтар:
1. Жұмысшыларға әсер ететін факторлардың табиғаты қандай?
2. Цехта гигиеналық жағдайды анализдеу кезінде гигиенаның қандай міндеті шешіледі?
3. Цехта гигиеналық жағдайларды бағалау кезінде гигиенаның қандай әдістері қолданылды?
4. Әрбір әдіс қандай мәліметтерді алу үшін қолданылды?
5.ШРЕК және ШРЕД дегеніміз не? Оларды дайындау үшін қандай гигиеналық әдістер қолданылды?
6. Ағзаға антибиотиктердің әсері гигиенаның қандай әдістері арқылы анықталды?
7. Келешекке гигиеналық жағдайға болжам жасалды ма, оның қорытындысы қандай?
8. Есептерде гигиенаның қандай міндеттері шешіледі?
9.Қазіргі уақытта жұмысшыларды медициналық тексерулерден өткізу санитарлық-эпидемиологиялық әдістің қай түріне жатады?
10.Алдыңғы жылдарда жұмысшылардың аурушаңдылығы бойынша мәліметтер санитарлық эпидемиологиялық әдістің қай түрінің көмегі арқылы алынды?
11. Цехта санитарлық бақылаудың қандай түрі жүргізілді, оның мақсаты қандай?
12. Берілген есептегі барлық шаралар мен міндеттер медицинаның қай бағытында берілген?
13. Динамикада медициналық тексерулерді жүргізу санитарлық-эпидемиологиялық әдістің қандай түріне жатады?
14. Антибиотиктердің ШРЕК неге қайта қарастырылды?
Есеп № 4.
Мата шығаратын мақта қағаз комбинатының жұмыс зонасының ауасында мақта шаңы, сонымен қатар шу бөлінеді. Комбинат зертханасы мен СЭҚ жұмыс зонасынан кезеңді түрде ауадан сынама алынып отырады. Бұнда мақта шаңының жоғарғы деңгейі және сонымен қатар шудың жоғарғы деңгейлері байқалып отыр. Шудың деңгейі санитарлық қалыптардан 2 есе жоғары асып отыр. Шаңның концентрациясы ШРЕК 5 есе жоғары. Мақта шаңы жоғарғы және төменгі тыныс алу жолдарының ауруларын, өкпе ауруларын шақырады. Шу есту аппаратына әсер етеді, сонымен қатар ОЖЖ, жүрек қан тамыр жүйелеріне де теріс әсер етеді. Жұмысшыларға медициналық тексерулер жүргізгенде өндірістің жұмысшыларында тыныс алу жолдарының аурулары (риниттер, бронхиттер, пневмокониоздар) және кереңдік байқалған. 5 жыл бұрын осы аурулардың деңгейі біршама төмен еді. Жұмыс зонасының ауасының ластануы жұмыс жабдықтарының ескіруімен, желдетілудің және өндіріс технологиясының нашарлығына байланысты екендігі анықталды. Сонымен қатар осы өндірісте ітейтін жұмысшылардың көпшілігі жеке қорғану киімдерін кимейді. Ғылыми есептеулер көрсеткендей қажетті шараларды қолданбаған кезде ауада шаңның концентрациясы 1 жылдан кейін нормативтен 7 есе жоғарылайды. Шу деңгейі 2 есе жоғары, ал аурушаңдылық 3 есеге жоғарылайды. Санитарлық жағдайды жақсарту үшін және кәсіптік ауруларды төмендету үшін өндірістің технологиясын модернизациялау, желдету жұмысын жақсарту, барлық жұмысшыларды жеке қорғану киімдерімен қамтамасыз ету керек. санитарлық қызметтің есебі бойынша комбинат жұмысшыларының арасында аурушаңдылықтың төмендеуіне әкелу керек.
Сұрақтар:
1. Жұмысшыларға әсер ететін факторлардың табиғаты қандай?
2 Цехта гигиеналық жағдайды анализдеу кезінде гигиенаның қандай міндеті шешіледі?
3. Цехта гигиеналық жағдайларды бағалау кезінде гигиенаның қандай әдістері қолданылды?
4. Әрбір әдіс қандай мәліметтерді алу үшін қолданылды?
5.ШРЕК және ШРЕД дегеніміз не? Оларды дайындау үшін қандай гигиеналық әдістер қолданылды?
6. Шу мен шаңның ағзаға әсері гигиенаның қандай әдістерімен анықталды?
7. Келешекке гигиеналық жағдайға болжам жасалды ма, оның қорытындысы қандай?
8. Есептерде гигиенаның қандай міндеттері шешіледі?
9. Қазіргі уақытта жұмысшыларды медициналық тексерулерден өткізу санитарлық-эпидемиологиялық әдістің қай түріне жатады?
10. Алдыңғы жылдарда жұмысшылардың аурушаңдылығы бойынша мәліметтер санитарлық эпидемиологиялық әдістің қай түрінің көмегі арқылы алынды?
11. Цехта санитарлық бақылаудың қандай түрі жүргізілді, оның мақсаты қандай?
12. Берілген есептегі барлық шаралар мен міндеттер медицинаның қай бағытында берілген?
Есеп№ 5.
Асхананың ас блогында СЭҚ қатысуымен жүргізілген сынамада ас үйдің ауасында жағымсыз иіс байқалды және табиғи газдардың (көмірқышқыл, иісті газ, азот тотығы мен қос тотықтары) жиналуы байқалған. Бұлардың концентрациялары ШРЕК тен бірнеше есе жоғары. СО улы болып табылады, ол қанға әсер етеді, ал азот тотықтары мен қос тотықтары тітіркендіргіш әсер етеді. Сонымен қатар, келесі факітелер табылды: азықтарды сақтаудың жылулық тәртібі бұзылған, ас үйде механикалық сормалы желдеткіш жұмыс істемейді. Осыған байланысты асханада тамақтан улану жағдайлары жиі орын алып отырған. Жұмысшыларды медициналық тексеру барысында алтын түстес стафилакокктың тасымалдаушысы анықталды, сонымен қатар, бастың айналуы, жүрек айну, әлсіздік, көз бен мұрынның ашуы байқалған. Тексеруді жүргізген санитарлық дәрігер қажетті шараларды қолданбаған жағдайда ластағыштардың концентрациясы ауада нормативтен асады және тамақтан улану жағдайлары жалғаса береді деп қорытындылады. Тексеруден кейін асхананың санитарлық жағдайын жақсарту мақсатында желдету мен мұздатқышқа жөндеу жұмыстары жүргізілді. Ас блогының жұмысшылары антибиотикотерапия курсынан өтті және жеке бас гигиеналарын сақтады.
Сұрақтар:
1. Жұмысшыларға әсер ететін факторлардың табиғаты қандай?
2 Цехта гигиеналық жағдайды анализдеу кезінде гигиенаның қандай міндеті шешіледі?
3. Цехта гигиеналық жағдайларды бағалау кезінде гигиенаның қандай әдістері қолданылды?
4. Әрбір әдіс қандай мәліметтерді алу үшін қолданылды?
5.ШРЕК және ШРЕД дегеніміз не? Оларды дайындау үшін қандай гигиеналық әдістер қолданылды?
6. Адам ағзасына ластанудың әсері және бактериотасымалдаушылықгигиенаның қандай әдістерінің көмегі арқылы?
7. Келешекке гигиеналық жағдайға болжам жасалды ма, оның қорытындысы қандай?
8. Есептерде гигиенаның қандай міндеттері шешіледі?
9.Қазіргі уақытта жұмысшыларды медициналық тексерулерден өткізу санитарлық-эпидемиологиялық әдістің қай түріне жатады?
10. Алдыңғы жылдарда жұмысшылардың аурушаңдылығы бойынша мәліметтер санитарлық эпидемиологиялық әдістің қай түрінің көмегі арқылы алынды?
11. Цехта санитарлық бақылаудың қандай түрі жүргізілді, оның мақсаты қандай?
12. Берілген есептегі барлық шаралар мен міндеттер медицинаның қай бағытында берілген?
Есеп № 6.
Цементті өндіретін өндіріс орнында квартал аралық санитарлық тексерулерді жүргізу барысында жұмысшылардың ағзасына цемент шаңы мен шудың әсері бар екендігі анықталды. Жұмыс зонасының ауасында цемент шаңының концентрациясы ШРЕК 3 есе асады. Ал шудың қарқындылығы ШРЕД жоғары. Цемент шаңы тітіркендіргіш және фиброздық әсері бар, теріні, өкпе және кілегей қабаттарын зақымдайды, Сонымен қатар, шу есту мүшесіне, әсер етеді, сонымен бірге, ОЖЖ, ЖҚЖ қолайсыз әсер етеді. Сонымен бірге жұмысшылардың еңбегі көптеген ауыр жүктерді көтерумен де байланысты. Мед. тексерулерді жүргізу барысында жұмысшылар өкпе, тері және есту ағзасының аурулары бар. Қимыл-қозғалыс аппарат жағынан да бұзылыстары бар. Жұмысшылардың медициналық картасының мәліметтері бойынша өткен 10 жылда аурушаңдылыққа статистикалық зерттеулер жүргізілді. Жалпы аурушаңдылықтың және жекелеген нозология (тыныс алу жүйесі, көз, тері, сүйек) аурушаңдылықтың өсуі анықталды.Жұмыс зонасының ауасының ластануы технологиялық үрдістің бұзылуымен және жабдықтардың нашар герметизациясымен байланысты екендігі анықталды. ЖҚЗ қолданылмайды. Еңбек жағдайларын жақсарту және кәсіптік аурулардың алдын алу бойынша шаралар қолға алынды. Осы шараларды қолданғаннан кейін санитарлық жағдайдың болжамы қолайлы болды.
Сұрақтар:
1. Жұмысшыларға әсер ететін факторлардың табиғаты қандай?
2. Цехта гигиеналық жағдайды анализдеу кезінде гигиенаның қандай міндеті шешіледі?
3. Цехта гигиеналық жағдайларды бағалау кезінде гигиенаның қандай әдістері қолданылды?
4. Әрбір әдіс қандай мәліметтерді алу үшін қолданылды?
5. ШРЕК және ШРЕД дегеніміз не? Оларды дайындау үшін қандай гигиеналық әдістер қолданылды?
6. Цемент шаңы мен шудың адам ағзасына әсері гигиенаның қандай әдістерінің көмегі арқылы анықталынды?
7. Жұмысшыларға әсер ететін факторлардың табиғаты қандай?
8. Цехта гигиеналық жағдайды анализдеу кезінде гигиенаның қандай міндеті шешіледі?
9. Цехта гигиеналық жағдайларды бағалау кезінде гигиенаның қандай әдістері қолданылды?
10. Әрбір әдіс қандай мәліметтерді алу үшін қолданылды?
11. ШРЕК және ШРЕД дегеніміз не? Оларды дайындау үшін қандай гигиеналық әдістер қолданылды?
Тапсырма№2.