КӘсіпорынныҢ ауаҒа шыҒаратын шыҒарындыларыныҢ экологиялыҚ Қауіптілік категориясын аныҚтау

Азақстан Республикасының білім және ғылым министрлігі

Азақ көлік және коммуникациялар академиясы

Экология және өмір тіршілігінің қауіпсіздігі” кафедрасы

Экология негіздері” пәнінің практикалық жұмыс жүргізуге арналған әдістемелік оқу құралы

(1-2 курс студенттері үшін)

Алматы 2005ж.

65.9(2).28

Құрасшарушылар: Цыганков С.Г., Бимагамбетова Л.Н., Асенова Ж.А.

“Экология негіздері” пәнінің практикалық жұмыс жүргізуге арналған әдістемелік оқу құралы 1-2 курс студенттеріне арналған, Алматы: ҚазККА 2005ж. – 37 бет.

Әдістемелік құралдар “Экология негізінің” практикалық жұмыстарына арналған “Өмір тіршілігінің қауіпсіздігінің” дипломдық жоба бөлімдерін ороындауда қолдангуы мүмкін, практика эрекетінің экологиялық қызметінде, кәсіпорын көлігінде инженер-техник жұмысшыларының факультеттегі мамандықтарын жоғарылату үшін.

Рецензентшілер:

ҚазККА президиумының отырысында бекітілген

Протокол №

ҚОРЫТЫНДЫ

КІРІСПЕ   Сағат
№1 практикалық жұмыс. КӘСІПОРЫННЫҢ АУАҒА ШЫҒАРАТЫН ЭКОЛОГИЯ ҚАУІПТІЛІГІНІҢ КАТЕГОРИЯЛАРЫН АНЫҚТАУ  
№2 практикалық жұмыс. АУАҒА ШЫҒАТЫН ЗИЯНДЫ ЗАТТАРДЫҢ ШЕКТІ РҰҚСАТ ЕСЕБІ  
№3 практикалық жұмыс. АУАҒА ШАШЫРАЙТЫН ЗИЯНДЫ ЗАТТАР ГРАФИГІ  
№4 практикалық жұмыс. КӘСІПОРЫННЫҢ САНИТАРЛЫ-САҚТАНУ ЗОНАСЫНЫҢ ШЕКАРАСЫН АНЫҚТАУ МЕН ЕСЕПТЕУ  
№5 практикалық жұмыс. АУАНЫҢ ЛАСТАНУЫ КЕЗІНДЕ ЭКОНОМИКАЛЫҚ ҚОРЫТЫНДЫ ЕСЕБІНЕ ТАБИҒАТТЫ ҚОРҒАУ МЕРЕКЕСІН ЕНГІЗУ  
№6 практикалық жұмыс. ТЕМІР ЖОЛ КӨЛІГІНЕН ШЫҒАТЫН ЗИЯНДЫ ЗАТТАР ЕСЕБІ  
№7 практикалық жұмыс КӘСІПОРЫН АВТОКӨЛІГІН ШЫҒАРАТЫН ЕСЕБІ  
№8 практикалық жұмыс СУ ҚОЙМАСЫ КЕЗІНДЕ ТАБИҒАТТЫ ҚОРҒАУ МЕРЕКЕСІН ЭКОНОМИКАЛЫҚ ҚОРЫТЫНДЫ ЕСЕСБІНЕ ЕНГІЗУ  
№9 практикалық жұмыс ҚОНЫС ТЕПКЕН ЖЕРДІҢ АКУСТИКАЛЫҚ ЛАСТАНУЫ КЕЗІНДЕ ТАБИҒАТТЫ ҚОРҒАУ МЕРЕКЕСІН ЭКОНОМИКАЛЫҚ ҚОРЫТЫНДЫ ЕСЕБІНЕ ЕНГІЗУ  
Әдебиеттер тізілі  

КІРІСПЕ

Атмосфералы ауа – қоршаған ортаның ең маңызды элементтерінің бірі. Кәсіпорынның тғмір жол мен авто көлігінің атмосфера ауасындағы зиянды заттары (ЗЗ) зиян сандары әр түрлі зиянды заттарға саяды, қатты және сүйық бөлігі (аэрозол) басқа да улы заттар, осылар мен басқаларын зитянды ингредиент деп атайды.

Объекттер мен технологиялық процесстердегі белгіленетін заттарды “Белгілегіштер” деп атайды, мысалы жағатын агрегаты бар жер, іштей жанғыш двигательі, технологиялық пештер, ошақтар, кептіргіштер, пісіру қызметі т.б. Бөлгіш арқылы (ЗЗ) ауаға шығатын тесігін, зиян шығару көзі деп атайды. Мысалы: көз болып табылатындар; түтін шығатын құбыр аузы, газ шығантын патрубкілер, цех орындарындағы аэрация жарығы т.б.

Шығарғыш көздері болып табылатындар.

1. Жылжымалы (газ шығаратын көлік патрубкілері) мен стационарлы-құбырлар жылу бергіштер, ауа сорғыш құбыр мен шакталар, аэрациялы жарықтар дефлекторлар т.б.

2. Қызулы және суық. Қызған ауа шығарғыш көзінің температурасы, қоршаған ауа температурасын көтереді; суық температура шығарғысы ішкі орта температурасынан болар-болмас қана ажыратылады; мысалы: баяу, гальванды, аккумулятор цехтарының вентиляциялық қалдығы.

3. Ұйымдастқан және ұйымдаспаған. Ұйымдасқан қалдық көздерінің атмосфераға газ болу арнайы құрал жабдықтары бар (құбырлар, патрубкілер, жарықтар). Ұйымдаспағандардың құралы жоқ. Ұйымдаспаған қалдық көзіне, шашылатын материалдарды түсіру немесе тлеу алаңы, эстакадалар, тұндырғыштар, булау –жаю станциялары үлгі бои қызмет ете алады.

4. Жанғыз – бөлек тұрған қалдық көздері мен топтық – бірдей жақын тұрған көздер тобы.

5. (Н) биіктігіне байланысты, ауыздың жер бетіндегі деңгейінің көздері болады:

биік – Н >50м;

орташа биік – Н=10-50м;

төмен – Н=2-10м;

құрлықтағы – Н<2м.

6. Мөлшеріне қарай: нүктелі (құбарлар, фрамугтар, жарықтар т.б.); сызықты (транспортерлар); көлемді (көмір қоймасы, тастар т.б. жашылатын материалдар).

7. Көлеңкеленген – көздің биіктігі кем немесе тең 2,5 биіктігіне яғни Нкөз<2,5Нғим , көлеңкеленбеген Нкөз>2,5Нғим.

Әр көз атмосфераға бір немесе бірнеше ингредиент шығарады. Зиянды

қалдықтар ауаға шашырап ішкі факторлардың қысымымен өз құрамын өзгертейді, көзден шыққан кезде ауа орталығында концентрациясы төмендейді. ЗЗ концентрациясы ауада зат миллиграмымен өлшенеді ауаның куб метрі С (мг/м3) әрпімен белгіленеді. Адамға және қоршаған ортаға ЗЗ концентрациясының дәл өзі физикалық, химиялық және т.б. тизетін әсерінің түрлерін анықтайды.

Ұытты технология процесінің түрлі өндірісінің зиянын бағалау үшін жеткізу амалдары қолданылады, адамға және қоршаған ортаға зияны тимейтін араласқан уытты қоспалар яғни өнеркәсіп объектерінде қоршаған ортада ЗЗ концентрация (биосфера) зиянсыз шегі орнатылады.

ШЗК – ол орташаланған уақытты анықтауға жататын адамның мезгілше немесе барлық өміріне зиян тигізбейтін максималды атмосферадағы ЗЗ концентрациясы. ГОСТ 12.1.005-76. Нормасындағы жұмыс зонасының ШЗК-ауасына қарағанды (“Санитарлы-гигиеналық талап ету, жұмыс зонасының ауасы”), ШЗК – атмосфера ауасы СН 245-71 нормаланады.

Әр затқа, ауа ластануына ТМО елдерінде орнатылған ШЗК-нормативі екеу: максималды бір жолғы ШЗК, тәуліктік орташа ШЗК. Максималды бір жолғы ШЗК адамда рефлекторлы реакция үшін орналасқан (иіс сезуге, тұншығуға т.б.) ауа ластануының қысқа мерзіміне (20 минутқа дейін). Тәуліктік орташа ШЗК жалпытоксикологиялық, канцерогенді және мутагенді әсерін ескеру мақсатында орналасқан.

Максималды бір жолғы ШЗК есте қалатың азғана концентрациялы ауаумен қысқа мерзім (5-10 мин) дем алған адамды бақылау кезінде орнатылады. Байқау кезінде қолданылатын максималды концентрация өндірістік ғимараттағы ауа үшін орналасқан ШЗК аспауы керек, осы зерттеуде адам үшін қауіпсіздік кепіліне қызмет етеді.

Орташа тәулік ШЗК орналастыру үшін жануарға токсикологиялық эксперимент жүргізіледі жалпы токсикологиялық, канцерогенді және мутагенді ЗЗ нақты әсерінің тигенін үйрету мақсатында. Эксперимент кезінде есте қанатын заттар мен адам қатынасының жағдайымен қалыптасуы.

№1 практикалық жұмыс.

КӘСІПОРЫННЫҢ АУАҒА ШЫҒАРАТЫН ШЫҒАРЫНДЫЛАРЫНЫҢ ЭКОЛОГИЯЛЫҚ ҚАУІПТІЛІК КАТЕГОРИЯСЫН АНЫҚТАУ.

Тапсырманың жоғдайы бойынша көлік кәсіпорынның төңірегінде ауаға ыстық қалдықтар шығаратын бір орын бар – көмірмен жанатын жер. Көмір жанған кездегі ауаға бөлініп шығатын зиянды заттар:көмір золасы, азот оксиды, күкірт диоксиді, көміртек қышқылы.

Кәсіпорын қауіпсіздігінің категориясы (КҚҚ) формуламен есептейді:

КҚҚ= кӘсіпорынныҢ ауаҒа шыҒаратын шыҒарындыларыныҢ экологиялыҚ Қауіптілік категориясын аныҚтау - student2.ru (1.1)

Қайда: М¢i- қалдық массасы i–заттар, т/жыл;

ШЗКссi – орташа тәулікті ШЗК і-заттар, мг/м3;

n – ластану заттарының саны;

αі – мөлшерленбеген константа, зиянды заттар классының

қауіптілігінен тұрады (табл. 1.1)

Ереже 1.1.

αі – мағынасы СН-245-71 түрлі класс қауіптілік заты үшін.

Зиянды заттардың қауіптілік класы Мөлшерсіз константа
1. Аса қауіптілер 1,7
2. Жоғары қауіптілер 1,3
3. Біркелкі қауіптілер 1,0
4. Аз қауіптілер 0,9

Наши рекомендации