Экономикалық заңдар.

Экономика ұғымы. Экономиканың өзекті мәселелері

Экономика термині екі мың жылдан уақыт бұрын пайда болған.Ол гректің “ОЙКОС “-үй, шаруашылық және “НОМОС”-заң деген сөздерінен құралған.”Экономия”терминін ең алғаш рет КСЕНОФОНТ үй шарушылығын жүргізудің саналы ережелерін қарастыратын өзінің шығармаларының атауы ретінде енгізген.Сондай ақ Аристотель еңбектеріндеде кездеседі, ол шаруашылықты екі түрге бөледі: Экономия және хрематистика. Оның түсіндіруі бойынша экономикадан хрематистика пайда болған.

ЭКОНОМИКАНЫҢ ӨЗЕКТІ МӘСЕЛЕЛЕРІ

Адам,оның қажеттілігі мен мүддесі,қоғамдық,табиғаттық,материалдық обьектілері мен субьектілері және басқа ресустарға қатынасы болып табылады.Жалпы экономикалық теория шаруашылық қызметінің түрлерін ,принциптерін ,ережелерін,ресурстарды қолданудың тиімді бағыттарын жасайды.Сондай-ақ өндіруші мен тұтынушылардың және экономикалық мүдделері негізінде экономикалық мінез-құлқының логикасын,олардың қажеттілігін қалыптастырады.

2. Экономикалық теория пәні және зерттеу әдістері. Микро және макроэкономика

Пәндерінің ерекшеліктері.

Экономикалық теория басқа кез кеоген ғылым сияқты танымның әр түрлі формалары мен әдістерін қолданады, олардың барлығы шаруашылық өмірді зерттеу әдістерінен тұратын ғылыми меетодологияны құрайды. Ол әдістер Жалпығылыми жіне Жеке болып бөлінеді.

Жалпығылым әдістер-бұл көне грек философтары негізін салған және кейінгі буын ғалымдары дамытқан диалектика-материалистік принциптер. Тарихи әдіс- құбылыстардың пайда болып, дамып және бірінін орнын бірі басқанын тізбекті түрде талдауға жәрдемдеседі. Эк.лық теор.ң зерттеп тану объектісіне нарықтың қызмет ету механизмі мен нарықта және оның сегменттерінде бар болатын жетілген және жетілмеген бәсеке, жеке шаруашылық салалардың монополиялану дәрежесі, бағалық және бағалық емес бәсекенің формалары мен әдістері, нарық қатынастарын реформалаудың бағыттары мен тәсілдері және т.б. жатады.Эк.лық теор.ң зерттеу мәселесіне қарай келесідей екі бөлімі болады.МИКРОЭКОНОМИКА бір фирманың қызмет ету процесі.Мұнда жеке тауарлардың бағасы, бағаның құрылуы, еңбекке ынталандыру жағдайлары талданады.МАКРОЭКОНОМИКА микропорциялардың негізінде қалыптасатын ұлттық экономикалық жүйенің қызмет әрекеттерін зерттейді.Мұның зерттеу объектісіне ұлттық өнім,бағаның жалпы дәрежесі, инфляция, жұмыспен қамту жатады.

Экономикалық теория дамуының басты кезеңдері.

Меркантилизм-Байлық сыртқы сауда жасау нәтижесінде жинақталады. Зерттеу мақсаты –айналыс аясы

Физиократизм – Өндіріс аясын зерттеу. Бірақ бұл түсінікке ауыл шаруашылығы жатқызылады.

Классикалық саяси экономика – Еңбек барлық тауар құндылықтарының негізі мен өлшемі. Экономиканы реттейтін заңдардың барлығы объективті болып келеді. Қоғамның барлық топтарының табыс көздерін анықтау.

Марксизм – Қосымша құн теориясы. Қоғамның барлық экономикалық құбылыстары талдауының классикалық тәсілдемесі.

Маржинализм – Экономикалық катеогорияларды зерттеу үшін шекті шаманы пайдалану. Микроэкономикалық әдіс.

Жаңа классикалық теория – Қоғамдық нысанға тәуелсіз экономиканы зерттеу – экономикалық адамның мінез-құлқы мен субъективті себептері.

Кейнсиандық – реттелмелі экономика теориясы- мемлекеттің араласуы. Макроэкономикалық тәсілдеме

Институционализм – Экономикалық дамудың сипаттамасы, нарық бөлігі болатын экономикалық институттардың жүйесі болып табылады.

Экономикалық қатынастар. Экономикалық категориялар.

Экономикалық заңдар.

Кезкелгенэк.лықжүйеқоғамдықөндірісдамуыныңқандайдабірдеңгейінқарастырады, сондықтанәдеттеолекіаспектідесипатталады:техника-технологиялық «адам -табиғат»қатынасиарынбейнелейді, яғни «өндіргішкүштер »категориясыменбейнелетінқатынастардықамтитын .Құрылымыбойыншаөндірістікқатынастарұйымдықэкономикалықжәнеәлеуметтікэкономикалықдепбөлінеді.Ұйымдықэк.лыққатынастарадамдарарасындақоғамдықенбектіұйымдастыруғақатыстықалыптасады.ЭКОНОМИКАЛЫҚ КАТЕГОРИЯЛАРАбстракциялық ойлау процесінде эк.лық каптегориялар (тауар ,рынок, ақша, капитал, пайда) Қалыптасады.Эк.лық категория-алық ұғым және адамдар арасындағы әлеуметтік экономикалық қайсі бір қатынастарды көрсетеді. Ақша - тауардың жалпы эквивалентінің тиянақталған түрі, құнның эквиваленттік формасы мен тұтыну құны біте қайнасқан ерекше тауар.Яғни тауар өндіру мен оны айырбастау үрдісінде басқа тауарлардан бөлініп шыққан ерекше тауар, оның айрықша қызметі -барлық тауарларға ортақ балама рөлін.

Жалақы еңбектің бағасы.Нарық -қазіргі қоғамдық шаруашылықтың механизмінің негізгі элементі,тауар-ақша қатынастарының саласы,еркін сату ,сатып алу принциптеріне негізделген қоғамдық форманың ерекше тәсілі.

Экономикалық заңдар – бұл экономикалық құбылыстар арасындағы тұрақты , қайталанатын байланыс. Табиғи заңдарға қарағанда , экономикалық заңдар тек қана жақындаса келе әрекет етеді; түрлі үрдістер мен заңдыылықтардың күресі арқылы көрінеді. Қолдану мерзіміне байланысты экономикалық заңдар жалпы жіне арнайы болып бөлінеді.