Орталықтандырылған жəне орталықсыздандырылған білім.

31. Саяси партиялар əлеуметтанулық зерттеудің объектісі ретінде. саяси партия - мемлекеттік билікті қолға алуға немесе билік жүргізуге қатынасуға бағытталған, ортақ мүдде. Алғашқы саяси партиялар Ежелгі Грекияда пайда болған. Ал қазіргі саяси партиялар Еуропада XIX ғ. II жартысында пайда бола бастаған. неміс ойшылы М.Вебер саяси партиялардың дамуында келесі кезеңдерді атап көрсеткен:1) аристократиялық үйірмелер; 2) саяси клубтар; 3) көпшілік партиялар. Саяси партия қызметтері - саяси партиялардың негізгі міндеттерінің бірі - қоғамдық мүдделерді жинақтау мен оларды саяси шешімдерді қабылдау жүйесі шеңберіне ұйымдасқан жəне бағытталған түрде енгізу.

32. Саяси əлеуметтену. Саяси əлеуметтану - арнайы ғылыми пəн ретінде саясатты социологиялық құралдармен, яғни саясатты саяси өмір сипатын анықтаушы өзара қарымқатынастағы субъектілер, институттар мен ережелер арқылы зерттейді. Саяси əлеуметтану жеке ғылым саласы ретінде XX ғ. 30-50 жж. қалыптасты. Бірақ оның пəндік саласы əлдеқайда ертеректе Платон, Аристотель көне грек ойшылдарымен, жаңа заман ойшылдары Н.Макиавелли, А.Токвильмен қалыптастырылған. Саяси əлеуметтану шеңберінде саясат төрт аспектіде қарастырылады: 1) саяси дау-жанжалдар мен мемлекет аралық күресті зерттеу; 2) қоғам өміріндегі мемлекет орны мен рөлі, басқару қызметтерін жүзеге асырушы институттар, ұйымдар мен əлеуметтік топтардың қоғамға жəне оның жеке бөліктеріне қатынасын зерттеу; 3) саяси ұйымдар, партиялар мен қозғалыстарды, олардың əлеуметтік құрылымын, динамикасын, ішкі дау-жанжалдарын талдау; 4) жеке түлғалардың саяси қатысуы мен саяси мінез-құлқын, соның ішінде сайлауда, саяси үміткерлер мен мəселелер бойынша дауыс беруін зерттеу. Саяси əлеуметтану əдістері макросоциологиялық жəне микросоциологиялық болып бөлінеді. Макросоциологиялық ұстанымда биліктің əлеуметтік негіздері, əр түрлі əлеуметтік топтар арасындағы дау-жанжалдардың саяси үрдіске ықпалы анықталады, ал микросоциологиялықта нақты саяси институттар əлеуметтік ұйым ретінде қарастырылады.

33. «Саясат», «билік», «саяси мəдениет» түсініктері. Саясат - (гр. politika - мемлекетті басқару өнері) - мемлекеттік жəне қоғамдық істер немесе мемлекеттік басқару. Өз мүдделерін іске асыруға, қорғауға бағытталған жəне саяси билікті басып алуға, оны пайдалануға тырысушылықпен байланысты мемлекеттер, əлеуметтік топтардың арасындағы қатынастар саласындағы азаматтар мен жеке адамдар билігінің мекеме, бірлестіктердің қызметі; Билік“ел басқару”, “өкім ету” Биліктің негізгі міндеті — қоғамды басқарудың стратегиясын айқындап, дамудың негізгі бағыттары бойынша нақты шаралар қолдану, əлеуметтік процестерді шұғыл басқарып, дамудың орнықтылығы мен сындарлылығының маңызды өлшемдеріне бақылау орнату. Саяси мəдениет (ағылш. political culture, ағылш. cultura - воспитиние, образование, развитие) - белгілі бір қоғамға немесе əлеуметтік қауымдастыққа тəн саяси сана мен іс-əрекеттердің жиынтығы

34. Экономикалық əлеуметтанудың мəртебесі мен ерекшелігі. Экономикалық əлеуметтану жалпы əлеуметтану ғылымының қоғамның экономикалық өмірін зерттейтін арнаулы теориясы болып саналады. Ол жалпы əлеуметтанудың қарқынды дамуымен жəне оның экономикалық процестерімен тығыз байланысының негізінде пайда болды. Экон-қ əлеу-у білімінің алғашқы элементтері қайта өрлеу ж/е жаңа уақытта пайда болды. Қазіргі экон-қ əлеу-у бұл қоғамның экон-қ өмірінің əр түрлі салаларындағы үлкен əлеуметтік топтардың өкілдері ретінде адамдардың мінезқұлықтары туралы ғылым білімдер жүйесі. Қазіргі уақытта біздің еліміз нарқытық экономикаға өтуде. Нарықтық экономика деп нарықтық қатынастарға негізделген шаруашылық өмірін ұйымдастыру, оның белгілі бір деңгейдегі құрылымы мен шартты жағдайын айтамыз.

35. Экономикалық əлеуметтанудың функциялары мен сипаттамалары.Экономикалық əлеуметтану жалпы əлеуметтану ғылымының қоғамның экономикалық өмірін зерттейтін арнаулы теориясы болып саналады. Ол жалпы əлеуметтанудың қарқынды дамуымен жəне оның экономикалық процестерімен тығыз байланысының негізінде пайда болды. Фукциялары: 1Танымдық функ- экон-қ əрекеттердің əлеу-к резервтерін зерттеу 2Тəжірбиелік функ- əлеуметтану экономика мен өндірістің тиімділігіне тəжірбиесін қарастырады. 3Басқару- зерттеу нəтижесінде басқару шешімдерін қабылдау.

36. Нарықтық экономиканың əлеуметтік мəселелері.Қазіргі уақытта біздің еліміз нарқытық экономикаға өтуде. Нарықтық экономика деп нарықтық қатынастарға негізделген шаруашылық өмірін ұйымдастыру, оның белгілі бір деңгейдегі құрылымы мен шартты жағдайын айтамыз.

37. Отбасы əлеуметтік институт ретінде.Отбасы- ерлі зайыптылардың арасындағы, ата ана мен балалар арасындағы, басқа да туыстық тұрмыстағы қаррым- қатынас Француз

ғалымы О.Конттың пікірінше, қоғамды қарастыру барысында бірінші кезекте отбасына көңіл бөлу қажет. Ол отбасын – индивид бағынып, басқарылатын кішкентай қоғам, əлеуметтік өмір мектебі, қоғамды құрушы негізгі элемент деп атап көрсетті. Ол отбасылық қарым-қатынастарға «құштарлық пен бірін-бірі ұнатуға негізделген адамгершілік-сезімдік одақ» деп анықтама берді. Отбасы адамзат пайда болуымен қатар қалыптасқан ежелгі қоғамдық формалардың біріне жатады.Кез-келген қоғамда отбасы екі жақты сипатқа ие болады. Бір жағынан отбасы əлеуметтік институт, екіншіден – кішігірім əлеуметтік топретінде сипатталады. Отбасы институттарымен неке институты тығыз байланысты.